İkinci Kez İmar Para Cezası Verilebilir mi?

3194 sayılı İmar Kanunu’nun, 5940 sayılı Kanun’un 2. maddesiyle değişik 42. maddesinin 3. fıkrasında; yapının inşa edilmesi süreci içinde tekrarı halinde, idari para cezalarının bir kat artırılarak uygulanacağı kurala bağlanmıştır.  İmar para cezaları ile ilgili olarak hazırlamış olduğumuz geniş kapsamlı bir rehber için şu yazımıza bakınız: İmar Para Cezaları Rehberi

a) Tekerrür Nedir?

Doktrinde kabul edilen tanıma göre tekerrür; bir ceza yaptırımına uğradıktan sonra yeniden suç işlenmesi durumudur. Bu durumdaki kimselere “mükerrir” denilmektedir. Kanunlar, mükerrirlere, ilk işlediği suçtan dolayı verilen cezadan daha fazla ceza verilmesini emrettiklerinden, bu durumda olanların işledikleri suçun cezası arttırılarak verilmektedir. Bu artırımın nedeni, o kimselerin evvelce de suç işlemiş olmalarıdır. Dolayısıyla tekerrür hükmünün uygulanabilmesi için failin daha önce cezalandırılmış olması gerekli ve yeterlidir.

b) 3194 sayılı İmar Kanunu 32 ve 42 Maddeleri Kapsamında İkinci Kez Para Cezası

Normal şartlar altında para cezası uygulandıktan sonra, para cezası uygulanmasını gerektiren nedenlerin ortadan kaldırılması gerekir. Örneğin ruhsatsız olarak yapıldığı tespit edilen yapının (para cezası uygulandıktan sonra) ya ruhsatlı hale getirilmesi veya yıkılması gerekir. Aynı şekilde ruhsat ve eklerine aykırı yapılan yapının da ruhsat ve eklerine uygun hale getirilmesi veya yıkılması gerekir. Bu nedenle kural olarak aynı fiilden dolayı ikinci kez para cezası verilemez.

c) Mükerrer Para Cezası

Ancak yapı mühürlendikten ve para cezası uygulandıktan sonra inşaata devam edilmesi halinde ikinci kez ceza uygulanması mümkündür. Bu gibi durumlarda para cezaları bir kat fazlası ile uygulanır. Zaten 42. maddede de belirtilen fiil ve hallerin, yapının inşa edilmesi süreci içinde tekrarı halinde, idari para cezalarının bir kat artırılarak uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. 3194 sayılı İmar Kanunu‘nun, 5940 sayılı Kanun’un 2. maddesiyle değişik 42. maddesinin 3. fıkrasında; yapının inşa edilmesi süreci içinde tekrarı halinde, idari para cezalarının bir kat artırılarak uygulanacağı kurala bağlanmıştır. Bu nedenle ikinci kez imar para cezası uygulanması mümkündür.

Danıştay 14. Dairesi, 08.01.2014, E:2013/2967, K:2014/620: 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesi uyarınca, verilecek para cezalarında aynı maddenin 6. fıkrası uyarınca tekerrür hükmünün uygulanabilmesi için, ceza verilmesini gerektiren fiilin işlendiği yolundaki ilk tespitin yapılmasından sonra ceza uygulanması gerektiği, ilk fiilden sonra ceza uygulanmadan yapılan ikinci tespit üzerine tekerrür hükmünün uygulanması suretiyle tesis edilen işlemde, hukuka uyarlık bulunmadığı hakkında. 

Uyarı: Tekerrür hükümleri kapsamında bir kat artırımlı para cezası uygulanabilmesi için ilk tespitten sonra bir kez para cezası düzenlenmiş olması, sonrasında ikinci kez aynı fiilin tekrar işlenmiş olduğunun tespit edilmesi gerekir. İlk tespitten sonra artırımsız para cezası uygulanmamış ise ikinci tespitten sonra bir kat artırımlı para cezası uygulanamaz.

ç) Ruhsatsız Olduğu İçin Para Cezası Uygulanan Yapıya Tekrar Para Cezası Uygulanır Mı?

Ruhsatsız olması veya ruhsata aykırılık teşkil etmesi nedeni ile yapı tatil tutanağı düzenlenerek para cezası uygulanan yapı için inşaata devam edildiğinin anlaşılması halinde ikinci kez para cezası uygulanabilir. Bir başka anlatımla, ruhsat ve eki projesine aykırı olarak yapılan inşaatlar nedeniyle ve ayrı tespitlere dayalı olarak ve her seferinde tespit edilen yeni aykırılıklar nedeniyle para cezası uygulanması mümkündür. Bu gibi durumlarda inşaat yapma fiilinin mutlaka beton dökülerek yapı yapılması anlamına gelmediği, ruhsat gerektiren herhangi bir yapı yapılmasının inşaata devam edildiğinin göstergesi olduğu kabul edilmektedir.

