Belediye Yapı ve Yollar Kanunu, Kanun Numarası: 2290, Kabul Tarihi: 10.06.1933, Resmi Gazete T/S: 21.06.1933/2433, Bu Kanun, 6785 sayılı İMAR KANUNU ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Fasıl 1 – Belediyelerin Harita ve Projeleri
Madde 1- Belediyelerin Halihazır Haritası
Belediye kanununun l üncü maddesine göre yapılması lazımgelen sınır haritalarına ait hükümler baki kalmak üzere her belediye, bu kanunun neşri tarihinden itibaren Dahiliye Vekaletince tayin olunacak müddet içinde beldenin 1/2000 ve 1/500 mikyasında iki kıta halihazır haritası ve 1/1000 mikyasındı tesviye münhanıli bir harita yaptırmağa ve tasdikli birer suretini vekalete göndermeğe mecburdur.
Madde 2- Belediyelerin Müstakbel Şehir Planı
Bu kanunun neşri tarihinden itibaren beş sene içinde her belediye münferiden veyahut belediye kanununun 133 ncü maddesi hükümlerine tevfikan birlik tesisi suretile kabiliyet ve ihtisasları Dahiliye Vekaletince tasdikli mütehassıslara beldenin müstakbel şehir planını tanzim ettirmekle mükelleftir. Mütehassıs bulunmamak veya bütçeleri müsait olmamak gibi imkansızlıklar karşısında Dahiliye Vekaletince bu müddet temdit edilebilir.
Madde 3- Mütehassıslar tarafından yapılan beldenin müstakbel şehir planı belediye kanununun 70 nci maddesinin 9 uncu fıkrasile 71 nci maddesine göre belediye meclisi tarafından tetkik ve belediyenin ihtiyaçlarına uygun olduğu kabul edildikten ve mahallin en büyük mülkiye memurunun tasvibine ve Ankara İmar Müdürlüğünün tasdikına iktiran ettirildikten sonra herkesin malumu olmak üzere belediye dairesine asılır ve keyfiyet halka ilan edilir.
İmar Müdürlüğüne vürudu tarihinden itibaren üç ay içinde tasdik edilmiyen planları tatbika başlamağa belediyeler salahiyettardır.
Belediye Meclisile mütehassıs arasında zuhur edecek idari ihtilafların hallinde Dahiliye Vekaleti hakemdir. Fenni hususlar hakkındaki ihtilaflar için hakem vazifesini Dahiliye ve Nafıa ve Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletleri müşterek yaparlar.
Madde 4- Müstakbel Şehir Haritasının Tazmininde Esaslar
Müstakbel şehir haritasının tanziminde mücbir sebepler olmadıkça riayet olunması lazımgelen esaslar aşağıda gösterilmiştir:
Mücbir sebeplerin takdiri Dahiliye Vekaletine aittir.
A) Müstakbel şehir haritasının tanzimi sırasında elli sene içindeki nüfus değişmeleri göz önüne getirilerek her beldenin müstakbel mevkii ve vüsati ve şekli ona göre tesbit ve tahdit olunacaktır.
B) Beldenin müstakbel vüsati, yani şehir haritasının mesahai sathiyesi o beldenin müstakbel nüfusuna göre aşağıdaki emsaller ile zarp olunan miktar mecmuunu geçmiyecektir:
Müstakbel nüfus X 50 = M 2 ev, bahçe, yol ve meydanlar,
Müstakbel nüfus X 4 = M 2 ticaret ve sanayi mahalleri,
Müstakbel nüfus X 4 = M 2 koru, çayır, göl ve oyun yerleri,
Müstakbel nüfus X 3 = M 2 hastane, mezarlık, hamam, otel ve kahvehane gibi umumi yerler
Müstakbel nüfus X 2 =M 2 resmi ve askeri müesseseler ve talim yerleri
Müstakbel nüfus X 2 = M 2 mektep ve kütüphanelere tahsis edilecek yerler.
Muhafazası arzu edilen eski eserlerin yerleri ayrıca zammedilecektir.
Mahalli hususiyet ve icabata göre yukarıdaki miktarların yüzde iki nisbetinde arttırılması veya azaltılması belediye encümeninin kararı ve Dahiliye, Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekilliklerinin tasvibile mümkün olur.
C) Müstakbel şehir planlarında, yukarıki fıkrada yazılı, belde kısımlarının mıntaka mahalleri ayrı ayrı gösterilecektir.
Bunlardan kışla, tamirhane ve fabrika, hastane tephirhane, parlamağa ve yanmağa müsait madde depoları, mezbaha, hayvan pazarı, mezarlık ve bostanların, sıhhi ve içtimai ve bedii cihetler gözetilerek, belde sınırını tahdit edecek veçhile tesbitine ve mezarlıklar için mahalli sıhhiye komisyonunun reyi alınarak beldenin münasip bir mahalli ve mezbaha ile fabrikalar için memlekette en çok esen rüzgarların aksi istikametinde bir yer intihabına riayet edilmesi lazımdır.
Ç) Müstakbel şehir haritasının ihtiva edeceği adaların köşeleri zaviyei kaime ile nihayetleneceği gibi enleri mesken kısmında 50-80, ticaret kısmında 25-50, sanayi kısmında 80-120 metre ve boyları mesken kısmında 150-250, ticaret kısmında 75-150, sanat kısmında 250-400 metre olacaktır.
