18. Madde Uygulamaları Nasıl İlan Edilir? 18. Madde Uygulamalarına Nasıl İtiraz Edilir?

Belediyeler ve il özel idareleri, 3194 sayılı İmar Kanunu‘nun 18. ve 19. maddelerinin verdiği yetkiye dayanarak imar planı bulunan alanlarda arazi ve arsa düzenlemesi (parselasyon, İmar Kanunu 18. Madde Uygulamaları) yapmaktadırlar. Bu işlemlerden dolayı zarara uğradığını düşünen kişiler parselasyon işlemlerine itiraz edebilmekte ve bunlara karşı dava açabilmektedirler.

Parselasyon (18. Madde Uygulamaları) Nasıl İlan Edilir?

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 18. veya 19. maddesinde parselasyon işlemlerine karşı itiraz edilebileceğine dair bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak gerek uygulamada ve gerekse yargı kararlarında, 19. maddede geçen “Bu planlar bir ay müddetle ilgili idarede asılır.” hükmü nedeniyle, parselasyon planlarına karşı askı ilan süresi içinde ilgili idare nezdinde itiraz edilebileceği kabul edilmektedir. Eğer kanun koyucu, parselasyon işlemine itirazı öngörmeseydi, planların askıya çıkarılmasını düzenlemezdi.

Bu makalemizde parselasyon (18. madde) işlemlerine nasıl itiraz edilir, parselasyon (18. madde) işlemlerinde nereye ve hangi makama itiraz edilir, parselasyon (18. madde) işlemlerine hangi sürede itiraz edilir gibi sorulara cevap vermeye çalışacağız. 

18. Madde Uygulamalarına İtiraz

3194 sayılı İmar Kanunu 18. madde uygulamalarına itiraz etmek için bazı belgelere ihtiyacınız vardır. Bu yazımızda parselasyon işlemlerinin gerek mal sahipleri ve gerekse hukukçular tarafından nasıl inceleneceğini belgelerin nasıl temin edilmesi gerektiğini açıklayalım.

Parselasyon işlemlerine, önceki bölümlerde açıkladığımız hukuki sakatlıklar doğrultusunda itiraz edilir ve dava açılır. Fakat bir parselasyon işlemlerinde bu hukuki eksikliklerden hangilerinin mevcut olduğunu temin için parselasyona dair belgelerin temin edilmesi gerekir.

Bu belgeler ilgili idareden temin edilebileceği gibi kadastro müdürlüklerinden de temin edilebilir. Arazi ve Arsa Düzenlemeleri Hakkında Yönetmeliğin 22. maddesine göre her parselasyon işlemi için bir “Parselasyon Planı Dosyası” hazırlanması gerekir. Bu dosyanın en az bir nüshası belediyede, bir nüshası ile kadastro müdürlüğünde bulunur.

Arazi ve Arsa Düzenlemeleri Hakkında Yönetmelik‘in 22. maddesine göre parselasyon planı dosyasında şu belgeler yer alır. Bu belgeler incelenerek parselasyon işleminde hukuka aykırı noktalar bulunup bulunmadığı anlaşılabilir.

a) Parselasyon planı açıklama raporu, b) Değişiklik haritaları yapım ve kontrol bilgileri formu, c) 1/1000 ölçekli aslı gibidir onaylı uygulama imar planı ve sayısal verileri, ç) Son 6 ay içinde alınmış takyidatlı tapu kayıtları, d) İlgili kadastro müdürlüğünden 11 inci maddeye göre alınan onaylı mülkiyet raporu ve ekleri, e) Uygulamanın talep üzerine yapılması durumunda; özel ve tüzel hukuk kişileri tarafından talep ediliyorsa, taşınmaz sahipleri tarafından uygulamayı yapan harita mühendisine verilmiş vekâletname/sözleşme; kamu kurumları tarafından yüklenici firmalara yaptırılıyorsa, yüklenici firmanın yetkilendirme yazısı veya aralarındaki sözleşme, f) Düzenleme sınır krokisi, g) Ada bölüm krokisi, ğ) Düzenlemeye kısmen giren parseller varsa ayırma çapı ve tescil bildirimi, h) Varsa ihdas krokisi ve koordinatları, ı) Düzenleme ortaklık payı oranı (DOPO) hesabı, i) Özet cetveli (Ek-1), j) Mal sahipleri araştırma ve özet formu (Ek-2), k) Tescile esas dağıtım cetveli (Ek-3), l) Tescil sayfası (Ek-4), m) Alan hesapları ve dengelemeleri, n) Ada röleve krokileri, o) Parselasyon planı paftası, ö) Parselasyon planının sayısal verileri, p) İmar planında hüküm bulunması veya sit alanları, orman, mera ve benzeri konularda özel kanunlarla korunacak alanların bulunması durumunda, ilgili kurum/kurul görüşleri.

