İçindekiler
3194 sayılı İmar Kanununun 11. maddesinin 1. fıkrasında meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan yerlerin terk edilebileceği hüküm altına alınmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 11. Maddesine Göre Terk
3194 sayılı İmar Kanununun 11. maddesinde; “İmar planlarında; meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait gayrimenkuller ile askeri yasak bölgeler, güvenlik bölgeleri ile ülke güvenliği ile doğrudan doğruya ilgili Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat ve savunma amaçlı yerler hariç Hazine ve özel idareye ait arazi ve arsalar belediye veya valiliğin teklifi, Maliye ve Gümrük Bakanlığının onayı ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeye; belediye ve mücavir alan hudutları dışında özel idareye bedelsiz terk edilir ve tapu kaydı terkin edilir. Ancak, bu yerlerin üzerinde bina bulunduğu takdirde, arsası hariç yalnız binanın halihazır kıymeti için takdir edilecek bedel ödenir. Bedeli ve ödeme şekli taraflarca tespit olunur.
Bu suretle maledilen arazi ve arsalar belediye veya özel idare tarafından satılamaz ve başka bir maksat için kullanılamaz. Bu hususta tapu kütüğünün beyanlar hanesine gerekli şerh konur.
Bu yerlerin kullanılış şekli, yeni bir imar planıyla değiştirilip özel mülkiyete konu olabilecek hale getirildiği takdirde, bu yerler devir alınan idareye beledi-ye veya özel idarece aynı usulle iade edilir. Buna aykırı davranışı sabit olan ilgililer şahsen sorumludur. Bu terkinler hiçbir şekilde resim, harç ve vergiye tabi değildir.
Hazırlanan imar planı sınırları içindeki kadastral yollar ile meydanlar, imar planının onayı ile bu vasıflarını kendiliğinden kaybederek, onaylanmış imar planı kararı ile getirilen kullanma amacına konu ve tabi olurlar.” hükmü yer almaktadır.
Terk İşlemi Konusunda Yapılan Hatalar
Uygulamada terk işlemi konusunda bazı hatalar yapıldığı görülmektedir. Bunlardan bazılarını açıklayalım.
Terk Edilen Yerin Belediye Adına Tescil Edilmesi
En çok yapılan hatalardan bir tanesi, terk edilen taşınmazın belediye ya da il özel idaresi adına tescil edilmesidir. Oysaki terk işlemi, taşınmazın mülkiyetinin belediye ya da il özel idaresine devrini sağlayan bir işlem değildir. Terk işlemi ile mülkiyet devri yapılmamaktadır.
Terk, taşınmazın kamunun ortak kullanımına bırakılmasıdır. Bu bakımdan terk edilen taşınmaz umumi hizmetler için ayrılmış taşınmazlardandır. Bu nitelikteki taşınmazların tescili ise Medeni Kanunun 715. ve 999. maddeleri gereği mümkün değildir.
Medeni Kanunun 715. maddesi hükmüne göre yararı kamuya ait mallar, Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır, bunların özel mülkiyete konu olması mümkün değildir. 999. madde ise, özel mülkiyete tabi olmayan ve kamunun yararlanmasına ayrılan taşınmazların, bunlara ilişkin tescili gerekli bir ayni hakkın kurulması söz konusu olmadıkça tapu siciline kaydedilmeyeceğini öngörmektedir.
Terk yapılan idareler bu taşınmazların mülkiyetin elde etmemektedir. Sadece, mevzuattan kaynaklanan yetkileri nedeni ile bu taşınmazlar üzerinde düzenleme yetkisini haizdirler.
Terk Edilen Parselin Tapu Kütüğünün Kapatılması
Yapılan bir diğer yanlış, taşınmazın tapu kütüğünün tamamen kapatılmasıdır. Oysaki terk edilen taşınmazlar tapu sicilinde tamamen yok olmamaktadır. Sadece süresiz olarak kamunun ortak kullanımına bırakılmaktadır. Bu nedenle terk edilen taşınmazların tapu kütüklerinin kapatılmaması gerekmektedir.
İzinsiz Terk
Uygulamada karşılaşılan önemli sorunlardan bir tanesi de Hazineye ait taşınmazların Maliye Bakanlığının izni olmaksızın İmar Kanununun 15. maddesi kapsamında terk edilmesidir. Oysaki taşınmaz malikinin izni olmaksızın belediyelerin 15. madde kap-samında ayırma ve terk yapamayacaklarına dair pek çok Danıştay kararı bulunmaktadır.
Üstelik İmar Kanununun 11. maddesi, Maliye Hazinesine ait taşınmazların terkini özel hükümlere bağlamıştır. 11. maddeye göre terk işlemi, ancak Maliye Bakanlığının izni ile mümkündür.
Hazine taşınmazlarının terk edilmesi açısından 11. madde, 15. maddeye göre özel hüküm niteliğindedir. Bu nedenle, Maliye Bakanlığının izni olmaksızın Hazineye ait taşınmazların 15. madde kapsamında ayırma işlemine tabi tutulması ve bu taşınmazların yola, yeşil alana giden kısımlarının terki mümkün değildir.
Cinsi Arsa (Yeşil Alan) Olan Arazilerin Terkini Gerekir Mi?
Bazı hazine taşınmazların vasıfları arsa (yeşil alan) ve yol olduğu araziler var. Bu taşınmazların terkini gerekir mi? Bu taşınmazların terkin edilebilmesi için 203 sayılı Tebliğdeki şartların gerçekleşmesi gerekir. Yani imar planı olacak, parselasyon yapılmamış olacak ve belediye talepte bulunacak. Bunlar olmadan doğrudan terk yapılmamalı, zaten yapılamaz da…
