Hazine Taşınmazlarının Yap-İşlet-Devret Modelinde Yatırımcılara Tahsisi

1. Yap-İşlet-Devret Modeli Nedir?

1994 yılında çıkarılan 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun, yatırımcılara taşınmaz verilmesi ile ilgili hükümler ihtiva etmektedir.

Yap işlet devret modeli, ileri teknoloji ve yüksek maddi kaynak ihtiyacı duyulan projelerin gerçekleştirilmesinde kullanılmak üzere geliştirilen özel bir finansman modeli olup, yatırım bedelinin (elde edilecek kar dahil) sermaye şirketine veya yabancı şirkete, şirketin işletme süresi içerisinde ürettiği mal veya hizmetin idare veya hizmetten yararlananlarca satın alınması suretiyle ödenmesini ifade etmektedir.

Bu yöntem kapsamında köprü, tünel, baraj, sulama, içme ve kullanma suyu, arıtma tesisi, kanalizasyon, haberleşme, elektrik üretim, iletim, dağıtım ve ticareti,  maden ve işletmeleri, fabrika ve benzeri tesisler, çevre kirliliğini önleyici yatırımlar, otoyol, trafiği yoğun karayolu, demiryolu, gar kompleksi, lojistik merkezi, yeraltı ve yerüstü otoparkı ve sivil kullanıma yönelik deniz ve hava alanları ve limanları yük ve/veya yolcu ve yat limanları ile kompleksleri, sınır kapıları, milli park (özel kanunu olan hariç), tabiat parkı, tabiatı koruma alanı ve yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarında planlarda öngörülen yapı ve tesisleri, toptancı halleri ve benzeri yatırım ve hizmetlerin yaptırılması sağlanmaktadır.

Bu kapsamda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş veya kurulacak olan ve gerektiğinde kamu kurum ve kuruluşlarının da (kamu iktisadi teşebbüsleri dahil) ortak olduğu anonim şirketlere taşınmaz tahsis edilebilmektedir.

2. YİD Modeli ile Yapılabilecek Hizmetler

3996 sayılı Kanun kapsamında yapılabilecek hizmetler Bakanlar Kurulu’nun 26.4.2011 tarihli ve 2011/1807 sayılı kararında köprü, tünel, baraj, sulama, içme ve kullanma suyu, arıtma tesisi, kanalizasyon, haberleşme, elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticareti, maden ve işletmeleri, fabrika ve benzeri tesisler, çevre kirliliğini önleyici yatırımlar ile bu kapsamda atık toplama-ayırma, geri kazanım, geri dönüşüm, yakma ve bertaraf tesisleri, otoyol, trafiği yoğun karayolu, demiryolu, gar kompleksi, lojistik merkezi, yeraltı ve yerüstü otoparkı ve sivil kullanıma yönelik deniz ve hava alanları ve limanları ile bu kapsamda havalimanları ve havaalanları bünyesindeki yolcu ve yük taşımaya yönelik terminaller ve mütemmimleri, yük ve/veya yolcu ve yat limanları ile kompleksleri, sınır kapıları, özel kanunu olanlar hariç milli park, tabiat parkı, tabiatı koruma alanı ve yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarında planlarda öngörülen yapı ve tesisleri, toptancı halleri ve benzeri yatırım ve hizmetler olarak sayılmıştır.

Gerek 3996 sayılı Kanun ve gerekse bu konudaki Bakanlar Kurulu kararı “ve benzeri yatırım ve hizmetler” ibaresini kullandığı için YİD modeli kapsamında yapılabilecek yatırım ve hizmetler, Kanun’da ya da kararda belirtilenlerle sınırlı değildir.

3. Yap-İşlet-Devret Modelinde Kamulaştırma ve İrtifak Hakkı Tesisi

3996 sayılı Kanun’un 10. maddesine göre Kanun’da öngörülen yatırım ve hizmetler için gerekli kamulaştırma işlemleri idare tarafından 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre yapılır. Kamulaştırma bedelinin tamamen veya kısmen sermaye şirketi veya yabancı şirketçe ödenmesi hususu idare ile bu şirketler arasında yapılacak sözleşmelerde hükme bağlanabilir.

Kamulaştırılan taşınmazın mülkiyeti idareye aittir. Görevlendirilen idarenin genel bütçeli bir kuruluş olması durumunda taşınmaz tapuda Hazine adına tescil edilir.

Kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilen ya da zaten Hazine mülkiyetinde bulunan alanlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde idare ile sözleşme yapan şirket lehine irtifak hakkı tesis edilir ya da kullanma izni verilir. 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun Uygulama Usul ve Esaslarına İlişkin Bakanlar Kurulu kararının 40. maddesinin ikinci fıkrasına göre uygulama sözleşmesinde yer alması kaydıyla görevli şirketin lehine; şirketin kullanımına bırakılacak mülkiyeti Hazineye ait taşınmazlar üzerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca, kamu kurum ve kuruluşlarına (kamu iktisadi teşebbüsleri dâhil) ait taşınmazlar üzerinde ise maliki idarece, sözleşme süresince bedelsiz olarak bağımsız ve sürekli nitelikte üst hakkı tesis edilebilir. Bedeli idare veya görevli şirket tarafından ödenmek suretiyle kamulaştırılarak tapudan terkin edilen yerler için Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görüşü alınarak idarece; Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan diğer yerler için ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca görevli şirkete sözleşme süresince bedelsiz olarak kullanma izni verilebilir.

İrtifak hakkı tesisi ve kullanma izni verilmesi işlemleri 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/g maddesine istinaden pazarlıkla yapılmaktadır.

4. Yap-İşlet-Devret Modelinde Yatırımın Aşamaları

4.1. Görevlendirme ve Şirketle Sözleşme

3996 sayılı Kanun’da öngörülen yatırım ve hizmetleri yap-işlet-devret modeline göre yaptırmak isteyen idare, projeye ilişkin ön yapılabilirlik etüdüyle birlikte taleplerini Bakan imzalı olarak YPK’ya iletir. Yüksek Planlama Kurulu, idareyi söz konusu yatırım ve hizmetleri gerçekleştirmek için yetkilendirilebilir.

Yetkilendirilen idare, Bakanlar Kurulu’nun 26.4.2011 tarihli ve 2011/1807 sayılı kararında belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde ihale yaparak ihaleyi kazanan şirket ile sözleşme imzalar.

4.2. Başvuru

Görevlendirme üzerine ilgili idare veya görevlendirilen şirket, irtifak hakkı kurulması veya irtifak hakkı tesis edilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığına başvurur. Bakanlığa yapılan başvurular, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından ilgili birime iletilir.

4.3. Bilgi- Belge Toplanması ve Kıymet Takdiri

Başvuru yapıldıktan sonra defterdarlıklar ve mal müdürlüklerince, talep edilen taşınmazla ilgili gerekli bilgi ve belgeler elde edilir. Ayrıca bedel tespit komisyonu tarafından Devlet İhale Kanunu’nun 9. ve Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 12. maddeleri ile diğer ilgili mevzuatta yer alan kıymet takdirine ilişkin hükümlere göre ilk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli tespit edilir.

Bedel tespiti yapılırken, idare ile şirket arasında düzenlenen yap-işlet-devret sözleşmesinde hüküm var ise buna göre hareket edilir, bu yönde bir hüküm yok ise Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 12. maddesi kapsamında değer tespiti yapılır. 12. maddeye göre ilk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli, taşınmazın emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde birinden az olmamak üzere rayiç bedel esas alınarak tespit ve takdir edilir.

Bunun yanı sıra bedeli görevli şirket tarafından ödenmek suretiyle kamulaştırılarak tapudan terkin edilen yerler için Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görüşü alınarak idarece; Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan diğer yerler için ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca görevli şirkete sözleşme süresince bedelsiz olarak kullanma izni verilebilir.

4.4. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Kararı

Kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilen ya da zaten Hazine mülkiyetinde bulunan alanlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde idare ile sözleşme yapan şirket lehine irtifak hakkı tesis edilmesinde ya da kullanma izni verilmesinde yetki Çevre ve Şehircilik Bakanlığındadır. 324 sayılı Tebliğ ile 327 sayılı Tebliğ’de bu konuda yetki devrinde bulunulmadığı için bu yetki Bakanlık tarafından kullanılmaktadır.

Bundan dolayı dosya 324 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği eki “İrtifak Hakkı/Kullanma İzni İşlemi Bilgi Formu (Ek-1)” ve valilik görüşü ile birlikte bu Bakanlığa gönderilir. İrtifak hakkı talep edilen arazi vasfındaki taşınmazlar üzerinde yapılması planlanan yapı ve tesislerin, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında uygunluğuna ilişkin Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünün yazısı eklenir.