18. Madde Uygulamalarına İtiraz Süresi

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 18. veya 19. maddesinde parselasyon işlemlerine karşı itiraz edilebileceğine dair bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak gerek uygulamada ve gerekse yargı kararlarında, 19. maddede geçen “Bu planlar bir ay müddetle ilgili idarede asılır.” hükmü nedeniyle, parselasyon planlarına karşı askı ilan süresi içinde ilgili idare nezdinde itiraz edilebileceği kabul edilmektedir.  Parselasyon (18. madde) işlemlerine bir aylık askı ilan süresi içinde itiraz edilir

Parselasyon (18. Madde) İşlemlerine Nereye İtiraz Edilir?

Belediyece hazırlanan parselasyon işlemlerine itirazlar, belediye başkanlığına yapılır. Aslında, itirazı karara bağlayacak makam belediye encümenidir, ancak Belediye Kanunu gereği belediyeyi temsil yetkisi belediye başkanlığında olduğu için, itirazlar encümene gönderilmek üzere belediye başkanlığına yapılır.

Belediye sınırları dışında il özel idareleri tarafından hazırlanan parselasyon işlemlerine karşı (il özel idaresini temsilen) valiliğe itiraz edilebilir. Tıpkı belediye sınırları içinde hazırlanan planlarda olduğu gibi, belediye sınırı dışında hazırlanan arazi ve arsa düzenlemesi işlemlerinde, itirazı karara bağlayacak makam il encümenidir. Ancak İl Özel İdaresi Kanununa göre, il tüzel kişiliğini temsil yetkisi validedir. Bu nedenle bu alanlardaki itirazların il genel meclisine gönderilmek üzere valiye yapılması gerekir.

Belediye başkanlığına ve valiliğe yapılan itirazlar, bu makamlar tarafından belediye veya il encümenine gönderilir.  İtiraz, belediye veya il encümenince karara bağlanarak tebliğ edilir. Bu konuda yetki encümendedir. Belediye başkanının ya da belediye meclisinin parselasyon işlemine karşı yapılan itirazı görüşme ve karara bağlama yetkisi yoktur. Böyle bir durum, idare hukuku anlamında yetki gaspıdır. Danıştay Altıncı Dairesinin 07.03.2006 tarihli ve E:2005/392, K:2006/851 sayılı kararında, “parselasyon işlemlerini yapma yetkisi bulunan belediye encümenince tesis edilen işleme yapılan itirazın yine belediye encümeninde görüşülerek karara bağlanması gerekirken, belediye başkanlığı işlemiyle reddedilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı” ifade edilmiştir[1].

Parselasyona Dava Açmadan Önce İtiraz Etmek Zorunlu mudur?

Arazi ve arsa düzenlemesinin iptali için dava açılmadan önce, bu işlemlerinin kaldırılması, geri alınması ya da değiştirilmesi için üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapan makamdan istemde bulunulacağına ilişkin olarak İmar Kanunu’nda herhangi bir hüküm yer almamaktadır[1]. Bu nedenle, belediyeye herhangi bir başvuru yapmadan doğrudan iptal davası açılabilmektedir.

Her ne kadar gerek uygulamada ve gerekse yargı kararlarında, arazi ve arsa düzenlemesine bir aylık askı ilan süresi içerisinde itiraz edilebileceği kabul edilmekte ise de parselasyon işleminin iptali açısından encümene itiraz dava açmanın ön koşulu değildir. Encümene itiraz edilmeden doğrudan iptal davası açılabilir.