Köşeleri zaviyei kaime ile birleştirilmesi imkanı bulunmadığı takdirde ve kıymetli eserlerin muhafazası veya göze çarpacak bir hale getirilmesi veyahut arazi vaziyetinin müsaadesizliği gibi mecburiyetler karşısında köşelerin en az otuz derecelik zaviye teşkil etmesi caizdir. 45 dereceden aşağı zaviyei hadde olan köşelerin resten itibaren iki dılından dörder metrenin yola terki mecburidir.
D) Çıkmaz Sokak ihdas olunmıyacağı gibi dörtten fazla yol bir mevkide birleştirilmiyecektir. Yollar imkan derecesinde şimali şarki ile cenubi garbi istikametinde olacak ve genişlikleri 30 mislinden fazla imtidat ettirilmiyecektir.
E) Belde içinden geçen şimendüfer hatlarının istimlak hudutlarından itibaren her iki tarafında 30 metrelik bir saha boş bırakılacaktır.
F) Su kenarlarında rıhımdan veya rıhtım yapılabilecek noktadan 10 metre genişliğinde bir mahal, umumun istifadesine mahsus olarak, serbest bırakılacaktır.
G) Muhafazası istenilen abide ve mabetlerin her tarafı en az 10 metre genişliğinde açık bulundurulacaktır.
H) Yolların genişliği (yaya kaldırımları dahil) en az 9,5 metre olmak üzere ihtiyaca göre tespit olunacaktır. Bu takdirde yolun her iki tarafından iki metre 25 santimetre genişliğinde yaya kaldırımları için yer ayrılacaktır. Şehir ve kasabalar kenarlarındaki bir taraflı yollarda bu miktar fenni ve mahalli sebeplere müsteniden belediye encümenlerince yol genişliği 4,5 metre olmak üzere 5 metreye kadar indirilebilir.
İ) Yol genişlikleri 9,5 adenine 2,5 metre zammolunarak kat’i ihtiyaca göre 12, 14, 5 ve 17 metre gibi yollar yapılır. 9,5 metre ve bundan geniş olan yollara ağaç dikilir.
J) Yollar en az 1/250 meylinde olacaktır. Meyil, ana caddeleri için imkan bulundukça, % 4 ü ve caddeler ile sokaklar için % 10 u geçmez. Meylin kısa mesafelerde birdenbire değişmemesi lazımdır.
K) Bir münhani ile devamı lazımgelen, metre ve bundan geniş caddelerde münhani nısıf kutru en aşağı 100 metre olacaktır. Münhani nısıf kutru kat’i lüzuma binaen 50 metreye kadar indirilebilir ise de bu takdirde münhani başında yol genişliği % 50 artacaktır.
L) Bir münhani ile devamı lazımgelen 9,5 metre ve bundan dar yollara münhani nısıf kutru kat’i lüzuma binaen otuz metreye indirilebilir ise de bu takdirde yol genişliği ne ise bu genişliğin yarısı kadar yol başları geniş olacaktır. Kısa mesafelerde makus ve gayrimütenasip münhanilerin temadi etmemesi lazımdır.
M) Müstakbel şehir haritasında yolların mevkii ve ehemmiyetine göre binaların kat adetleri ve yükseklikleri tesbit olunacaktır. Şehir haritaları yapılıncıya kadar belediyeler bu fıkranın hükmünü tatbika salahiyettardır.
Madde 5- Müstakbel Şehir Haritasının Tatbiki
Müstakbel şehir haritası kat’ileştiği tarihten itibaren Belediye Kanununun 1 inci maddesi 30 uncu fıkrasına tevfikan beş senelik programa ithal edilerek haritanın tatbiki için icabeden fenni tafsilat planları ve hesapları beş sene için ikmal ve tatbik edilmek mecburidir.
Şu kadar ki birinci beş senede tatbik ve ikmali mümkün olmıyan kısımların 2 nci veya 3 üncü beş senelik programlara terki belediye meclisinin esbabı mucibeli kararı üzerine Dahiliye Vekaletinin tasvibine bağlıdır.
Madde 6- Arsaların Tevhit ve Tevzii
A) Belediyeler müstakbel şehir haritasının tatbiki sırasında mevcut arsaları plan icabatına göre tevhit veya ifraz etmeğe ve arsa sahiplerinin istihkakına göre münferiden veya şayian tevzi etmeğe veya arsanın bitişik bulunduğu bina sahiplerine kıymeti mukabilinde temlike salahiyettardır.
Tevhit ve ifraz ve tevzi hususunda arsaların halihazır mesahai sathiyesi ve mevkii ve kıymeti ve arsa sahiplerinin istihkakı esastır.
Arsaların tevhit ve ifraz ve tevziini gösteren haritanın tatbiki belediye encümeninin tasdikine bağlıdır. Müstakbel şehir haritası dahilindeki arsaların tevhit ve ifraz ve tevziinde mesahai sathiyelerin aynen muhafazası kabil olmadığı takdirde tevziat nihayet % 15 şe kadar noksan ile yapılır.
Müstakbel şehir haritalarının tanziminden sonra arsalarda yapılacak ifraz muamelesi belediyelerce tasdik olunmadıkça tapu dairesince tescil olunamaz.