Danıştay 6. Dairesi, 03.06.2008, E:2006/4901, K:2008/3670: Ruhsatsız veya ruhsata aykırı bir yapı yapıldığının tespiti halinde tekerrür hükümlerinin uygulanabileceği. İnşaat yapma fiilinin mutlaka beton dökülerek yapı yapılması anlamına gelmeyeceği, ruhsat gerektiren herhangi bir yapı yapılmasının inşaata devam edildiğinin göstergesi olduğu açıktır. Bu durumda, davacının ruhsata tabi duvar yaptığı ve inşaata devam ettiği anlaşıldığından, bunun üzerine tekerrür hükümleri uygulanarak para cezası verilmesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

d) Ruhsatsız Olarak Yapıya Başlamak İle Yapıyı Ruhsatsız Olarak Tamamlamaktan Ayrı Ayrı Ceza Verilebilir mi?

Ruhsatsız olarak yapıya başlamak ile yapıyı ruhsatsız olarak tamamlamak farklı eylemler olduğu için bu eylemler için ayrı ayrı para cezası düzenlenmesi mümkündür. Danıştay 6. Dairesi, 20.02.2004, E:2002/4783, K:2004/961 sayılı kararına göre; ruhsatsız olarak yapıya başlamak ile yapıyı ruhsatsız olarak tamamlamak farklı eylemler olduğu için bu eylemler için ayrı ayrı para cezası düzenlenebileceği. (…) tutanakla projesiz ve ruhsatsız 3 katlı inşaat yapıldığı ve çatı ile bahçe mesafelerinin kapatıldığı saptanan olayda her iki belediye encümeni kararı ile farklı eylemlerin cezalandırıldığı anlaşıldığından, yukarıda içeriği yazılı 3194 sayılı Yasanın 42.maddesinin ilgili hükümleri uyarınca farklı eylemler nedeniyle para cezası verilmesine yönelik dava konusu işlemde Yasaya aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Bir başka ifadeyle imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapı nedeniyle ayrı tespitlere dayalı olarak ve her seferinde tespit edilen yeni aykırılıklar için birden çok kez imar para cezası verilmesi mümkündür. Danıştay 6. Dairesi, 20.02.2004, E:2002/6535, K:2004/934: İmar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapı nedeniyle ayrı tespitlere dayalı olarak ve her seferinde tespit edilen yeni aykırılıklar için birden çok kez imar para cezası verilebileceği hakkında. Dava konusu para cezalan, ruhsat ve eki projesine aykırı olarak yapılan inşaatlar nedeniyle ve ayrı tespitlere dayalı olarak ve her seferinde tespit edilen yeni aykırılıklar nedeniyle verildiğinden ayrıca davacının yapı tatil zabıtlarına rağmen inşaatına devam ettiği anlaşıldığından, yukarıda yer alan 3194 sayılı Yasanın 42. maddesi hükmü uyarınca ruhsata aykırı olarak yapı yapma fiilinin tekrar edildiği, dolayısıyla para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemlerin yasaya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

e) İmar Kanununun 39 ve 40. Maddelerindeki Fiilleri İşleyenlere Verilecek Cezalarda Tekerrür

Buna karşılık 3194 sayılı İmar Kanununun 39 ve 40. maddelerindeki fiilleri işleyen kimseler hakkında ikinci kez para cezası uygulanamaması gerekir. Çünkü Kanuna göre bu fiilleri işleyen kişilere idareler tarafından tebligat yapılması, tebligata rağmen alınması gerekli tedbirler alınmaz ise işlemin ilgili idare tarafından gerçekleştirilip masrafının ilgilisinden tahsil edilmesi gerekir. Örneğin İmar Kanununun 39. maddesine göre; yıkılacak derecede tehlikeli yapıların belediye tarafından yapılacak bildirim üzerine yapı sahipleri tarafında yıkılması veya yıktırılması gerekmektedir. Aksi takdirde yapı belediye tarafından yıkılır ve yıkım masrafları yapı sahibinden %20 fazlası ile tahsil edilir.

Ayrıca Kanunun 40. maddesinde sayılan durumların ortaya çıkması halinde bu sakıncaların giderilmesi ilgilisine belediye tarafından bildirilmesi, yapılan bildirime rağmen bu sakıncalar ilgilisi tarafından giderilmez ise ilgili idare tarafından giderilmesi ve masrafının %20 fazlası ile tahsil edilmesi gerekir.

Bu nedenle 3194 sayılı İmar Kanununun 39. ve 40 maddelerindeki mahzurların ilgili kişiler tarafından giderilmemesi halinde idare tarafından giderilmesi gerekir ki bu durum ikinci kez imar para cezası alınamayacağı anlamına gelir. Ancak sakıncalar idare tarafından giderildikten sonra aynı fiilin tekrar edilmesi halinde ikinci kez para cezası uygulanabileceği gayet açıktır.