İçindekiler
Planların, kamu idaresinin mevzuatla yetkilendirilmiş organları tarafından onaylanması gerekir. Bu kurala uyulmaması, planların iptalinde önemli bir gerekçe teşkil etmektedir.
İmar planları kamu idarelerince çeşitli şekillerde yapılabilir. Öncelikle, imar planlarının idarede görevli personel aracılığı ile yaptırılması mümkündür. İmar planının ilgili idarece doğrudan yapılması durumunda, idarenin planlama grubunda yer alan veya sözleşmeli olarak istihdam edilenlerin o yerleşmenin imar planlarının hazırlanmasında geçerli olan yeterliliği haiz olması şarttır.
Bunun yanı sıra imar planlarının başka kurum, kuruluş, gerçek ve tüzel kişilere de mevzuattaki esaslara uygun biçimde yaptırılabilmesi de mümkündür. Ancak ister belediyece, isterse başka kurum, kuruluş, gerçek ve tüzel kişiler tarafından hazırlattırılmış olsun tüm planların idarece (idarenin yetkili organlarınca) onaylanması gerekir.
1. Çevre Düzeni Planları Nasıl Onaylanır?
Çevre düzeni planı ile revizyon, ilave ve değişiklikleri mevzuatları uyarınca yetkili idarelerce hazırlanır veya hazırlatılır ve onaylanır. Kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili idarelerin çevre düzeni planları ve revizyon, ilave ve değişiklik teklifleri incelenmek üzere yetkili idareye sunulur.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yetkili olduğu planlar, ilgili genel müdürlük tarafından onaylanır. İl çevre düzeni plânı ise belediye meclisi ile il genel meclisi tarafından onaylanır. Büyükşehir belediyelerinde il çevre düzeni planı ilgili büyükşehir belediyeleri tarafından yapılır veya yaptırılır ve doğrudan büyükşehir belediye meclisi tarafından onaylanır.
2. Belediye Sınırları İçinde Nazım ve Uygulama İmar Planları Nasıl Onaylanır?
a) İmar Planlarının Onayı/Belediye Meclisi Onayı
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 8. maddesine göre belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır; belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 18. maddesinde de “belediyenin imar plânlarını görüşmek ve onaylamak, büyükşehir ve il belediyelerinde il çevre düzeni plânını kabul etmek” belediye meclisinin görevleri arasında sayılmıştır.
Planlar, belediye sınırları içinde belediye meclisi tarafından görüşülür, bu görüşmeler sonucunda meclis, varsa imar planına ilişkin önerilerini bildirir. Değişiklik önerisi planın özüne aykırı değil ise gerekli düzeltmeler yapılır. Belediye meclislerince uygun görülmeyen plan teklifleri, gerekçeleri belirtmek suretiyle belediye başkanlığınca 15 gün içinde ilgisine yazıyla bildirilir.
Uygun görülen planlar, belediye meclisi tarafından aynen veya değiştirilerek onaylanarak yürürlüğe girer.Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 32. maddesine göre plan onaylamaya yetkili idarelerin karar mercilerince uygun görülmeyen imar planı teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle idarelerce otuz gün içinde ilgilisine yazı ile bildirilir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7. maddesi gereğince ilçe belediyelerinin yaptığı imar planlarının ilçe belediye meclisince kabul edildikten sonra büyükşehir belediye meclisince de kabul edilmesi gerekmektedir.
Ek Bilgi: Belediye meclisinin toplantı ve çalışma usul ve esasları konusunda 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu ve Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. İmar planlarının belediye meclisince görüşülmesi ve onaylanmasıyla ilgili hususlarda bu mevzuata bakılmalıdır.
b) Kararların Belediye Başkanına Gönderilmesi
Meclis tarafından imara ilişkin olarak alınan kararlar (diğer kararlar gibi) gereği yapılmak üzere ilgili birime gönderilir. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 23. maddesi, belediye meclisinin kararlarının kesinleşmesini; belediye başkanınca yeniden görüşülmesinin istenilmemesi veya yeniden görüşülmesi istenip de belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilmesini şart koşmaktadır.
Belediye başkanı hukuka aykırı gördüğü meclis kararlarını büyükşehir belediyelerinde yedi, diğer belediyelerde beş gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere meclise geri gönderebilir.