Şehir haritasının tatbikı dolayısile ada dahilinde kalarak münferiden bina inşasına müsait olmıyan arsalarla methal veya mahreci olmaması hasebile kullanılmağa müsait bulunmıyan binalar belediyece istimlak edilir ve şehir haritasında gösterilen arsalar ilhak edilmek üzere istimlak bedeli ilhak olunacak arsa veya bina sahibinden altı sene müdetle ve üç taksitte tahsil olunur.
B) Belediyeler, imar hududu içinde bulunan mahallerde tasdikli ve kat’i planı tatbik ederken binaların yola giden arsalarından artan kısımlarında ve o mahallerde sahipleri tarafından henüz üzerlerine bina yapılmıyan veyahut mevcut binaları yanarak veya yıkılarak kalmış olan arsalardan üzerlerine şehir planına göre bina yapılması mümkün olmıyanları yanındaki arsa ve binalarla şüyulandırarak birleştirmeğe ve yeniden planın icabatına ve arsa sahiplerinin istihkakına göre arsa ve bina sahiplerine tevzie salahiyettardır.
C) Plana uygun olarak açılan yollarda yapılan tadiller sebebile istifade edilmiyecek bir hale gelmiş olan binalar arsa hükmündedir.
İstifade olunabilecek halde kalan bina yanmadıkça veyahut yıkılma istidadı göstermedikçe veyahut (B) fıkrasında birleştirmeğe tabi tutulacakları gösterilen arsa ve binalara bitişik olmadıkça bu hükme tabi tutulamazlar.
D) Yukarıki fıkralar mucibince şüyulandırılacak mahallerin şüyuunu izale aşağıdaki biçimde yapılır :
Şüyulu arsa ve binalara Belediyenin bir mühendis veya kalfası ile Ticaret Odasınca kendi azalarından gösterilecek ve Belediyece emlak sahiplerinden seçilecek birer zattan mürekkep bir heyet tarafından kıymet takdir olunur.
Kıymet takdirinde o tarihteki alım ve satım esas ittihaz edileceği gibi bir binanın bir cüzüne kıymet takdiri lazımgeldikte o cüzün ayrılmasile kalacak kısımda yapacağı tesir dikkat nazarına alınır.
Yukarıki fıkralara göre şüyulandırılan yerlerin ya aralarında veya mahkemeye müracaatla üç ay içinde şüyuu izale etmeleri lüzumu Belediye tarafından hissedarlara tebliğ olunur. Hissedarların ikametgahları malum değil ise gazete ile ilan olunur.
Bu müddet içinde alakalılar aralarında şüyuu izale etmemişler veya içlerinden biri mahkemeye müracaat eylememişse Belediye hissedar gibi şüyuun izalesi davasını açabilir.
Madde 7- Bina Yapılması Menedilen Mahallerin İstimlaki
Altıncı madde mucibince bina yapılması menedilen mahaller beş sene içinde belediye tarafından istimlak veya sahibinin rızası olduğu takdirde müstakbel şehir haritasına mutabık diğer bir mahal ile mübadele edilir. Tanzim ve tasdik edilmiş olan planları tatbika başlamış şehirler için mezkur müddet planın tatbikından başlar.
Madde 8- Umumun Menfaatine Mahsus Mahaller İçin Resmi Müesseselere Ait Yerlerin Terki
Müstakbel şehir haritalarında yol ve yeşillik gibi umumun menfaatine mahsus olarak gösterilmiş bulunan yerler tesisi veya bu gibi yerlerin genişletilmesi idarei hususiye ve maliyeye ve evkafı mazbutaya ait arazi ve arsaların istimlakini icap ettirirse belediyenin teklifi ve İcra Vekilleri Heyetinin kararı ile bu yerler belediyeye parasız terkedilir. Ancak bu yerler üzerinde müsakkafat bulunduğu takdirde halihazır kıymeti takdir edilerek bedeli belediye tarafından tesviye olunur.
Madde 9- Yol ve Meydan Üzerinde İnşa Edilecek Binalar
Müstakbel şehir haritasına göre tesis ve tevsi ve tanzim edilecek yol ve meydanların yanlarında yeniden yapılacak binalar yüksekliği ve cephelerinin inşa tarzı ve arsalarının genişliği hakkında talimatnamesine tevfikan kararlar ittihazına belediye meclisleri salahiyettardır.
Belediye meclislerinin bu kararları nahiye ve kazalarda kaymakamın ve vilayetlerde valinin tasdikile kat’ileşir.
Fasıl 2
Madde 10- İnşaat İçin Müracaat
Resmi ve gayriresmi bütün inşaat için belediyelere tahriren müracaat edilir.
Planı olup tatbik edilmekte bulunan beldeler ile belediye fen memuru bulunan beldelerde bu müracaatnameye üçer adet 1/500 mikyasında arsanın veziyet planı ile 1/100 mikyasında inşaat planını leffetmek lazımdır.
Belediyeler yapılacak binanın hususiyetine göre daha büyük mikyasta haritaya ve plana ait hesapları tetkike de daha fazla izahata lüzum görürler ise tahriren talep etmeğe salahiyettar ve yapı sahipleri bunları tahriren vermeğe mecburdur.
