Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur? Aile Konutu Nasıl Yapılır?

Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinin 3. fıkrasında yer alan düzenleme ile malik olmayan eşe, aile konutu ile ilgili tapu kütüğüne şerh verilmesini isteme hakkı tanınmıştır. Aile konu şerhi ile ilgili geniş çaplı bir rehbere şu yazımızdan ulaşabilirsiniz: Aile Konutu Şerhi

a) Aile Konutu Şerhi Konulmasını Kimler Talep Edebilir?

Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinde “Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir.”

Görüldüğü üzere madde metnine göre aile konutu şerhi verilmesini taşınmaz malın maliki olmayan eş isteyebilmektedir. Ancak taşınmaz malın maliki olmayan eşe tanınan hakkın, malik olan (yani tapuda adına tescilli olan) kişiye de tanınması gayet doğaldır. Aile konutuyla ilgili şerh verilmesini talep etme hakkı aile konutu olarak özgülenen taşınmazın maliki olmayan eşe tanınmıştır. Ancak, konut üzerinde hak sahibi olan eşle, hak sahibi olmayan eşin şerh verilmesini birlikte talep etmelerine de kanuni bir engel yoktur.

Bu nedenle eşlerden her ikisi de aile konutu şerhi konulması için talepte bulunabilir. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 1756 (2014/4) sayılı Genelgesinde de “Aile konutu olarak özgülenen taşınmazın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutun aile konutu olduğuna dair şerhin verilmesini isteyebilir. hükmü gereğince, aile konutuna konu olan taşınmaza yönelik, malik, malik olmayan eş veya eşlerin her ikisi aile konutu şerhi talebinde bulunabilir.” ifadelerine yer verilmiştir.

b) Aile Konutu Şerhi İçin Nereye Başvurulur?

Aile konutu şerhi konulması için tapu müdürlüğüne başvurulması gerekmektedir. Tapu kaydına aile konutu şerhinin verilmesi Tapu Sicil Müdürlüğü’nden istenir. Taşınmazın maliki olmayan eşin şerhin verilmesini talep edebilmesi için bir mahkeme kararına veya hak sahibi eşin söz konusu işleme izin vermesine gerek yoktur. Zira TMK’nun 194/3. maddesinin açık hükmü ile taşınmazın maliki olmayan eşe bu hak tanınmıştır. Burada kastedilen ilk olarak taşınmazın kayıtlı olduğu tapu müdürlüğüdür.

Konutun aile konutu olup olmadığı hususunda taraflar arasında çekişmeli ise, şerhin verilmesi hakimden istenebilir.

Aile konutu şerhi, eşlerin birlikte yaşadığı konutların tapu kaydına şerh edilmesi ve tapu sicil müdürlüğünce taşınmaz tapu kayıtları üzerine malik olmayan eşin talebi üzerine aile konutu şerhinin konulabilmesi için mahkeme kararının gerekip gerekmediğine ilişkin farklı uygulamalar bulunmaktaydı.

Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü, 2002/7 sayılı Genelgesinde tapu kayıtlarına aile konutu şerhinin işlenmesi için mahkeme kararı aranmasına yer vermemiştir. Danıştay, söz konusu Genelgenin iptali için açılan davada yürütmeyi durdurma kararı vermiştir.

Aynı konuda Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 28/9/2011 tarihli ve E.: 2011/2, K.: 2011/447 sayılı Kararında “Tapu kaydına aile konutu şerhinin verilmesi Tapu Sicil Müdürlüğünden istenir. Taşınmazın maliki olmayan eşin şerhin verilmesini talep edebilmesi için bir mahkeme kararına veya hak sahibi eşin söz konusu işleme izin vermesine gerek yoktur. Zira Türk Medenî Kanununun 194 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının açık hükmü ile taşınmazın maliki olmayan eşe bu hak tanınmıştır.” hükmüne yer vermiştir.