Belediye başkanı belirtilen süreyi beklemeksizin meclis kararını mülki idare amirine gönderirse gönderme tarihinde, bu süre zarfında meclise göndermez ve herhangi bir işlem de yapmazsa geri gönderme süresinin sonunda karar kesinleşir.
Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Bu durumda meclis kararının kesinleşme tarihi, ikinci kararın (ısrar kararının) tarihidir. Belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idari yargıya başvurabilir.
Ek Bilgi: “Madde 23 – Belediye başkanı, hukuka aykırı gördüğü meclis kararlarını, gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere beş gün içinde meclise iade edebilir. Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Meclis kararı, belediye başkanı beş günlük süreyi beklemeksizin meclis kararını mülki idare amirine gönderirse gönderme tarihinde, bu süre zarfında meclise göndermez ve herhangi bir işlem de yapmazsa geri gönderme süresinin sonunda karar kesinleşir. Kararlar kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.” Bu kapsamda meclis kararları, kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde belediye başkanı tarafından tam metin olarak mahallin en büyük mülki idare amirine (il merkezi belediyeler ile merkez ilçeye bağlı olan belediyelerde valiye, ilçe merkezi ve ilçeye bağlı belediyelerde kaymakama) gönderilir. Valilik ve kaymakamlık tarafından teslim alınan kararın son sayfasına, karar tarihi, teslim alındığı tarih ve kayıt numarası yazıldıktan sonra, kararın bir sureti belediyeye iade edilir. Bu şekilde kayıtları tamamlanan karar, teslim alan makam tarafından dosyasında saklanır. Bu kararları kaydetmek üzere ilgili idareler tarafından bir defter tutulur. Belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idari yargıya başvurabilir.”
c) Kararların Mülki Amire Gönderilmesi
Meclis kararları, kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde belediye başkanı tarafından tam metin olarak mahallin en büyük mülki idare amirine (il merkezi belediyeler ile merkez ilçeye bağlı olan belediyelerde valiye, ilçe merkezi ve ilçeye bağlı belediyelerde kaymakama) gönderilir. Mülki idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.
Uyarı: Her ne kadar 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 8. maddesinde belediye meclisince onaylanan planların yürürlüğe gireceğini öngörmüş ise de 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 23. maddesi mülkî idare amirine gönderilmeyen kararların yürürlüğe girmeyeceğini öngörmektedir.
Valilik ve kaymakamlık tarafından teslim alınan kararın son sayfasına, karar tarihi, teslim alındığı tarih ve kayıt numarası yazıldıktan sonra, kararın bir sureti belediyeye iade edilir. Bu şekilde kayıtları tamamlanan karar, teslim alan makam tarafından dosyasında saklanır. Bu kararları kaydetmek üzere ilgili idareler tarafından bir defter tutulur.
Mülki idare amiri hukuka aykırı gördüğü kararlar aleyhine idari yargıya başvurabilir. Kesinleşen meclis kararlarının özetleri yedi gün içinde uygun araçlarla halka duyurulur.
3. Belediye Sınırları Dışında Nazım ve Uygulama İmar Planları Nasıl Onaylanır?
a) Planların Onayı
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 8. maddesinde “Belediye ve mücavir alan dışında kalan yerlerde yapılacak planlar valilik veya ilgilisince yapılır veya yaptırılır. Valilikçe uygun görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe girer.” hükmü yer almaktadır. Ancak daha önceden açıkladığımız üzere 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 2005 yılından itibaren belediye sınırı dışındaki imar planları il özel idareleri tarafından yapılmakta ve onaylanmaktadır. Bu kapsamda imar planları il genel meclisi tarafından onaylanmaktadır.
Ek Bilgi İl genel meclisinin toplantı ve çalışma usul ve esasları konusunda 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ve İl Genel Meclisi Çalışma Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. İmar planlarının il genel meclisince görüşülmesi ve onaylanmasıyla ilgili hususlarda bu mevzuata bakılmalıdır.
b) Kararın Valiye Gönderilmesi
İl genel meclisi tarafından görüşülen ve uygun bulunan planlar, İl Özel İdaresi Kanununun 15. maddesi gereğince başkan tarafından en geç beş gün içinde valiye gönderilir. Valiye gönderilmeyen meclis kararları yürürlüğe girmez.