Yapılması menedilen veya şarta talik olunan bina sahiplerine esbabı mucibe ile nihayet on beş gün içinde tahriren cevap verilir. Bu müddet içinde cevap almıyan müracaat sahibi yapıya başlamağa ve planlarına göre yapıyı tamamlamağa salahiyettardır. Hususi fen ve ihtisas icaplarının tatbikına lüzum gösteren yapılar için o fen ve ihtisas kaideleri cari olur.
Madde 11- Ruhsatname ve Belediye Kontrolu
Müstakbel şehir haritası hududu dahilinde her nevi yapı yapılabilmek için evvelemirde vaziyet planı tetkik olunarak şehir planına uygun olduğu anlaşılmadıkça müsaade edilemez.
Belediyeler, yapılar ve tamirler ve ilaveler için istenilen ruhsatnameyi, bunların lazım şartları haiz olup olmadıklarını kontrol ile fenni tedbirleri ittihaz ettirdikten sonra verirler.
Belediyeler, müracaat sahiplerinin fenni müşküllerine çalışma saatı içinde şifahen cevap vermekle mükelleftir.
Her türlü yapının istimalinden evvel belediyelere müracaat olunup belediyelerce kabul olunan inşaat planına ve o plandaki fenni ve umumi hıfzıssıhha kanunu hükümlerine uygun olarak ikmal edildiğini mübeyyin rapor alınmadıkça istimali memnudur.
Bu tetkikat için inşaat sahiplerinden ayrıca ücret ve masraf alınmaz.
Madde 12- Ruhsatnameden Sonra Yapılarda Tadiller
Belediyeler, ruhsatnameye arsanın planına ve yapının mevkiine göre bu kanun hükümlerinin tamamen tatbiki için lazımgelen kayitleri ilave ve yapı sahipleri de yapıyı o surette bitirmeğe mecburdur.
Yapı sırasında yapılacak tadiller için onuncu ve on birinci maddeler hükümleri tatbik edilir.
Madde 13- Ruhsatname Hilafına Yapılar
Ruhsatname almadan başlanılan yapılar belediyelerce derhal durdurulur. Yapı esas itibarile mahzurlu görülmez ise planların tasdikı cihetine gidilmekle beraber ruhsatname bedeli dört kat istifa edilir. Yapı esas itibarile mahzurlu bulunur ve bu kanun hükümlerine uygun görülmez ise yıktırılır. Ruhsatname alındığı halde hükümlerine riayet edilmeksizin devam eden yapılar derhal durdurularak ruhsatname hükümlerine muhalefetin derecesine göre atideki tarzda muamele tatbik olunur:
Eğer ruhsatname hilafında yapılan işler mahzurlu görülmez ve bu kanun hükümlerine mugayir bulunmaz ise tasdik edilmekle beraber ruhsat resmi dört kat istifa olunur.
Yapılan işler esas itibarile mahzurlu ve kanun hükümlerine mugayir görülürse bu mahzurlar ve kanun hükümlerine uygun görülmiyen cihetler ıslah ettirilir. Islah edilmiyecek halde ise yıktırılır. Şehrin umumi planına göre yola ve meydana tecavüz eden aksam yıktırılır. Arsanın şehir planına uygun olmamasından dolayı tahriren menedildiği veya müsaade edilmediği halde devam edilen yapılar kezalik yıktırılır.
Yukarıki fıkralar hükmünce yıktırılacak binaların yıktırılması hakkında belediye encümenlerince verilecek kararlar ashabına tahriren tebliğ olunur. Bu karara sahiplerinin bir hafta zarfında mahalli idare heyeti nezdinde itiraza salahiyetleri vardır. İdare heyeti kararı kat’i ve lazimülinfazdır.
Yıkılan binaların enkaz bedelinden ilk evvel yıkmak masrafı istifa olunur.
Madde 14- Ruhsatnamenin Yapı Yerine Asılması
Her yapı yerinde plan ile fenni hesapların ve ruhsatnamenin bir levhaya asılı olarak bulundurulması lazımdır.
Yapı sahibi ruhsatnameyi aldıktan sonra işe başlayacağı günü, üç gün evvel, belediyeye haber vermeğe mecburdur.
Madde 15- Yapının Önünün Kapatılması
Yollar üzerinde veya yollara beş metreden az mesafede yapılan yapı ve tamir esnasında yaya kaldırımı bir metre serbest kalacak surette yapının şehirlerde tahta perde ile, kasabalarla belediyesi olan diğer yerlerde tahta perde veya başka şey ile çevrilmesi ve yolun yapı malzemesi ile doldurulmaması ve kirletilmemesi ve icabında geceleri yolun aydınlatılması lazımdır; bunlara riayet edilmediği takdirde belediye idaresi yapıyı durdurmağa salahiyettardır.
Uzun zaman için tatil edilen bir yapının etrafındaki iskeleyi yıkıp tahta perdeyi cephe hattına kadar geri çektirmeğe belediyelerin salahiyeti vardır.
Madde 16- Ruhsatname Müddeti ve Uzatılması
Ruhsatname müddeti ita tarihinden itibaren bir senedir. Bu müddet geçtikten sonra yapıya başlanılmamış ise ruhsatnamenin tecdidi lazımdır. İnşaata başlanıp ta iki sene terkedilirse yeniden ruhsatname için belediyeye müracaat edilmesi lazımdır.