Yani arazi ve arsa düzenlemesi (parselasyon, İmar Kanunu 18. Madde Uygulamaları) işlemleri açısından idari merci tecavüzü söz konusu değildir. İdari merci tecavüzü, dava ile ilgili kanunda dava açmadan önce idareye başvuru yapılmasının zorunlu tutulmasına rağmen, bu zorunluluğa uymadan idari yargıya başvurulmasıdır.

[1]     Köktürk, Erdal (2007) Arsa Düzenlemeleri ve Yargı İlişkisi, s: 26

18. Madde Uygulamalarına İtiraz Dilekçesi Örneği

Arazi ve arsa düzenlemesi işlemleri, idari işlemlerdir. Bu nedenle, bu işlemler nedeniyle menfaatlerinin ihlal edildiğini düşünen bireyler, bu işlemlerin iptali istemiyle idari yargıda dava açabilmektedir. Dava açmadan önce de ilgili idareye itiraz edilebilmektedir.

18. Uygulamasına Belediyeye İtiraz Dilekçe Örneği

(…) BELEDİYE BAŞKANLIĞINA/VALİLİĞİNE/(İL ÖZEL İDARESİ GENEL SEKRETERLİĞİNE) ………………

İTİRAZ EDEN: ……………………………, 

ADRESİ: ……………………………

TEBLİĞ TARİHİ^(*) :           ……………………………

ASKIDAN İNDİRİLİŞ TARİHİ   :           ……………………………

İTİRAZIN KONUSU: (…) İli, (…) ilçesi, (…) Mahallesi, (…) mevkiinde, (…) pafta, (…) ada ve (…) parsel sayılı ve adıma/müvekkilim adına tescilli olan parseli/parselleri kapsayan alanda, 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi uyarınca imar uygulaması (parselasyon) yapılmasına ilişkin belediyeniz encümeninin/il encümeninin (…) tarihli ve (…) sayılı kararı ile bu kararın eki cetveller ile sahip olduğum/müvekkilim adına tescilli olan parseli/parseller yönünden ihlal edilen haklarının geri verilmesi istemidir.

OLAY VE HUKUKİ AÇIKLAMA: (…) İli, (…) ilçesi, (…) Mahallesi, (…) mevkiinde, (…) pafta, (…) ada ve (…) parsel sayılı ve adıma/müvekkilim adına tescilli olan parseli/parselleri kapsayan alanda idarenizce 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi uyarınca imar uygulaması (parselasyon) yapılmıştır. Söz konusu 18. madde uygulaması, (…) tarihinde askı ilanına çıkarılmış, (…) tarihinde askıdan indirilmiştir. Söz konusu parselleri de kapsayan parselasyon işlemi, 3194 sayılı İmar Kanunu’na, İmar Kanununun 18 inci Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlenmesi ile İlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğe ve bu konudaki Danıştay içtihatlarına aykırıdır. 

Şöyle ki; (Dilekçenin bu kısmında, parselasyon işlemindeki muhtemel hukuka aykırılık nedenleri ve buna ilişkin görüşlerin yasal/yargısal dayanakları, kitabın ilgili bölümünden yararlanılarak belirtilmelidir. Aşağıda buna dair bir örnek verilmiştir.)

Adıma/müvekkilim adına tescilli taşınmazların, imar planına göre bulunduğu yerde korunması mümkün iken ve herhangi bir hukuki, fiili veya teknik zorunluluk bulunmamasına rağmen bu taşınmaza karşılık, parselin bulunduğu alandan değil başka bir alandan yer verilmiştir.

Oysa ki 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesinde, “İmar hududu içinde bulunan binalı veya binasız arsa ve arazileri malikleri veya diğer hak sahiplerinin muvafakati aranmaksızın, birbirleri ile, yol fazlaları ile, kamu kurumlarına veya belediyelere ait bulunan yerlerle birleştirmeye, bunları yeniden imar plânına uygun ada veya parsellere ayırmaya, müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre hak sahiplerine dağıtmaya ve re’sen tescil işlemlerine yaptırmaya belediyeler yetkilidir. Sözü edilen yerler belediye ve mücavir alan dışında ise yukarıda belirtilen yetkiler valilikçe kullanılır.” hükmü yer almaktadır. Ayrıca 3194 sayılı İmar Kanunu’na, İmar Kanununun 18 inci Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlenmesi ile İlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 10. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendine göre “a) Düzenlemeyle oluşacak imar parsellerinin mümkün mertebe aynı yerdeki veya yakınındaki eski parsellere tahsisi sağlanır.”

