Cezaevi Harcı Nedir 2024

Cezaevi Harcı Nedir?

492 sayılı Harçlar Kanunu’na göre; harç, yapılan bir hizmet karşılığı olarak devletin aldığı paradır. Harç tahsil edilebilmesi için açık bir yasal düzenleme bulunması zorunludur. Buna göre ancak, 492 sayılı Harçlar Kanunu’na ekli (1) sayılı tarifenin B/I- 3. fıkrasında belirtilen hallerde ve takip safhalarına göre tahsil harcı alınabilir.

Cezaevi harcı veya bir başka adıyla cezaevi yapı harcı, icra dairelerince miktar ve kıymeti belli olan ilamlı ve ilamsız alacaklardan tahsil olunan paranın % 2’si ve kıymeti belli olmayan ilamların icrasından tahsil harcının yarısı nispetinde alınan harçtır.

Yani bu harç, icra dairelerince (icra müdürlüklerince) tahsil edilen alacaklardan kesilen bir tutardır. Harç, Devletin yüklenmiş olduğu görevleri yerine getirebilmek için anayasal sınırlar içinde egemenlik yetkisine dayanarak çeşitli kaynaklardan elde etmiş olduğu vergi ve resim gibi bir çeşit kamu geliridir.

a) Tahsil Harcı Nedir?

Harç, bireylerin özel menfaatlerine ilişkin olarak, kamu hizmetlerinden yararlanmaları karşılığında bu hizmetlerin maliyetlerine katılmaları amacıyla kamu gücüne dayanılarak getirilen mali yükümlülüktür. Bu nedenle, yargılama sürecinde, yasayla harca tabi kılınmış bir hizmetten yararlanmak isteyen ilgili (davalı veya davacı), genel kurallar uyarınca harcını ödeyerek bu hizmetten yararlanabilir.

Öğretide genel olarak Devletin, icra hukukundaki faaliyetine karşılık aldığı paraya icra tahsil harcı denmektedir

b) Cezaevi Yapı Pulu Harcı

Bu harç, 30/6/1934 tarihli ve 2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanun kapsamında tahsil edilmektedir. Bu hüküm gereğince icra takibine konu gerçek ve kurumlar vergisine tâbi tüzel kişiliklerin alacaklarının tahsil edilmesi halinde tahsil edilen paranın % 2’si oranında ceza evi harcı tahsil edilmektedir. Bu nedenle, cezaevi harcına “Cezaevi Yapı Pulu Harcı” da denilmektedir.

Bu Kanun’un 1. maddesine göre “İcra dairelerince miktar ve kıymeti muayyen olan ilamlı ve ilamsız alacaklardan tahsil olunan paranın % 2 si ve kıymeti muayyen olmıyan ilamların icrasından tahsil harcının yarısı nisbetinde harç alınır. Maktu harçlar ilamın icraya konulduğu zaman peşin olarak alınır.”

c) Cezaevi Nispi Ne Demek?

Bu harç, 2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanun gereğince ceza evleriyle mahkeme binaları inşası karşılığı alındığı için uygulamada “Cezaevi Yapı Harcı” olarak da bilinmektedir. Anayasa Mahkemesi 16.2.2012 tarihli ve E: 2011/28, K: 2012/22 sayılı kararında bu hükmü Anayasa’ya aykırı bulmamıştır.

Bu harç yapılan tahsilatın belirli bir yüzdesi olarak (yani nispi olarak) alındığı için “Cezaevi Nispi Harcı” da denilmektedir.

Cezaevi Harcı Neden Ödenir? Hangi Durumlarda Cezaevi Harcının Tahsili Gerekir?

2548 sayılı Cezaevleri ile Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanunu’nun 1.maddesi uyarınca icra dairelerince miktar ve kıymeti belirli olan ilamlı ve ilamsız alacaklardan tahsil olunan paranın % 2’si oranında harç alınır.

Cezaevi harcı, ilamlı veya ilamsız takip sonucu icra dairelerince tahsilat yapılması durumunda alınır. Yani icra dairelerince alacaklı hesabına tahsilat yapılması durumunda bu harç alınmalıdır. Bu nedenle, icra dairelerince yapılmayan tahsilatlarda ceza evi harcının ödenmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.

Ayrıca icra takip işlemi niteliğinde olmayan işlemlerden de cezaevi harcı alınamaz. Örneğin Taşınmazların paraya çevrilmesi işlemi bir icra takip işlemi olmadığından, taşınmazların satış bedeli üzerinden veya İİK’nun 133. maddesi kapsamında iki ihale arasındaki farkın tahsili üzerinden tahsil harcı ve cezaevi harcı alınması doğru değildir (Yargıtay 12. HD., E. 2014/3155 K. 2014/5822 T. 3.3.2014).