Muvakkat bir zaman için yapılmasına izin verilmiş olan tesisatın müddeti ruhsatnamede tesbit edilir ve zamanı gelince belediye encümeni kararı ile temdit olunmadığı takdirde yıktırılır.
Madde 17- Ruhsatname Alınmasını İcap Ettiren Tamirat
Ruhsatname alınmasını icap ettiren tamirat şunlardır :
A) Bir binanın büyüme ve küçülmesini istilzam eden veya binanın cephelerini değiştirecek mahiyette olan tadil ve tamirler ile temellerin ve binanın tahkimine ait tadilat,
B) Sokak üzerine iskele kurmağı icap ettiren her nevi tadil ve tamirler. (İskele kurularak yapılacak badana, boya ve sıva için ruhsatiye alınmaz),
C) Binanın metaneti veya ziya ve hava miktarı üzerinde tesir bırakan tamirler,
Ç) Merdiven ve ocak yerlerinin değiştirilmesi,
D) Aptesane ve lağım tesisatının değiştirilmesi veya yeniden yapılması.
Madde 18- Mühendis, mimar ve inşaat kalfası bulunan mahallerde inşaata nezaret ile mesuliyetini deruhte etmiş olan mühendis, mimar veya kalfa, her hangi bir sebeple olursa olsun inşaattan çekildiği takdirde belediyeyi tahriren ve resmen haberdar etmeğe mecburdur. Aksi takdirde inşaatın sonuna kadar kanuni mesuliyetten kurtulamaz. İnşaat sahiplerinin yeniden gösterecekleri mühendis, mimar ve kalfalar dahi mesuliyeti deruhte etmeden inşaata devam edemezler.
Fasıl 3
Yapıda Riayet Edilmesi Lazımgelen Fenni Şartlar
Madde 19- Sıcak ve Soğuk Zamanlarda Yapı
Gölgede nakıs dört dereceden sonra harçlı yapı yapmak memnudur. İncimadı tehir edebilecek fenni tedabir ittihaz edildiği takdirde belediyelerce inşaata müsaade edilebilir, gölgede zait 30 dereceden fazla hararet bulunursa harç ve betonun suluca olması ve tuğla ile taşların suya batırılarak kullanılması belediyelerce emrolunabilir.
Madde 20- Binaların Arasında Bırakılacak Mesafe
Birinci madde mucibince yapılacak yeni plana göre bitişik bina yapılması yasak edilen yerlerde yapılacak her kargir binanın iki tarafında en aşağı üçer ve 28 nci madde mucibince inşaata mesağ verilen yerlerde yapılacak her ahşap binanın iki tarafında en aşağı beşer metre açıklık bırakılacaktır. Bu açıklıklar üzeri kapalı her türlü çıkıntılardan ari olarak muhafaza edilecektir. Bu gibi yerlerde şahıslar uhdesindeki arsaların mıktarı böyle açıklıklar bırakılarak bina yapmağa müsait olmayıpta iki tarafında sahipli arsalar bulunursa 6 ncı madde hükmünce muamele yapılır.
İki tarafında arsa bulunmayıpta binalar bulunursa bu yer şüyulandırılarak altıncı madde mucibince kıymeti mukabilinde iki tarafındaki bina sahiplerine temlik olunur. Münferit binaların arka bahçeleri dahilinde sahiplerinin yaptıracakları atelye, garaj, odunluk, kömürlük, mutfak gibi müştemilatın irtifaı iki buçuk metreyi geçmemek şartile maddedeki açıklıklara tabi olmıyacaktır; ancak bunların arkalarının kar gir duvar olması lazımdır.
Madde 21- Arsaların Yol Seviyesine Göre Düzeltilmesi
Müstakbel şehir haritasına nazaran ve sokakların alacağı yeni irtifa seviyesine göre arsa sahiplerinin-aharın hukukunu siyanet etmek şartile- arsalarını belediyelerin vereceği talimat dahilinde tanzimine belediyece müsaade edilir.
Madde 22- Yaya Kaldırımlarının Şekli
Yaya kaldırımlarının ayni ada etrafında mütemedi olarak yapılması mecburidir. Yaya kaldırımlarından bina içine araba geçirilmesi gibi bir lüzum halinde yol ortası, kenarının yaya kaldırım ile fenni bir tarzda birleştirilmesi icabeder.
Yaya kaldırımı yapılmamış olan yerlerde bina sahipleri tarafından yaptırılacak yaya kaldırımlarının dahi belediye tarafından tesbit edilen şartlara uygun olması lazımdır. Sonradan bütün adanın yaya kaldırımları yapılırken bu surette evvelden yapılmış olan kısım sahibine bundan dolayı bir mükellefiyet tahmil edilmez.
Madde 23- Binaların Rengi
Her caddenin binalarının cepheleri ile bahçe parmaklıklarına vurulacak boyaların renklerini tayine belediyelerin salahiyeti vardır. Yeniden bina yapanlar ve mevcut binaların boyalarını yeniliyecekler belediyenin kararına riayetle mükelleftir.