Neticede itibarıyla 6518 sayılı Kanunun 40. maddesi ile Tapu Sicil Müdürlüğünce aile konutu şerhi işlenmesi için mahkeme kararı aranması gerektiği yönünde farklı uygulamalardan kaynaklanan sıkıntıların giderilmesine, telafisi imkânsız zararların önlenmesine yönelik olarak taşınmazın maliki olmayan eşin mahkeme kararı olmaksızın tapu sicil müdürlüğünden aile konutu şerhi verilmesini isteyebilmesi öngörülmüştür.

c) Aile Konutu Şerhi Başvurusu Nasıl Yapılır?

Aile konutu şerhinin konulabilmesi için eşlerden birinin nüfus müdürlüğünden yahut MERNİS’ten aldığı “yerleşim yeri (ikametgâh) belgesi” ve “nüfus kayıt örneği” belgelerini de ekleyerek tapu müdürlüğüne başvurması gerekmektedir. Bu başvuru tapu siciline aile konutu şerhi koyulabilmesi için yeterli olacaktır.

ç) Konutun Aile Konutu Olduğunu Kanıtlayan Belge Nedir?

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 1756 (2014/4) sayılı Genelgesine göre aile konutu şerhi için merkezi nüfus idaresi sisteminden veya nüfus müdürlüğünden alınan yerleşim yeri belgesi gereklidir. Dolayısıyla genel anlamda konutun aile konutu olduğunu kanıtlayan belge, yerleşim yeri belgesidir.

ç) Aile Konutu Şerhi Başvurusu İçin gerekli Belgeler Nelerdir?

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 1756 (2014/4) sayılı Genelgesine göre; aile konutu şerhi için merkezi nüfus idaresi sisteminden veya nüfus müdürlüğünden alınan yerleşim yeri belgesi ile medeni hâli gösterir nüfus kayıt örneği aranır.

Ayrıca, aile konutu şerhi işlenmesi gereken taşınmazın tapu sicilindeki ada/parsel bilgileri ile MERNİS üzerinden alınan yerleşim yeri verilerinin çakıştırılması gerektiği zaman belediye, muhtarlık, kadastro müdürlüğü, apartman yönetimi, LİHKAB vb. kurumlardan bu konuda durumu kanıtlayıcı nitelikte belge alınması gerekmektedir.

d) Kiralık Eve Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

Kiralık evde aile konutu meselesi nasıl çözümlenebilir? Bunun en kolay yolu, kira ile temin edilmiş evin malikine “söz konusu evin ile konutu olduğunun” bildirilmesidir. Medeni Kanun’un 194. maddesinin son fıkrasına göre “Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı haline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.”

Bu bildirimden sonra kira sözleşmesinin tarafı olmayan eş, kiralayana “kiralık evin aile konutu olduğunu” bildirerek sözleşmenin tarafı haline gelir. Artık kira sözleşmesinin tarafı olan eş, diğer eşin rızası olmadan kira sözleşmesini sonlandıramaz.

Ancak kira ile temin edilmiş evin malikine “söz konusu evin ile konutu olduğunun” bildirilmemiş olması; kira sözleşmesinin diğer eşin rızası olmadan sona erdirilmesi halinde rızası alınmayan eşin dava açmasına engel değildir.

e) Aile Konutu Şerhi Sorgulama Nasıl Yapılır?

1) Aile Konutu Şerhi E-Devlette Görünür Mü?

Aile konutu şerhi, e-devlet içerisinde yer alan “Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü” “Web tapu işlemleri” bölümünde görülebilir. Zaten bu alanda kişinin mülkiyetinde bulunan tüm taşınmazlar, şerhler ve beyanlar ile birlikte görülebilmektedir.

2) E-Devletten Aile Konutu Şerhi Sorgulanabilir mi?

E-Devletten (turkiye.gov.tr) aile konutu şerhi sorgulaması yapılabilmektedir. Bunun için turkiye.gov.tr adresine gerekli bilgilerle girilmesi yeterlidir. Burada hizmetler bölümüne “Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü” yazılması durumunda, sistem sizi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Web Tapu Uygulamasına yönlendirmektedir.

Bu ekranda sol menüde bulunan Taşınmaz İşlemleri” menüsünde “Taşınmazlar Listesinde”, ilgili kişinin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar görülebilmektedir. Bunlardan hangisi görülmek isteniyorsa üzerinde tıklanıp detaylarına bakılabilir.