Haricen Tahsilde Cezaevi Harcı Var Mı?

a) Haricen Tahsil Ne Demek

Bir kamu hizmetinden dolayı harç alınabilmesi, bu hizmetin kanunla belirlenmesine ve bu hususla ilgili harç alınmasına ilişkin düzenlemelerin de, kanunda yer almasına bağlıdır.

Harç yapılan bir hizmet karşılığı olarak devletin aldığı bir paradır. Tahsil harcı da bu amaca yönelik olduğundan alacaklıya ödeme sırasında alındığına göre, takip masrafları çıkarıldıktan sonra kalan miktar üzerinden alacaklıdan tahsil olunur.

Bununla birlikte borçlunun, alacaklıya icra dairesi dışında ödeme yapması, uygulamada haricen tahsil olarak adlandırılmaktadır.

b) Haricen Tahsilde Cezaevi Harcı Ödenir mi?

2548 sayılı Kanunun 1. maddesinde cezaevi harcının “tahsil olunan” paradan alınacağı belirtilmiş olmakla haricen tahsil olunan para İcra Müdürlüğü’nce tahsil edilmediğinden alacaklının cezaevi harcı ödememesi gerekir.

Bu konuda Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin 15.01.2018 tarihli ve E: 2017/16870, K: 2018/ 329 sayılı kararına bakılabilir. Kararda şu ifadelere yer verilmiştir: “Somut olayda, … 3. İcra Dairesi’nin 2011/3339 Esas sayılı takip dosyasında 12.12.2011 tarihli takip talepnamesi ile toplam 151.751,60 TL talep edilmiştir. Alacaklı vekili, İcra Müdürlüğüne başvurusu ile 209.000,00 TL’yi haricen tahsil ettiklerini, bu miktarda alacağından feragat ettiğini beyan ederek teminat mektubunun borçluya iadesini talep etmiştir.

Şikâyete konu İcra Müdürlüğü işlemi ile haricen tahsil harcının ve cezaevi harcının yatırılması halinde talebin yerine getirilmesine karar verilmiştir. 2548 sayılı Kanunun 1. maddesinde cezaevi harcının ‘tahsil olunan’ paradan alınacağı belirtilmiş olmakla haricen tahsil olunan para İcra Müdürlüğü’nce tahsil edilmediğinden alacaklının cezaevi harcı ödememesi gerekir. Mahkemece bu kabul doğrultusunda karar verilmesi gerekirken cezaevi harcı yönünden ret kararı verilmesi doğru değildir.”

Cezaevi Harcı Kimden Alınır?

İcra ve İflas Kanunu’nun 15.maddesine göre de, Kanunda hilafı yazılı değilse bütün harç ve masraflar borçluya ait olup, neticede ayrıca hüküm ve takibe hacet kalmaksızın tahsil olunur. Sadece cezaevi harcı 2548 Sayılı Yasanın 1. madde 2. fıkrası gereğince borçluya yükletilemez, bu harcın yükümlüsü alacaklıdır.

Bununla birlikte Yargıtay kararlarına göre (örneğin Yargıtay 12. HD., E. 2018/8078 K. 2018/4276 T. 4.5.2018) tahsil harcının sorumlusu daima borçludur. Bu harcın, 492 sayılı Harçlar Kanunu md.28/b gereği icra dairesince alacağın ödenmesi sırasında yatırılan paradan tahsil edilmesi, sorumlusunun borçlu olduğu yönündeki düzenleme bakımından sonuca etkili olmayıp, borçlunun söz konusu sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Borçlunun borcu, yatırılan paradan kesilerek ödenen tahsil harcı kadar devam edeceğinden, alacaklının kesilen harç miktarı kadar takibe devam hakkı vardır. Yani alacaklı, gerçekte borçlunun sorumluluğu altında bulunan ve ancak yatırılan paradan kesilen tahsil harcını borçludan alma hakkına sahiptir. Zaten alacağın tamamı karşılanana kadar tahsilata devam edilir.

Cezaevi Harcı Ne Üzerinden Alınır?