Madde 24- Bahçe Duvarları
Bahçe duvarlarının yol üstüne isabet eden kısımlarının mevkiine göre yüksekliği bir buçuk metreyi geçmemek üzere belediyelerce tesbit olunur. Bir buçuk metre yüksekliğinde yapılan duvar üzerine bir metre yüksekliğinde parmaklık yaptırılabilir. Meyilli yerlerde bahçe duvarı bu esas dairesinde kademeli yaptırılır.
Madde 25- Bina Çıkıntıları ve Merdivenli Methaller
Bir binada yol üzerinde çıkıntı yapabilmek için bulunduğu yolun 9,5 metre veya bundan geniş olması ve cephe uzunluğunun üçte ikisini geçmemek suretile yaya kaldırımından en aşağı üç metre 25 santimetre yüksek ve arsa hududundan en aşağı iki metre açıklıkta bulunması şarttır. Bu çıkıntıların genişliği 75 santimetreden fazla olamaz.
Bina methallerinde merdivenler yola ve kaldırıma tecavüz edemez. Tecavüz ettiği takdirde onbeş gün içinde kaldırılması sahibine ihtar edilir ve kaldırılmaz ise belediye tarafından yıktırılır. Yıktırılma parası sahibinden alınır.
Madde 26- Balkon ve Tarasa ve Pencere Korkulukları
Her türlü binada balkon ve tarasa etrafında en az 75 santimetre yüksekliğinde korkuluk veya parmaklık yapılması mecburidir. Halen eksik olanların hemen ikmali lazımdır.
Her türlü binalarda pencere tabanları, döşemeden itibaren 75 santimetreden alçak olanların pencere dışına taban seviyesinden itibaren 60 santimetre yüksekliğinde parmaklık konulacaktır.
Madde 27- Zemin Katı ve Yol Seviyesi
En arızalı arsalarda bile zemin katı yol seviyesinden en çok 50 santimden aşağı ve iki metreden yukarı olamaz.
Bodrum kapılarının ve methallerinin yol cephesinde olmasına müsaade edilemez. Zemin katında bina cephesini 10 santimi tecavüz edecek cumba yapılması yasaktır. Zemin katı tabanı pencerelerinin kanatları açıldığı zaman yine bina çephesini 10 santimden fazla geçmemesi lazımdır.
Madde 28- Yangın Duvarları
Çevre duvarları taş, tuğla ve bunların bulunmadığı yerlerde kerpiç ve buna mümasil maddelerden, iç duvarları ile döşeme ve tavanları tahtadan olan yapılar yarım kargir, çevre ve bölme duvarları ile çatıdan başka döşemesi ve tavanları yanmaz ve ateşi başka yere sirayet ettirmez maddeden olan yapılara tam kargir denilir. Hımış, tahta kaplama ve bağdadi veya duvarları tel üzerine sıvalı yapılara ahşap denilir, Şehir içinde bitişik yarım kargir yapılar arasındaki duvarlar çatının her yerinde kiremitten 80 santimetre yüksek yapılacaktır.
Madde 29- Işıklık
Bir binada ışıklık yapılması lüzumu hasıl olur ise ışıklığın genişliği bu vasıta ile aydınlık alacak mahallin büyülüğüne göre tesbit edilir. (İki katlı binalarda eni en aşağı bir metre olmak üzere dört metre murabaaı ve daha fazla katlı olanlar da altı metre murabbaı olmalıdır). Işıklıkların etrafı kargir olmalı ve açık renkte sıvanmalı ve en aşağı katta bina dahilinde methali bulunmalıdır.
Işıklıkların üzeri cam ile kapalı ise hava değiştirici menfezler yapılmalıdır.
Madde 30- Soba Boruları
Yeni yapılan binalarda soba boruları mutlaka baca vasıtasile dışarıya çıkartılır.
Madde 31- Bacaların Ebadı
Bacalar için en aşağı genişlik 14 santimetredir. Bacaların harici satıhlarına ahşap bir kısmın bitiştirilmesi caiz olmayıp ara yerde enaz 15 santimetre bir açıklık bırakılmalıdır.
Baca binanın muhit duvarı içinde yapılacak ise bu duvarlar 25 santimetreden az olduğu takdirde bacanın dış duvarları 12 santimetre tuğladan ve tuğla olmıyan yerlerde yanmayacak maddelerden yapılmalıdır.
İmalathane bacaların iç borularının en aşağı 30 santimetre olması şarttır.
Madde 32- Bacaların Yüksekliği
Bacalar şakulen çatıya kadar örülmeli ve dam sathından yukarı en yüksek noktaya nazaran 50 santimetre daha yukarıda olmalıdır. Bacanın çatıdan yukarı çıkan kısmı bir buçuk metre irtifaı geçerse bacayı demir kancalarla çatıya bağlamak lazımdır. Bir bacanın ayni bina içinde 45 derece meyle kadar eğri yapılması caizdir. Bu takdirde meyil 15 dereceyi geçerse kıvrılan noktada iyi kapanabilecek bir temizleme menfezi bırakılmalıdır. İki ev bacasının birbirine raptı memnudur.
Madde 33- Döşeme Seviyesile Tavan Arasındaki Mesafe
Ev ve apartmanlarda döşeme seviyesile tavan arasında en aşağı 2,85 metrelik bir mesafe olmalıdır. Bodrum ve çatı katları iki metre yirmi santim irtifaından aşağı olamaz. Odun ve kömürlükler müstesnadır.