Bu durumda, herhangi bir hukuki, fiili veya teknik zorunluluk bulunmamasına rağmen, aynı yerden parsel verilmemesi yönelik işlemin Yönetmeliğin 10. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendine aykırı olduğu görülmektedir.

SONUÇ VE TALEP: (…) İli, (…) ilçesi, (…) Mahallesi, (…) mevkiinde, (…) pafta, (…) ada ve (…) parsel sayılı ve adıma/müvekkilim adına tescilli olan parseli/parselleri kapsayan alanda, 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi uyarınca imar uygulaması (parselasyon) yapılmasına ilişkin belediyeniz encümeninin/il encümeninin (…) tarihli ve (…) sayılı kararının tekrar değerlendirilmesi ve sahip olduğum/müvekkilim adına tescilli olan parseli/parseller yönünden yapılan imar uygulamasının, haklarımızı iade edecek şekilde yeniden gözden geçirilmesini teminen dilekçemizin encümene gönderilmesi hususunda gereğini arz ederim. İsim ve İmza EKLER:

1. Tapu belgesi.

2. İmar uygulamasının onaylanmasına dair belediye encümeni/il encümeni kararı örneği.

3. Varsa imar plânı paftası, parselasyona ilişkin cetvel ve diğer belge örnekleri.

4. İtiraz edilmiş ise itiraz dilekçesi ve davalı idarenin cevabı.

DİLEKÇE İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

^(*) Tebliğ tarihi kısmına, parselasyon işlemi bizzat taşınmaz malikine tebliğ edilmiş ise bu tarih yazılır. Tebligat yok ise boş bırakılır. ^(**) Encümene itiraz edilmemiş ise bu kısmın çıkartılması gerekir.   

İtirazı Karara Bağlanması İçin Süre

İtirazın hangi süre içerisinde karar bağlanacağı konusunda 3194 sayılı İmar Kanunu‘nda hüküm bulunmamaktadır. Ancak Danıştay’ın istikrar kazanmış kararlarına göre encümenin bu itirazı karara bağlamak için 60 günlük bir süresi vardır. Bu altmış günlük süre, itiraz tarihinden değil askı ilanının son gününden itibaren başlar.[2]

Encümene yapılan bu itiraz, yargı yoluna başvurulmasına engel değildir. Bir başka ifadeyle itiraz, dava açabilmenin ön koşulu değildir. İstenirse encümene itiraz edilmeden doğrudan iptal davası açılabilir.

İtirazı Karara Bağlanması

Arazi ve Arsa Düzenlemeleri Hakkında Yönetmelik‘in 25. maddesine göre itiraz olması durumunda ise itirazlar ilgili idare tarafından değerlendirilir. İtirazların uygun bulunmaması durumunda, gerekçelerin belirtildiği ilgili idare kararıyla parselasyon planları kesinleşir. İtirazların uygun bulunması durumunda, gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra tekrar hazırlanan parselasyon planı, ilgili idare tarafından onaylanarak askı ve kesinleşme süreci yeniden başlatılır. Parselasyon planında, herhangi bir sebeple değişiklik olması durumunda, bu süreçler tekrarlanır.

Encümene yapılan bu itiraz, yargı yoluna başvurulmasına engel değildir. Bir başka ifadeyle itiraz, dava açabilmenin ön koşulu değildir. İstenirse encümene itiraz edilmeden doğrudan iptal davası açılabilir.

İtirazın Reddedilmesi Durumunda İmar Kanunu 18. Madde Uygulamalarına Nasıl Dava Açılır?

Yapılan itirazın reddedilmesi durumunda İmar Kanunu 18. madde uygulamalarına nasıl dava açılacağı konusunda şu yazımıza bakınız: İmar Kanunu 18. Madde Uygulamalarına Nasıl Dava Açılır?

[1]     Aynı yönde Danıştay Altıncı Dairesi, 25.11.1983, E:1981/2352, K:1983/3768

[2]     Danıştay Altıncı Dairesi, 09.03.1995, E:1994/4669, K:1995/944