Hazine taşınmazları hakkında tesis edilen işlemlerin bir kısmı damga vergisine tabidir. Bu konu hakkında hazırladığım geniş kapsamlı bir rehbere şu linkten ulaşabilirsiniz: Hazine (Milli Emlak) İhale ve Sözleşmelerinde Damga Vergisi
a) Karar Pulu Nedir?
488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun II/2 fıkrası uyarınca, Kanunun 8 inci maddesinde tanımlanan resmi dairelerin aldıkları ihale kararları ile resmi daire olmasa dahi kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların aldıkları ihale kararları damga vergisine tabidir. Bu şekilde alınan damga vergisi “ihale kararı” gereğince alındığı ve eskiden pul yapıştırmak suretiyle tahsil edildiği için buna karar pulu denilmektedir.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun II/2 fıkrası uyarınca, Kanunun 8 inci maddesinde tanımlanan resmi dairelerin aldıkları ihale kararları ile resmi daire olmasa dahi kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların aldıkları ihale kararları damga vergisine tabi bulunmakta olup, söz konusu kararların ilgililerince imzalanması (ihale makamının onayını gerektiren durumlarda ihale makamının onayı ve imzası) ile bu kağıtlar hukuken tekemmül etmekte ve damga vergisine konu teşkil etmektedir.
b) Milli Emlak İhalelerinde Karar Pulu Uygulaması
Milli emlak tarafından yapılan ihalelerin ita amiri tarafından onaylanması da 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun II/2 fıkrası uyarınca damga vergisine tabidir. Sadece satış işlemlerinde karar pulu alınmamaktadır. 4706 sayılı Kanun’un 7. maddesinin 4. fıkrasına göre Hazineye ait taşınmaz malların satış ve devir işlemleri ve bu işlemler sırasında düzenlenen belgeler vergi, resim ve harçtan müstesnadır. Bu nedenle Hazine taşınmazlarının satışında alınan ihale kararları ile düzenlenen sözleşmeler (örneğin taksitli satış sözleşmeleri) damga vergisinden müstesnadır.
c) Karar Pulu Nasıl Hesaplanır?
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu‘na göre, ihale kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları (Binde 5,69) oranında damga vergisine (karar pulu) tabidir.
d) Kira/İrtifak Hakkı İhalelerinde Karar Pulu Nasıl Hesaplanır?
Kira, irtifak, kullanma izni gibi süre öngören ihalelerde karar pulu bedeli, kira, irtifak, kullanma izni süresiyle çarpılarak damga vergisi tespit edilir.
Gelir İdaresi Başkanlığının özelgeleri, bu oranın kira süresi ile çarpılması gerektiği yönündedir. Örneğin Gelir İdaresi Başkanlığı, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 11/10/2011 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.18.01-002.01-1788 sayılı özelgesinde “Üniversitesince 28.04.2010 tarihinde ihalesi yapılan … İşine ilişkin olarak düzenlenen ihale kararının, ihalenin kantinin 3 yıl süre ile kiralanmasına ilişkin olduğu dikkate alındığında, ihale bedeli ile kiralama süresinin çarpımı sonucu bulunacak toplam ihale tutarı üzerinden binde 4,95 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.” ifadesine yer verilmiştir.
Bakanlığımızın (Milli Emlak Genel Müdürlüğü) 05.12.2012 tarihli ve 32387 sayılı yazısı da bu yöndedir. Yazıya göre “Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazların ilk yıl bedeli belirlenmek suretiyle bir yıldan uzun süreli olarak irtifak hakkı tesisi/kullanma imi verilmesi işleminde, bu konuda alınan ihale kararı ve düzenlenen sözleşmenim, ilk yıl için belirlenen tutar ile irtifak hakkı/kullanma imi süresinin çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden yukarıda belirtilen nispetlerde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.”
e) Karar Pulu Ne Zaman Tahsil Edilir?
Karar pulu bedeli olarak alınan damga vergisi, sözleşme düzenlenmeden önce ilgilisinden tahsil edilir. Şayet ilgilisi bu damga vergisini ödemez ise yükümlülüklerini yerine getirmemiş olacağı için sözleşme düzenlenmez ve ihale iptal edilir. Bu durumda tahakkuk eden damga vergisi tahsil için ilgili vergi dairesine gönderilir.
f) İhalenin İptali Halinde Karar Pulu Uygulaması
Damga Vergisi Kanunu uyarınca, yazılıp imzalanan veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenerek herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan, yani hukuken tekemmül eden kağıtlarda damga vergisi alacağı doğmaktadır. Bu nedenle, hukuken tekemmül eden kağıda konu işlemin daha sonra çeşitli sebeplerle iptali damga vergisinin iadesini gerektirmemektedir.
Bununla birlikte 6728 sayılı Kanunun 28/b maddesiyle 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu‘na ekli (1) sayılı tablonun “II. Kararlar ve mazbatalar” başlıklı bölümünün (2) numaralı fıkrasına “(4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikayet veya Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet ya da yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi halinde, bu ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi ret ve iade olunur. Sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisi ret ve iade edilmez.)” şeklinde parantez içi hüküm eklenmiş olup, düzenleme sonrası söz konusu fıkra aşağıdaki gibidir.
“İhale Kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları (4734 sayılı Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikayet veya Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet ya da yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi halinde, bu ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi ret ve iade olunur. Sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisi ret ve iade edilmez.)”
İhalenin yargı kararıyla iptalinde işlem hukuk aleminde hiç doğmamış gibi olacağından tahsil edilen damga vergisinin iade edilmesi gerekir diye düşünüyorum.