Madde 34- Mutfak ve Aptesane ve Banyo Yerleri
Banyo yerlerinin en aşağı üç buçuk metre murabbaı sathında olmak üzere bir metre 70 santimetre genişliğinde olması lazımdır. Aptesaneler en aşağı 90-120 santimetre genişliğinde olmak üzere bir metre murabbaı sahasında olacaktır. Mutfaklar en aşağı iki metre genişlikten ve beş metre murabbaı mesahai sathiyeden küçük olamaz. Mutfak, aptesane ve banyo döşemeleri malzeme ve usta bulunan yerlerde mutlaka beton veya tuğla olacaktır. Mutfak, aptesane ve banyo yerlerinin kafi miktarda hariçten ziya ve hava olması lazımdır.
Madde 35- Mutfak, Aptesane ve Banyo Yerlerinde Fenni Tedbirler
Kanalizasyon (ana lağım) olmıyan yerlerde kirli sular için yapılacak çukurlar fen dairesinde yapılmalı ve ne koku ve ne de mayiat harice tereşşüh ettirilmemelidir.
Lağımlar ve ahırlar, su kuyularından en aşağı 10 metre mesafede olmalıdır. Bu mesafe arazinin cinsine ve kuyu taban ve cidarının gayrikabili nüfuz olarak inşa edilip edilmediğine tabi olmak üzere mahalli sıhhiye heyetince tezyit veya tenkis edilebilir.
Madde 36- Yağmur Borularının Uzunluğu
Yağmur boruları kanalizasyon mevcut olan yerlerde doğrudan doğruya buraya ve olmıyan yerlerde yaya kaldırımlarından on santimetre yüksekliğe kadar aşağı indirilecektir. Halen buna muhalif olanların bir sene zarfında ıslahı icap eder.
Madde 37- Yağmur Borularının Genişliği
Yağmur borularının kutru en aşağı 8 santim olup bir binaya lazım yağmur borusunun adedi şu suretle tesbit olunur :
Yağmur boruları maktalarının mesahai sathiyesi mecmuu dam sathının metre murabbaı adedi kadar santimetre murabbaına müsavi olmalıdır.
Yağmur boruları münteha parçaları ya font borudan veyahut zeminden itibaren bir buçuk metreye kadar siper içinde olmalıdır.
Madde 38- Merdivenler
Üç basamaktan ziyade merdivenlere korkuluk yapılması lazımdır. Bina dış methal merdivenlerinin tahtadan yapılması yasaktır. Ahşap merdivenler ancak hususi binalar içinde yapılabilir. Apartıman, mektep, sinema ve otel gibi umumi yerlerde yapılamaz. Altı geçit olan merdivenlerin her yerinde en aşağı bir metre 80 santimetre yükseklik olmalıdır.
Madde 39- Basamakların Ebadı
Basamak genişliği en aşağı yirmibeş ve yüksekliği en çok 18 santimetredir. Umumi müesseselerde yükseklik en çok on beş ve genişlik en az otuz santimetredir. Bodrum ve tavan arası merdivenlerinde genişlik için 23, yükseklik için 20 santimetreye müsaade edilir. Yalnız bir aileye mahsus merdivenlerde basamak tulü bir metre ve kat adedi çoğaldıkça onar santim fazla olarak bir buçuk metre genişlikte olmalıdır. Umumi binalarda basamak uzunluğu bir buçuk metre ve bodrum ve tavan arasında 75 santimetre kafidir. Helezoni merdivenlerde mihverden 15 santimetre mesafede, en az on santimetre basamak genişliği olmalıdır.
Madde 40- Pencere ve Kapılar
Bir mahalde açılacak pencerelerin satıhları mecmuu en aşağı o mahal maktaı ufkisinin onda birine müsavi olmalıdır.
Apteshanelerde pencere genişliği 70 santimetre murabbaı olmak ve döşeme seviyesinden pencere tabanına kadar yüksekliği en aşağı 90 santimetre bulunmak lazımdır. Kapı yükseklikleri bodrum ve tavan aralarında (iki metreden) alçak ve (90) santimetreden dar olamaz. Oda kapıları yüksekliği en az iki metre ve genişliği 90 santimetredir. Sokak kapılarının genişliği en az bir metredir. Umuma mahsus yerlerde içeriye açılır kapılar yapılması yasaktır.
Madde 41- Havagazı Tesisatı
Binalar dahilinde havagazı boruları ancak kaynama demir veya çelikten olabilir. Bilhassa kurşun boruların kullanılması yasaktır. Şehir dahilinde bilcümle umumi tesisat güzergahlarının herkes tarafından kolayca bulunacak veçhile işaretler ile gösterilmesi lazımdır. Bilhassa şebeke tekatu noktaları evlere girdiği noktalarda ve büyük binalarda kafi surette emniyet tertibatı yapılması şarttır.
Madde 42- Patlayıcı Maddelerin Bulunduğu Yerlerde Siperi Saika ve Damlarda Siperler
Mebani muhafazası, insan ve hayvan hayatının tehlikeden kurtarılması için belediye sınırı dahilinde patlayıcı maddeler bulunan yerler ile yüksek veya sivri tesisata paratoner vazedilir. Keza halen mevcut olanlar ile bundan böyle tesisine müsaade edilecek çatılardan sathi ufkiye nazaran 45 dereceden fazla meyil zaviyesi teşkil etmiş olanlarının saçağı etrafına korkuluk yaptırılır.
