6306 sayılı Kanun kapsamında yapılacak uygulamalarda gönüllülük esası getirilmiş ve ilgili kurum ve kuruluşlar ile hak sahipleri arasında anlaşma yapılmasını kolaylaştırmak amacıyla idarelerce yapı maliklerine, kiracı veya sınırlı ayni hak sahiplerine veya bu yapılarda işyeri bulunanlara; geçici konut veya işyeri tahsisi, ya da sahip oldukları veya kullandıkları Kanun kapsamındaki bütün yapılar için kira yardımı yapılabilmesine imkân tanınmıştır. Bu imkanlardan yararlanabilmek için yapıda ikamet etsin veya etmesin yapı maliklerine anlaşma ve tahliye haricinde bir şart getirilmemiştir. Keza kiracı veya sınırlı ayni hak sahiplerine ise bu şartların yanında söz konusu yapılarda ikamet etme şartı getirilmiştir.
6306 Kanunun 5. maddesinde 29/11/2018 tarihli ve 7153 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine, kiracılarına ve yapıda ikamet etmek şartıyla sınırlı ayni hak sahiplerine geçici konut veya işyeri tahsisi ya da kira yardımı ve yapım için yardım yapılabilir.
6306 sayılı Kanun kapsamında yapılacak uygulamalarda gönüllülük esası getirilmiş ve ilgili kurum ve kuruluşlar ile hak sahipleri arasında anlaşma yapılmasını kolaylaştırmak amacıyla idarelerce yapı maliklerine, kiracı veya sınırlı ayni hak sahiplerine veya bu yapılarda işyeri bulunanlara; geçici konut veya işyeri tahsisi, ya da sahip oldukları veya kullandıkları Kanun kapsamındaki bütün yapılar için kira yardımı yapılabilmesine imkân tanınmıştır. Bu imkanlardan yararlanabilmek için yapıda ikamet etsin veya etmesin yapı maliklerine anlaşma ve tahliye haricinde bir şart getirilmemiştir. Keza kiracı veya sınırlı ayni hak sahiplerine ise bu şartların yanında söz konusu yapılarda ikamet etme şartı getirilmiştir.
Keza 6306 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin 16. maddesinin 1. fıkrasında “Anlaşma ile tahliye edilen uygulama alanındaki yapıların maliklerine tahliye tarihinden itibaren Bakanlıkça kararlaştırılacak aylık kira yardımı yapılabilir. Keza bu yapılarda; kapıcı olup, kapıcı dairesinde ikamet edenler ile sınırlı aynî hak sahibi olarak ikamet edenlere veya işyeri işletenlere birinci fıkraya göre belirlenen aylık kira bedelinin beş katı kadar, kiracı olarak ikamet edenlere, işyeri işletenlere ve Kanun kapsamında taşınmazı anlaşma yolu ile kamulaştırılanlara iki katı kadar, defaten kira yardımı yapılabilir.
Dolayısıyla Kanunda veya Yönetmelikte anlaşma ile tahliye edilen yapıların malikleri ve kiracıları açısından ikamet şartı bulunmamaktadır. Sadece sınırlı ayni hak sahipleri için yapıda ikamet şartı aranmaktadır. Ancak Kanun kapsamındaki yapıları malik, kiracı ve sınırlı ayni hak sahibi olmaksızın kullanan gerçek veya tüzel kişiler, açısından yapıda ikamet şartı devam etmektedir. Ayrıca inşaat halinde olup içinde ikamet edilen yapılarda kira yardımı veya faiz desteğinden, sadece inşaat halindeki yapıda ikamet edilen bağımsız bölümlerin malik, kiracı ve sınırlı ayni sahipleri faydalanır.