4.5. İrtifak Hakkı İhalesi

Hazine arazileri üzerinde, yap-işlet-devret modeli kapsamında görevlendirilen şirkete, irtifak hakkı tesisi ve kullanma izni verilmesi işlemleri, 324 sayılı Milli Emlak Genel Tebliğinde doğrudan irtifak hakkı tesis edilecek konular arasında sayılmadığı için, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/g maddesine istinaden pazarlıkla yapılmaktadır.

Bu nedenle ilk olarak irtifak hakkı ihalesinin yapılması gerekmektedir. Bunun için de öncelikle idarenin ihaleye hazırlanması gerekir.

İhaleye hazırlığın ilk aşaması, şartnamenin hazırlanmasıdır. 324 sayılı Tebliğe göre Kullanma izni ihaleleri için Yönetmelik ekinde yer alan “Kullanma İzni Şartnamesi (Ek-15)”, irtifak hakkı ihaleleri için ise Yönetmelik ekinde yer alan “İrtifak Hakkı Şartnamesi (Ek-13)” hazırlanacaktır. Taşınmazın niteliği dikkate alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen şartlar ise “Özel Şartlar” bölümünde gösterilecektir.

324 sayılı Tebliğ’e göre kullanma izni ve irtifak hakkı ihalelerinde geçici teminat miktarının belirlenmesinde 4706 sayılı Kanun hükümlerine göre belirlenen üst sınır esas alınacaktır. Bir başka ifadeyle bu ihalelerde geçici teminat oranın % 30 olarak belirlenmelidir.

Belirlenmesi gereken bir diğer husus ihale usulüdür. 324 sayılı Tebliğ doğrudan irtifak hakkı tesis edilebilecek durumlar tek tek saymıştır. Bunların dışındaki irtifak hakkı ihaleleri Kanunun 17. maddesinde belirtilen ilanlar yapılmak suretiyle, 51. maddesinin (g) bendine göre pazarlık usulüyle yapılmaktadır. Hazine arazileri üzerinde, yap-işlet-devret modeli kapsamında görevlendirilen şirkete, irtifak hakkı tesisi ve kullanma izni verilmesi işlemleri, doğrudan irtifak hakkı tesis edilebilecek durumlar arasında sayılmadığına göre ihalesinin, pazarlık usulü ile yapılması gerekir.

Normal şartlar altında, pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilan yapılması zorunlu değildir. Ancak 324 sayılı Tebliğ pazarlık usulü ile yapılacak ihalelerde de 2886 sayılı Kanun’un 17. maddesine göre ilan yapılmasını zorunlu tutmuştur.

4.6. İhalenin Onayının Alınması ve İhalenin İlanı

Bakanlıktan izin alındıktan sonra ita amirinden ihale onayı alınır. Bu onayda ihale konusu olan işin nevi, niteliği, miktarı, tahmin edilen bedeli, ihalede uygulanacak usul, yapılacaksa ilanın şekli ve adedi, alınacaksa geçici teminat miktarı belirtilir. Onay belgesinde ayrıca şartname ve eklerinin bir bedel karşılığında verilip verilmeyeceği, bedel karşılığı verilecekse bedelin ne olacağı gösterilir.

324 sayılı Tebliğ, bu Genel Tebliğde yer alan istisnalar dışında, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 17. maddesinde belirtilen ilanların yapılmasını zorunlu kılmıştır.

4.7. Yatırımcının İhaleye Hazırlanması

Yatırımcı şirket özel hukuk tüzel kişileri, idare merkezlerinin bulunduğu yer mahkemesinden veya siciline kayıtlı bulunduğu ticaret veya sanayi odasından yahut benzeri meslekî kuruluştan, ihalenin yapıldığı yıl içinde alınmış sicil kayıt belgesi ile tüzel kişilik adına ihaleye katılacak veya teklifte bulunacak kişilerin tüzel kişiliği temsile tam yetkili olduklarını gösterir noterlikçe tasdik edilmiş imza sirkülerini veya vekâletnameyi idare vermelidir. Ayrıca ihaleye katılmak isteyenlerin geçici teminatı yatırmaları gerekmektedir.

4.8. İhalenin Yapılması

Doğrudan irtifak hakkı kurulmasını gerektirir bir durum söz konusu olmadığı için, ihale pazarlık usulü ile yapılır. 2886 sayılı Kanun’un 51. maddesine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde teklif alınması belli bir şekle bağlı değildir. İhaleler, komisyon tarafından işin nitelik ve gereğine göre bir veya daha fazla istekliden yazılı veya sözlü teklif almak ve bedel üzerinde anlaşmak suretiyle yapılır.