Cezaevi harcı icra dairelerince tahsil olunan paranın tutarı üzerinden alınır. Fakat 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 20. maddesinde yer alan “İcra takiplerinde takipten sonra işleyecek olan faizler, harcın hesabında nazara alınamaz” hükmü gereğince takipten sonra işleyecek faiz miktarından 2548 sayılı Kanun’un 1. maddesi gereğince de harç alınmaması gerekmektedir. Bundan dolayı takipten sonra işleyecek faizlerin cezaevi yapı harcı matrahına dahil edilmesine imkan yoktur.

Danıştay 3. Dairesi Başkanlığı’nın 29.03.2011 tarihli ve E: 2009/3417, K: 2011/879 sayılı ilamı ile “2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanun’un 1. maddesinde öngörülmeyen bir uygulama getirilerek dayanağı sözü edilen yasa maddesine aykırı bir düzenleme içeren Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü’nün 22.02.2008 tarih ve B.03.0.HİG.0.00.00.03-153-3-5051 sayılı genel yazısında hukuka uyarlık bulunmadığından bu genel yazının iptaline” karar verilerek, Yüksek Mahkeme tarafından cezaevi yapı harcının takibe konu edilen alacak miktarı üzerinden tahsili gerektiği, takipten sonra işleyecek faizlerin cezaevi yapı harcı matrahına dahil edilmemesi gerektiği yönünde açıklık getirilmiştir.

Cezaevi Harcı Hangi Miktar Üzerinden Alınır?

Burada önemle vurgulamak gerekir ki, eğer bir harç alacağı mevcut ise bunun mutlaka her ödeme sırasında tahsil edilmesi gerekmektedir. Zira, devlet tahsil harcını takibe konu asıl alacak üzerinden almaktadır Bundan sonraki tahsilatlardan (faiz tahsilatlarından) harç alınması, Harçlar Yasasının 20. maddesinin açık hükmü karşısında mümkün bulunmamaktadır. Kısacası, Kanun; harç alacağının tahsilini borcun tamamının ödenmesi şartına bağlamamıştır. Borcun tamamı ödenirse elbetteki harç da tahsil edilecektir. Şayet, borcun tamamı değil de taksit taksit ödenmesi söz konusu ise bu taktirde yapılan borç tahsilatlarının alacaklıya ödendiği miktara göre harç tahakkuku ve tahsilatı yapılacaktır. Çünkü Devlet, verdiği hizmet yani yaptığı tahsilat kadar harç almayı hak etmiştir.

Konusu para alacağı olan icra takiplerinde takip konusu alacağın, borçlu tarafından taksitler halinde ödenmesi durumunda alacaklıya her bir ödeme yapılırken icra tahsil harcının alınması gerekmektedir. Zira, harcın tahsilinin alacağın tamamının ödenmesinden sonraya bırakılması gibi bir kabul şekli, Harçlar Yasasının hem sözüne ve hem de özüne aykırı olup, kabulü olanaklı değildir (Yargıtay HGK., E. 2005/214 K. 2005/146 T. 16.3.2005)

İcra müdürünün alacağın borçlu tarafından bölüm bölüm icra kasasına yatırılması veya başka nedenlerle (satış paraları veya İ.İ.K.nun 89.maddesi uyarınca alacaklılar ve üçüncü şahıslar elinde haczedilen mallarla ilgili paralar) kasaya alınan paralar olup olmadıklarına bakmaksızın, kasaya giren paradan alacaklıya yaptığı her ödeme sırasında yasa gereği tahsili gereken harç miktarını tahsil etmesi gerekir.

Cezaevi Harcını Kim Öder?

Medeni Usul Hukukunda olduğu gibi İcra Hukukunda da harç ve giderler sonuçta haksız çıkan tarafa yükletilir. Harç yapılan bir hizmet karşılığı olarak devletin aldığı bir paradır. Tahsil harcı da bu amaca yönelik olduğundan alacaklıya ödeme sırasında alındığına göre, takip masrafları çıkarıldıktan sonra kalan miktar üzerinden alacaklıdan tahsil olunur.

Cezaevi Harcı Hesaplama

a) Cezaevi Harcı Oranı Kaç? Cezaevi Harcı Yüzde Kaç?

2548 sayılı Kanun’un 1. maddesine göre “miktar ve kıymeti belli olan ilamlı ve ilamsız alacaklardan tahsil olunan paranın % 2’si” ve “kıymeti belli olmayan ilamların icrasından tahsil harcının yarısı” nispetinde harç alınır.

Buna göre miktar ve kıymeti belli olan ilamlı ve ilamsız alacaklardan %2’si oranında cezaevi harcı alınması gerekir.

