Apartmanda evcil hayvan bakılıp bakılmayacağı konusu, apartman yönetim planında, bağımsız bölümlerde evcil hayvan bakılması yasaklanıp yasaklanmadığı ile yakından ilgilidir. Başka bir ifadeyle çevreye rahatsızlık vermeyen ev hayvanlarının evden uzaklaştırılıp uzaklaştırılmaması konusunda ‘Apartman Yönetim Planı’nı esas almaktadır. Bu durumda yönetim planının hukuksal niteliği inceleme konusu yapılmalıdır. Bu konuda şu yazımıza bakınız: Apartman Yönetim Planı
Öte yandan Kat Mülkiyeti Kanunu’nu, 28/3 maddesinde “Yönetim planının değiştirilmesi için bütün kat maliklerinin beşte dördünün oyu şarttır.” düzenlemesi bulunmaktadır. Buna göre yönetim planında yasaklamaya dair bir düzenleme bulunmakta ise, kat maliklerinin 4/5’inin oyu ile bu yasağın kaldırılması mümkün olduğu gibi, yasak yok ise yine kat maliklerinin 4/5’inin oyu ile yasak konulması mümkündür.
Evcil Hayvan Bakılması Yasaklanmışsa
Şu ana kadar genel kabul görmüş ve yerleşmiş yargısal uygulamalara göre, yönetim planında, bağımsız bölümlerde evcil hayvan bakılması yasaklanmış ise, yönetim planının bağlayıcılığı karşısında, evcil hayvanın çevreye rahatsızlık verip vermediğine bakılmaksızın, yönetim planına aykırı olarak bakılan evcil hayvanın bağımsız bölümden uzaklaştırılmasına karar verilmektedir.
Örneğin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 19.2.1982 tarihli ve E: 1981/5-780, K: 1982/131 sayılı kararında “dava konusu olayda yönetim planının 5. maddesiyle kat maliklerinin kendi bölümlerinde (kedi, köpek, tavuk gibi hayvanları) beslemeleri açıkça men edilmiş bulunması itibari ile 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 28. maddesi hükmüne göre davalı ile diğer bütün kat maliklerinin söz konusu maddenin açık hükmü karşısında bu men hükmüne aynen uymak zorunluluğu altında bulunduklarının kabulü gerekir.” denilerek yönetim planının bağlayıcı olduğu vurgulanmaktadır.
Keza, Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin 12.9.1995 tarihli ve E: 1995/8815, K: 1995/8554 sayılı kararında da benzer şekilde yönetim planında ev hayvanı beslenmesi konusunda yasak bulunduğu durumda yasağın uygulanacağı kabul edilmiştir.
Yargıtay 18. Hukuk Dairesi’nin 10.7.1995 tarih, 1995/7532 esas-1995/8102 kararında açık bir şekilde “Kat Mülkiyeti Kanunu 28 maddesine göre tüm kat maliklerinin bağlayıcı sözleşme niteliğinde olan yönetim planında, bağımsız bölüm ve eklentilerinde kedi, köpek gibi hayvanların beslenmesi açıkça yasaklanmış ise, bağımsız bölümde beslenen köpek çevresine rahatsızlık vermemiş olsa dahi uyuşmazlık halinde mahkemece yönetim planı hükmünün uygulanması zorunludur.” denilerek yönetim planının rahatsızlık verilip, verilmemesine bakılmaksızın uygulanacağı belirtilmiştir.
Bununla birlikte bazı yargı kararlarında, temel hak ve özgürlükler belgesi niteliğinde olan ve bu sebeple her türlü düzenlemenin üzerinde bulunup mahkememizce doğrudan uygulanması gereken Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi, Anayasanın 90/son maddesi uyarınca kanun hükmünde olan Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi, 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu hükümlerine göre hayvanın hak sahibi bir varlık olduğu, taraflarca sözleşmeler düzenlenir iken hayvanın kişilik haklarını ihlal eden düzenlemeler yapılamayacağı vurgulanmaktadır.
Hayvanları, ancak üzerinde mülkiyet ilişkisi kurulabilecek bir meta olarak gören anlayışın, gelişen hukuk ve çağdaş bakış açısı karşısında değişmesi, hayvanları kendi kişiliği ile canlı bir varlık olarak kabul etmesi zorunludur. İnsanın hayvandan güçlü olması onu yok saymak hakkı vermez.
Bu kapsamda, Yönetim Planı’nın da benzer şekilde, hayvanın kişilik haklarına ve yasaya aykırı düzenlemeler içeremeyeceği, yönetim planında, hayvanın kişilik haklarına ve yasaya aykırı düzenlemeler bulunması halinde, bu düzenlemelerin Borçlar Kanunu’nun 27. maddesi uyarınca mahkememizce resen hükümsüz kabul edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
Ayrıca Yargıtay kararlarında yönetim planında bağımsız bölüm ve eklentilerinde kedi, köpek gibi hayvanların beslenmesi yasaklanmış iken; kat malikleri kurulunca, site sakinlerinin köpek besleyebilmelerine izin veren kararlar alabileceği belirtilmektedir.
Evcil Hayvan Bakılması YasaklanMAmışsa
Yönetim planı evcil hayvan bakılması konusunda bir düzenleme içermiyor ise bu durumda sorun 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu‘nun 18. maddesinde düzenlenen kat maliklerinin ‘birbirini rahatsız etmemek’ yükümlülüğü ve Türk Medeni Kanunu’nun 737. maddesinde düzenlenen taşınmaz malikinin ‘Komşusuna zarar verecek davranışlardan kaçınma’ yükümlülüğü kapsamında değerlendirilmiştir.