Pazarlığın ne suretle yapıldığı ve ne gibi tekliflerde bulunulduğu ve üzerine ihale yapılanların neden dolayı tercih edildiği pazarlık kararında gösterilir.

4.9. İhale Onayı

Kullanma izni veya irtifak hakkına ilişkin ihale komisyonu kararları 2886 sayılı Kanun’un 31. maddesi gereğince on beş işgünü içinde onaylanır veya iptal edilir. 324 sayılı Tebliğe göre, yılı merkezi yönetim bütçe kanununa ekli (İ) Cetvelinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 76. maddesi için tespit edilen parasal limitlere kadar olan ihaleler, illerde defterdarın veya yetki devredilen hallerde milli emlak dairesi başkanının, diğer ilçelerde kaymakamın, bu parasal limiti aşan ihaleler ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onay veya iptal kararları ile kesinleşecektir. Ayrıca, kaymakamlıklarca doğrudan Bakanlığa yazılan yazılar bilgi için dağıtımlı olarak valiliklere (defterdarlık) de gönderilecektir.

4.10. İhale Kararının Bildirilmesi ve Yatırımcının Yükümlülükleri

İhale kararları 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre istekliye bildirilir. İstekli bu kararın kendisine tebliğinden itibaren on beş gün içinde kesin teminatı yatırarak idareyle “İrtifak Hakkı Sözleşmesi” yapmak zorundadır.

İlk olarak kesin teminata değinelim. 324 sayılı Milli Emlak Genel Tebliğine göre müşterinin taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmesini sağlamak amacıyla, sözleşme yapılmasından önce bir yıllık kullanma izni ve irtifak hakkı bedeli üzerinden yüzde altı oranında kesin teminat alınacaktır. Geçici teminat olarak kabul edilen değerler kesin teminat olarak da verilebilecektir. Verilen kesin teminat, teminat olarak kabul edilen diğer değerlerle değiştirilebilecektir.

İkinci yükümlülük eğer bedel söz konusu ise (bedelsiz irtifak hakkı kurulmasını gerektirir bir durum söz konusu değilse) ilk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedelinin yatırılmasıdır.

Son yükümlülük ise irtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmesinin imzalanması ve gereken hallerde notere tasdik ettirilmesidir.

Müşterinin bu zorunluluklara uymaması halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale bozulacak ve varsa geçici teminat Hazineye gelir kaydedilecektir. Sözleşmenin yapılmasından sonra geçici teminat iade edilecektir.

5. Yap-İşlet-Devret Modelinde İrtifak Hakkı Bedeli ve Hasılat Payı

5.1. İrtifak Hakkı Bedeli

3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun hükümlerine göre, Yüksek Planlama Kurulunca yetki verilen hizmetin asli sahibi kurum ve kuruluşlar tarafından belirlenen yatırımcıya; yap-işlet-devret sözleşmelerinde yatırım ve işletme dönemleri için belirtilen bedel karşılığında, böyle bir bedelin belirtilmemiş olması halinde ise Yönetmeliğin 12. maddesine göre takdir edilecek bedel üzerinden sözleşmelerinde belirtilen süre kadar kullanma izni verilecek veya lehine irtifak hakkı tesis edilecektir.

Buna göre yap-işlet-devret sözleşmelerinde herhangi bir bedel belirlenmiş ise bu bedel irtifak hakkı bedeli olarak belirlenecektir. Eğer bu yönde bir tespit yok ise Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 12. maddesine göre bedel takdiri yapılacaktır. 12. madde hükmüne göre tahmin edilen bedel, bedel tespit komisyonunca tespit edilir ve karara bağlanır. Bedel tespit ve takdirinde, taşınmazın konumu ve özellikleri göz önünde bulundurulmak suretiyle rayiç bedel esas alınır. Ancak bu bedel kullanma izni veya irtifak hakkı kurulmasında ilk yıl için, taşınmazın emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde birinden az olmamak üzere tespit ve takdir edilir.

5.2. İrtifak Hakkı Bedeline İndirim Uygulanıp Uygulanmayacağı

Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 12. maddesinde “Ancak, irtifak hakkı ve kullanma izinlerinde ilk yıl bedeli ihale bedeline, ikinci ve üçüncü yıl bedelleri ise sözleşmeleri gereğince tespit edilecek bedellere yüzde yetmiş indirim uygulanarak tahsil edilir.” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm kapsamında 3996 sayılı Kanun’a göre tesis edilen irtifak haklarında da indirim uygulanacağı akla gelmektedir. Ancak 324 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği buna imkan tanımamaktadır. Tebliğe göre 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun gibi özel düzenlemeler gereği verilen kullanma izni veya tesis edilen irtifak hakkı bedellerinde Yönetmelik hükümlerine göre herhangi bir indirim uygulanmayacaktır.