Fasıl 4
Madde 43- Yapı Tabirinin Şümulleri
Belediye teşkilatı olan yerlerde her nevi yapılar “Hükumete ve resmi diğer müesseselere ait olanlar dahil” bu kanun hükümlerine tabidir. Yapı tabirile toprak altında ve üstünde sabit ve müteharrik ve daimi ve muvakkat bilcümle tesisat ile bunların ilave tebeddülleri anlaşılır.
Madde 44- Yıkılmağa Başlıyan Bina ve Duvarlar
Yıkılacak halde bulunan ve imarı kabil olmıyan bırakılmış binalar veya duvarlar belediyeler tarafından belediye encümeni kararile hemen yıktırılacaktır. Bu kabil bina veya duvarların sahipleri varsa yıktırılması için belediye tarafından en az on beş gün müddet tayin edilerek sahiplerine bir ihbarname gönderilir. Bu müddet zarfında sahipleri tarafından yıktırılmazsa belediyeler tarafından derhal yıktırılır. Yıktırma masrafına tekabül edecek miktarda enkaz satılır ve masraf bundan tesviye olunur. Yıktırılması icap eden binaların on beş gün müddete tabi tutulması tehlikeli görüldüğü fen memuru tarafından tahriren beyan olunduğu takdirde sahiplerine çabuk ihbarname gönderilir ve sahibi tarafından 24 saat içinde boşaltılmaz veya yıktırılmazsa belediye tarafından gene belediye encümeni kararile yıktırılarak bedeli evvelki fıkra mucibince tahsil olunur.
Madde 45- Şehirdeki Ağaçlar
Şehir içinde ve dışında müstakbel şehir haritaları mucibince ağaçlık olarak tesbit edilmiş olan yerlerde belediyece tayin olunacak günlerde her evin senede bir ağaç dikmesi veya diktirmesi ve bunların belediyeler tarafından muhafazası mecburidir. Şehir dahilinde nüfusunun iki misli miktarda metre murabbaı ağaçlık olan yerler bu madde hükmünden müstesnadır.
Madde 46- Yol Levhaları ve Bina Numaraları
Her belediye bir sene içinde yol ve sokak levhalarını ve bina numaralarını muntazam bir surette tamamlamağa mecburdur.
Her sokağın başına o sokağın numarasını veya ismini taşıyan bir levha konacak ve sokak ne tarafa doğru gidiyorsa o cihet bir ok işaretile gösterilecektir. Bina numaraları sokağın bir tarafında çift ve öte tarafında tek adet olarak konulacaktır. Bina numaraları binaların sokağa çıkılacak kapısına ve eğer bina bir bahçe içinde ise bahçe kapısına ve her halde sokaktan çok iyi görülecek bir yere konulacaktır.
Madde 47- Arsaların Sınırları
Müstakbel şehir haritalarının kat’iyet kazandığı tarihten itibaren bir sene içinde binalı ve binasız arsa sahipleri sınırlarını hendek veya tel gibi vasıtalarla tahdide mecburdurlar. bir sene zarfında yapılmıyan tahdit muamelesi, masrafı arsa sahibinden alınmak üzere belediyece yaptırılır.
Madde 48- Kuyular
Kuyuların komşu hudutlarından en aşağı beş metre ve komşu lağım çukurlarından en aşağı on metre mesafede olması şarttır. Maamafi mahalli sıhhiye heyetince, bu miktar, arazinin cinsine veya kuyunun inşası tarzına göre tezyit veya tenkis edilebilir.
Madde 49- Kanalizasyonlar
Fenni kanalizasyon şebekesi bulunan mahallerde bina sahipleri lağımlarını kanalizasyona bağlamağa mecburdurlar. Kanalizasyon şebekesi olmıyan mahallerde kanalizasyon yapılıncaya kadar belediyeler mahalli ihtiyaç ve vesaite göre lağım tertibatını gösterir bir talimatname yaparlar. Bu talimatnameler mahalli en büyük mülkiye memuru tarafından tasdik edildikten sonra tatbik olunur.
Madde 50- Ev Nizamnameleri
Bu Kanun hükümlerinin tatbikını gösterici nizamnameler Dahiliye Vekaletince tanzim olunacaktır.
Madde 51- Fırınların ve gıdai maddelerin bulunacakları diğer mahallerin yapılarına ve sair hususlarına ait şartlar Dahiliye ve Sıhhiye Vekaletleri tarafından tanzim olunacak bir nizamname ile tesbit edilecektir.
Madde 52- Ilga Edilen Hükümler
Ebniye Kanununun 16, 19, 43, 44, 47 ve 49 uncu maddelerile bu kanunun tadili hakkındaki 22 nisan 1341 tarih ve 642 numaralı kanun ve 26 mayıs 1926 tarih ve 92 numaralı tefsir hükümleri baki kalmak üzere Ebniye Kanununun diğer hükümleri ve zeyilleri lağvedilmiştir.
Madde 53- Bu Kanun neşri tarihinden muteberdir.
Madde 54- Bu Kanunun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.