Başkan tarafından valiye gönderilen kararlar, valinin görevlendirdiği kişiye imza karşılığı teslim edilir. Teslim alınan kararın son sayfasına karar tarihi, teslim alındığı tarih ve kayıt numarası yazıldıktan sonra kararın bir sureti iade edilir. Bu şekilde kayıtları tamamlanan karar, genel sekreterlik tarafından dosyasında saklanır. Bu kararları kaydetmek üzere bir defter tutulur.
Vali, hukuka uygun gördüğü planları onaylar, hukuka aykırı gördüğü planları gerekçesini de belirtmek sureti ile 7 gün içerisinde il genel meclisine iade edebilir. Vali, yedi günden önce meclis kararını yeniden görüşülmek üzere meclise iade etmeyeceğini yazılı olarak bildirirse yedi günlük süre beklemeksizin karar yürürlüğe girer.
Vali, hukuka aykırı gördüğü meclis kararlarını gerekçesini de belirtmek sureti ile 7 gün içerisinde il genel meclisine iade edebilir. Bu şekilde iade edilen kararlara karşı il genel meclisinin ısrar etme imkanı yoktur.
15. maddenin eski şeklinde; “Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de il genel meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Vali, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idari yargıya başvurabilir.” Hükmü yer almakta idi.
Ancak Anayasa Mahkemesi 18.01.2007 tarihli ve E:2005/32, K:2007/3 sayılı kararı ile 15. maddenin ikinci fıkrasında yer alan “… yeniden görüşülmesi istenip de il genel meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir.” ibaresi ile üçüncü fıkrasında yer alan “Vali, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine idari yargıya başvurabilir.” hükmünü Anayasanın 123. ve 127. maddelerine aykırı bularak iptal etmiştir. Anayasa’nın 127. maddesinin 5. fıkrasında merkezi idarenin, mahalli idareler üzerinde, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idari vesayet yetkisine sahip olduğu hükmünün yer aldığını hatırlatan Anayasa Mahkemesi, 15. maddenin ikinci ve üçüncü fıkrası ile getirilen düzenlemelerin merkezi idarece kullanılması gereken vesayet yetkisinin zayıflatılmasına neden olduğu sonucuna varmıştır.
Anayasa Mahkemesinin bu kararından sonra, il genel meclisi kararları vali tarafından onaylanmaksızın kesinleşmeyecektir. Bu şekilde bir yetki tanınması da valinin il genel meclisi kararlarına karşı idari yargıya başvurmasını gereksiz kılacaktır.
4. Büyükşehir Belediyesi Olan Yerlerde İmar Planlarının Onayı
a) İlçe Belediyesinin İmara İlişkin Kararlarının Büyükşehir Belediyesine Gönderilmesi
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7. maddesi gereğince ilçe belediyelerinin yaptığı imar planlarının büyükşehir belediye meclisince de kabul edilmesi gerekmektedir. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7/b maddesi, “Çevre düzeni planına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar planını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar planlarını, bu planlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon planlarını ve imar ıslah planlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar planının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar planlarını ve parselasyon planlarını yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin uygulama imar planlarını ve parselasyon planlarını yapmak veya yaptırmak.”,
Meclis kararlarının kesinleşmesi başlıklı 14. maddesi, “Büyükşehir belediye başkanı, hukuka aykırı gördüğü belediye meclisi kararlarını, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere belediye meclisine iade edebilir. Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de büyükşehir belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Büyükşehir belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine içinde idari yargıya başvurabilir. Kararlar, kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülki idare amirine gönderilir. Mülki idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. Mülki idare amiri hukuka aykırı gördüğü kararlar aleyhine on gün içinde idari yargı mercilerine başvurabilir.” Hükmünü ihtiva etmektedir.
Bu kapsamda ilçe ve ilk kademe belediye meclisinin imara ilişkin kararlarının büyükşehir belediye meclisine gönderilmesi gerekmektedir.
Bu kararlar, kararın gelişinden itibaren üç ay içinde büyükşehir belediye meclisi tarafından nazım imar planına uygunluğu yönünden incelenerek aynen veya değiştirilerek kabul edildikten sonra büyükşehir belediye meclisi kararı olarak kesinleşir.