Değeri belli olmayan ilamların icrasından ise tahsil harcının yarısı nispetinde harç alınması gerekir. Tahsil harcı, konusu para veya para ile değerlendirilmesi mümkün olan icra takiplerinde, takibin değeri üzerinden takibin başarıyla sonuçlandırılması nedeniyle alınan nispi harçtır. Harç oranı icra takibi devam ettiği sürece artmaktadır. Tahsil harcı oranları; Ödeme veya icra emri tebliği üzerine hacizden önce ödenen paralarda % 4,55; hacizden sonra ve satıştan önce ödenen paralarda % 9,10; Satıştan sonra tahsil olunan paralarda %11,38’dir. Buna göre cezaevi harcının bu oranların yarısı nispetinde alınması gerekmektedir.

b) Cezaevi Harcı Nasıl Hesaplanır?

Cezaevi harcının oranı, tahsil tutarının %2’sidir. Takip tutarı 12.000,00 TL olan bir alacağın, faiz, vekalet ücreti ve yargılama giderleriyle birlikte 20.000,00 TL olduğunu, aracına haciz konulan borçlunun, satış öncesi, 20.000,00 TL’yi icra dosyasına yatırdığını varsayacak olursak, İcra Müdürlüğü, bu tutardan 400,00 TL cezaevi harcı (tahsil tutarının %2’si) kesecek, bakiye tutarı alacaklıya /vekiline ödeyecektir.

c) Cezaevi Harcı Ne Kadar?

2548 sayılı Kanun’un 1. maddesine göre “miktar ve kıymeti belli olan ilamlı ve ilamsız alacaklardan tahsil olunan paranın % 2’si” ve “kıymeti belli olmayan ilamların icrasından tahsil harcının yarısı” nispetinde harç alınır. Dolayısıyla cezaevi harcının oranı, tahsil tutarının %2’sidir

Cezaevi Harcından Muafiyet ve İstisnalar

Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü’nün 22.02.2008 tarih ve B.03.0.HİG.0.00.00.03-153-3-5051 sayılı genel yazısı ile; “Cezaevi yapı harcı, özel nitelikte olan 2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanuna dayanılarak tahsili gereken bir harç çeşidi olup, kanunlarında özel olarak cezaevi yapı harcından muaf olduğu belirtilen kurumlar dışında hiçbir istisna ve muafiyet söz konusu olmadığı ifade edilmiştir.

Taşınmazların paraya çevrilmesi işlemi bir icra takip işlemi olmadığından, taşınmazların satış bedeli üzerinden veya İİK’nun 133. maddesi kapsamında iki ihale arasındaki farkın tahsili üzerinden tahsil harcı ve cezaevi harcı alınması doğru değildir.

Tarım Kredi Kooperatifleri Cezaevi Harcından Muaf Mı?

Bazı kuruluşların kuruluş ve teşkilat kanunlarında özel hüküm olması sebebi ile ceza evi harcı ödememektedirler. Ziraat Bankası, Halk Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri kendi kuruluş kanunlarındaki özel hüküm sebebi ile ceza evi harcından muaftır.

1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri Kanunu’nun 19. maddesinde bu kanuna göre kurulmuş ve kurulacak kooperatif bölge merkez birliklerinin icra makamları nezdinde yapacakları takip ve tahsillerle açacakları tazminat davaları ile ilgili her nevi talep, tebliğ kararları, her türlü masraf, vergi, resim ve harçtan muaf tutulduğuna göre, söz konusu kooperatiflerin ve birliklerin işlemlerinden başvurma ve tahsil harcı ile cezaevi yapı pulu harcının alınmaması gerekir.

b) Banka Kredileri İle İlgili İşlemler

Bankaların kullandırdığı kredinin geri dönüşü ile ilgili işlemleri 492 Sayılı Harçlar Kanununda yer alan yargı harçlarından dolayısıyla icra tahsil harcından müstesnadır (Yargıtay HGK E. 2009/545 K. 2009/617 T. 30.12.2009).

Danıştay Dokuzuncu Dairesinin 15/10/2008 tarih ve 2008/208 Esas, 2008/4590 Sayılı kararları ile aynı yöndeki diğer kararlarında “492 Sayılı harçlar kanununun 123.maddesinin son fıkrasında, bankaların kullandırdığı kredinin temini ve bunların teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin olarak yaptığı işlemlerin harca tabi tutulmayacağının hükme bağlandığı, yasanın açık hükmü karşısında bankalar tarafından kullandırılan kredilerin geri ödenmelerine ilişkin bütün işlemler, kredinin borçlusu ve alacaklısı ayrımı yapılmaksızın harçtan muaf olduğuna” karar verilmiştir.