5.3. Artış Oranı

İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmelerinde ikinci ve izleyen yıllar bedelleri, Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE – bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında arttırılır.

6. Yap-İşlet-Devret Modelinde Hasılat Payları

3996 sayılı Kanun’a 13/02/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanun’un 134. maddesiyle eklenen ek 1. maddede “Bu Kanun kapsamında gerçekleştirilecek yatırım ve hizmetlerle ilgili olmak üzere görevli şirketin kullanımına bırakılacak olan mülkiyeti kamu kurum veya kuruluşlarına (kamu iktisadi teşebbüsleri dâhil) ve Hazineye ait taşınmazlar ile bedeli idare tarafından ödenmek suretiyle kamulaştırılarak tapuda idare veya Hazine adına tescil ya da tapudan terkin edilen taşınmazlar ve Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan diğer yerler için kullanım bedeli ve hasılat payı alınmaz” hükmü yer aldığı için 6111 sayılı Kanun’un yürürlüğünden itibaren 3996 sayılı Kanun’a göre tesis edilecek irtifak haklarından ya da verilecek kullanma izinlerinden herhangi bir bedel ya da hasılat payı alınması mümkün değildir.

Bu düzenlemeye paralel olarak, Bakanlar Kurulu’nun 26.4.2011 tarihli ve 2011/1807 sayılı kararıyla yürürlüğe konulan 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun Uygulama Usul ve Esaslarına İlişkin Bakanlar Kurulu kararının 40. maddesinin birinci fıkrasına göre Kanunda öngörülen yatırım ve hizmetler için; mülkiyeti kamu kurum ve kuruluşlarına (kamu iktisadi teşebbüsleri dâhil) ait taşınmazlar, Hazineye ait taşınmazlar ve Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerler ile bedeli idare veya görevli şirket tarafından ödenmek suretiyle kamulaştırılarak tapuda idare veya Hazine adına tescil ya da tapudan terkin edilen taşınmazlar görevli şirketin kullanımına bırakılır ve bunlar için irtifak hakkı ve kullanma izni bedelleri dâhil kullanım bedeli ve hasılat payı alınmaz.

324 sayılı Milli Emlak Genel tebliği de benzer bir hüküm ihtiva etmektedir. Söz konusu Tebliğe göre 3996 sayılı Kanun hükümleri ile özel kanunları uyarınca ilgilileri tarafından bedeli ödenmek suretiyle kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilen veya tapudan terkin edilen taşınmazlar üzerinde ilgilileri lehine tesis edilecek irtifak hakları veya verilecek kullanma izinleri ile mecra ve geçit hakkı amaçlı verilen irtifak hakkı ve kullanma izinlerinden hasılat payı alınmayacaktır.

7. Yap-İşlet-Devret Modelinde Süre

İrtifak hakkının süresi, sözleşme süresi ile sınırlıdır. 3996 sayılı Kanun’un 7. maddesine göre, yapılacak sözleşmelerde sermaye şirketinin veya yabancı şirketin yapım ve işletmesini üstleneceği yatırım ve hizmetin süresinin belirlenmesinde yatırım bedelinin (elde edilecek kar dahil) ve yatırım için sağlanan kredilerin geri ödeme süresi ile projenin mahiyeti, sermayenin miktarı ve işletme esasları dikkate alınır. Sözleşmelerin süresi 49 yıldan fazla olamaz.

8. Yapı ve Tesislerin İdareye Geçmesi

3996 sayılı Bazı Yatırım Be Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun Uygulama Usul ve Esaslarına İlişkin Bakanlar Kurulu kararına göre uygulama sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, üst hakları ve kullanma izinleri de kendiliğinden sona erer. Bu durumda, görevli şirketin kullanımına bırakılan taşınmazların üzerindeki tüm yapı ve tesisler her türlü borç ve taahhütlerden ari, bakımlı, çalışır ve kullanılabilir durumda, herhangi bir tazminat veya bedel ödenmeksizin idareye intikal eder. Bundan dolayı görevli şirket tarafından veya üçüncü kişilerce herhangi bir hak iddia edilemez ve talepte bulunulamaz.