Uyarı: Büyükşehir belediye meclisince ilçe veya ilk kademe belediyelerinin uygulama imar planları, bu planlarda yapılacak değişiklikler ve imar ıslah planları aynen veya değiştirilerek onaylanacaktır. Bu planlara ilişkin ilçe ve ilk kademe belediye meclisi tarafından alınan kararların büyükşehir belediye meclisince reddedilmesine imkan bulunmamaktadır. Büyükşehir belediye başkanı da, ilçe ve ilk kademe belediyeleri tarafından alınan imar ilişkin kararları nazım imar planına aykırı olduğu gerekçesi ile bir defa daha görüşülmek üzere ilgili belediyeye gönderemez. Ayrıca üç ay içinde büyükşehir belediye meclisinde görüşülmeyen kararlar onaylanmış sayılır.
Uyarı: Büyükşehir belediyesi tarafından değiştirilerek kabul edilen planlar için ilçe ve ilk kademe belediyelerin ısrar hakkı yoktur, bu işleme karşı idari yargıda iptal davası açılması gerekir.
b) Büyükşehir Belediyesinin Yetkili Olduğu Planlar
Büyükşehir belediye meclislerinin imara ilişkin olarak aldığı kararlar, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin imarla ilgili kararlarının onaylanması ile sınırlı değildir. Büyükşehir belediyelerinde nazım imar planı yapma yetkisi, büyükşehir belediyelerine aittir. Hazırlanan nazım imar planları ve plan değişiklikleri büyükşehir belediye meclisi tarafından görüşülür ve karara bağlanır.
c) Büyükşehir Belediye Meclisi Kararlarının Başkana Gönderilmesi
Büyükşehir belediye meclisinin gerek ilçe ve ilk kademe belediyelerinin imarla ilgili kararlarının onaylanmasına ve gerekse imarla ilgili olarak doğrudan aldığı kararlar büyükşehir belediye başkanı tarafından incelenir.
Büyükşehir Belediyesi Kanununun 14. maddesine göre büyükşehir belediye başkanı, büyükşehir belediyesinin imara ilişkin olarak kendiliğinden veya ilçe ve ilk kademe belediyesinin imara ilişkin kararlarının incelenmesi üzerine verdiği kararlarını, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere büyükşehir belediye meclisine iade edebilir.
Uyarı: Büyükşehir belediye başkanı, ilçe ve ilk kademe belediyeleri tarafından alınan imar ilişkin kararları nazım imar planına aykırı olduğu gerekçesi ile bir defa daha görüşülmek üzere ilgili belediyeye gönderemez. Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de büyükşehir belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Büyükşehir belediye başkanı, kesinleşen meclis kararlarına karşı idari yargıda iptal davası açabilir.
Ek Bilgi: 5216 sayılı Kanun’un 14. maddesi: “Büyükşehir belediye başkanı, hukuka aykırı gördüğü belediye meclisi kararlarını, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere belediye meclisine iade edebilir. Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de büyükşehir belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Büyükşehir belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine içinde idari yargıya başvurabilir. Kararlar, kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülki idare amirine gönderilir. Mülki idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. Mülki idare amiri hukuka aykırı gördüğü kararlar aleyhine idari yargı mercilerine başvurabilir.”
Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de büyükşehir belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir.
Büyükşehir belediye başkanı, kesinleşen meclis kararlarına karşı idari yargıda iptal davası açabilir. 14. maddede yer alan ve büyükşehir belediye başkanının dava açma süresini 10 günle sınırlayan hüküm 5747 sayılı Kanunla kaldırılmıştır. Bu nedenle büyükşehir belediye başkanının dava açma süresi genel hükümlere göre belirlenecektir.
d. Kararların Mülki Amire Gönderilmesi
Meclis kararları, kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde belediye başkanı tarafından tam metin olarak mahallin en büyük mülki idare amirine (il merkezi belediyeler ile merkez ilçeye bağlı olan belediyelerde valiye, ilçe merkezi ve ilçeye bağlı belediyelerde kaymakama) gönderilir. Mülki idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.
Mülki idare amiri hukuka aykırı gördüğü kararlar aleyhine idari yargıya başvurabilir. Kesinleşen meclis kararlarının özetleri yedi gün içinde uygun araçlarla halka duyurulur.