Eğer yönetim planında açıkça yasaklanmış değil ise ve çevreye rahatsızlık vermiyor ise evden uzaklaştırma taleplerinin reddine karar verilmektedir.
Buna karşılık evcil hayvan çevreye zarar veriyor ise evcil hayvanın evden uzaklaştırılmasına karar verilmektedir. Çünkü toplumsal yaşam gün geçtikçe daha fazla oranda, insanların bir arada yaşamasını gerektirmektedir. Bir arada yaşayan topluluk içinde her birey, diğer kişilerden güvenlik hakkına, sağlık hakkına saygı gösterilmesini, yaşam konforunu olumsuz etkileyecek davranışlardan kaçınmasını istemek hakkına sahiptir.
Ev hayvanının insanla birlikte yaşamaya uyumu veya ev hayvanına bakan kişinin davranışları; kat maliklerinin birbirini rahatsız etmemek yükümlülüğünün veya Türk Medeni Kanunu‘nun 737. maddesinde düzenlenen taşınmaz malikinin ‘komşusuna zarar verecek davranışlardan kaçınma’ yükümlülüğünün ihlali boyutuna ulaştığı takdirde, çevrede yaşayan insanların hakları ile hayvanın hakları çelişir. Bu durumda hukuk, çelişen haklardan insanın güvenlik ve rahatsız edilmeme hakkını üstün tutmalı ve hayvanın, uyum sağlayamamış ise toplumsal yaşamdan, hayvanın bakımını üstlenen kişi bakım yükümlülüğünü yerine getiremiyor ise bu kişinin yanından uzaklaştırılması gerekir.
Bu durumda evcil hayvanın diğer kat maliklerine ve çevreye, saldırgan davranarak kişisel güvenliği ve huzuru bozmak, havlayarak veya başka şekillerde gürültü yaparak gürültü kirliliği yaratmak, dışkılamak, kıl dökmek vs. şekilde çevreyi kirletmek ve sair şekillerde çevreye rahatsızlık vermek şeklinde rahatsızlık verip vermediği araştırılmakta, verilen rahatsızlık ‘birbirini rahatsız etmemek’ yükümlülüğünün ihlali boyutlarına ulaşmış ise evcil hayvanın evden uzaklaştırılmasına karar verilmektedir.
Yargıtay 18. Hukuk Dairesi’nin E: 1992/13261, K: 1993/1653 sayılı kararında Yönetim planında köpek beslenmesi konusunda bir yasak bulunmadığına göre Kat Mülkiyeti Kanununun 18. maddesinin 1. fıkrasında yazılı “rahatsız etmeme” koşulunun kanıtlanması gerekir. Bu sebeple ev hayvanı bulunduran herkes, baktığı hayvanın,
a) Saldırgan davranışlarla diğer insanlar üzerinde tehdit oluşturmasına engel olmak,
b) Çevreyi kirletmemek, hayvanın dışkı, tüy dökme gibi doğal atıklarını insanın yaşadığı çevreden hijyenik bir şekilde uzaklaştırmak,
c) Hayvanın havlayarak vs. şekilde gürültü kirliliği yapmasına engel olmak,
d) Hayvanın yaşadığı ortamın pis tutularak koku kirliliği yaşanmasına engel olmak,
ve burada sayılamayan benzer şekillerde hayvanın çevrede zarar oluşturması ve rahatsızlık vermesine engel olmak yükümlülüğü altındadır.
634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu‘nun 33/2 maddesi uyarınca ev hayvanının evden uzaklaştırılması talep edildiğinde mahkemece,
a) Davacıdan evde bakılan hayvanın çevreye rahatsızlık verip vermediğinin sorulması,
b) Rahatsızlık verdiği iddia olunur ise rahatsızlığın açıklattırılması,
c) Verilen rahatsızlık gürültü ise Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği’nin 10/ğ maddesi uyarınca ”söz konusu hayvan ya da hayvanların yaşama ortamına en yakın konutta bulunan bir yatak odası için ses basıncı düzeyi ve oturma odaları için de kabul edilebilir ses basıncı düzeyleri ile ilgili olarak 1.7.2005 tarihli ve 25862 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğindeki (2002/49/EC)’ değerlerin aşılıp aşılmadığının mahallinde keşif yapılarak uzman bilirkişi aracılığı ile yaratılan ses seviyesinin desibel değerinin ölçülmesi,
ç)Verilen rahatsızlık güvenlik ise hayvanın saldırgan davranıp davranmadığı, hayvan sahibinin gerekli önlemleri alıp almadığı hakkında tanıkların dinlenmesi ve hayvanın toplumsal yaşama uyum gösterip göstermediği hakkında veteriner bilirkişi aracılığı ile keşif yapılarak hayvanın davranışlarının gözlemlenmesi,
d) Verilen rahatsızlık çevreyi kirletmek ise buna dair delillerin toplanması, tanıkların dinlenmesi, kirletme devam ediyor ise bunun keşif yapılarak gözlemlenmesi,
gerekmektedir. Mahkemece tüm bu araştırma yapıldıktan sonra evde hayvan bakılması çevreye rahatsızlık veriyor ise hayvanın evden uzaklaştırılmasına, hayvan çevreye zarar vermiyor ise talebin reddine karar vermek gerekir.