Bununla birlikte Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan Kira Yardımı Kılavuzlarında malikler açısından da ikamet şartı getirilmesi, Danıştay tarafından hukuka aykırı bulunmamıştır. Danıştay riskli yapı olarak tespit edilen ve yapılan anlaşma sonucu yıktırılmasına karar verilen yapı maliklerine kira yardımı yapılabilmesi için söz konusu yapıda ikamet etme şartı getiren Kılavuzda hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Danıştay 6. Dairesi E: 2019/2541 K: 2021/6206 T: 27.4.2021 sayılı kararında şu ifadeleri kullanmıştır: “Yukarıda bahsi geçen hükümlerden; 6306 sayılı Yasada belirtilen teknik ve hukuki süreç sonunda riskli yapı olarak tespit edilen binaların yıkımı ve tahliyesi konusunda anlaşmaya varan yapıların maliklerine, malik olmasalar bile kiracı veya sınırlı ayni hak sahiplerine geçici konut veya işyeri tahsisi ya da kira yardımından yararlanma imkanı getirildiği, ancak bu yardımlardan yararlanabilmek için söz konusu kişilerin riskli yapı kimlik numarasının verildiği tarihte bu yapılarda fiilen ikamet etmeleri gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; riskli yapı olarak tespit edilen ve yapılan anlaşma sonucu yıktırılmasına karar verilen yapının maliklerine kira yardımı yapılabilmesi için, söz konusu yapıda riskli yapı kimlik numarasının verildiği tarihte ikamet etme şartı getiren 2017 yılına ait Kira Yardımı Uygulamaları Kılavuzunun 5.3 ve 5.6 maddelerinde üst normlara ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.”
Aynı yönde Danıştay 14. Dairesi E: 2015/2989 K: 2016/3125 T: 20.04.2016: “6306 sayılı Yasada belirtilen teknik ve hukuki süreç sonunda riskli yapı olarak tespit edilen binaların yıkımı ve tahliyesi konusunda anlaşmaya varan yapıların maliklerine, malik olmasalar bile kiracı veya sınırlı ayni hak sahiplerine geçici konut veya işyeri tahsisi ya da kira yardımından yararlanma imkanı geti-rildiği, ancak bu yardımlardan yararlanabilmek için söz konusu kişilerin yıkılmadan önce yapılarda fiilen ikamet etmeleri gerektiği anlaşılmaktadır. Bu durumda; riskli yapı olarak tespit edilen ve yapılan anlaşma sonucu yıktırılmasına karar verilen yapı maliklerine kira yardımı yapılabilmesi için söz konusu yapıda ikamet etme şartı getiren 2015 yılına ait Kira Yardımı Uygulamaları Kılavuzunun 3.1, 3.2, 5.1 ve 5.2. maddelerinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.”
Keza Danıştay Ondördüncü Dairesinin 17.10.2018 tarihli ve E: 2017/4395, K: 2018/6170 sayılı kararıyla, 6306 sayılı Kanun ile öngörülen teknik ve hukuki süreç sonunda, riskli olduğu tespit edilen yapıların yıkımı ve tahliyesi konusunda anlaşmaya varan yapı maliklerine, malik olmasalar bile kiracı veya sınırlı ayni hak sahiplerine geçici konut veya işyeri tahsisi ya da kira yardımından yararlanma imkanı getirildiği, ancak bu yardımlardan yararlanabilmek için belirtilen kişilerin yıkılmadan önce yapılarda fiilen ikamet etmeleri ve sadece bir bağımsız bölüm için müracaat etmeleri gerektiğinin görüldüğü, riskli yapı olduğu tespit edilen ve yıktırılmasına karar verilen yapının maliklerine kira yardımı yapılabilmesi için söz konusu yapıda ikamet etme şartı getiren 2015 yılına ait Kira Yardımı Uygulamaları Kılavuzunun 5.1 maddesinde hukuka aykırılık bulunmadığına karar verilmiş, bu karar Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 20.5.2021 tarihli ve E: 2019/496 K: 2021/977 sayılı kararıyla onanmıştır.
Kentsel Dönüşüm Kira Yardımında Adres Uyumu
Kira Yardımı Kılavuzuna göre, Riskli Yapı Tespit Raporu’nda belirtilen adres ile Adres Bilgileri Raporu’nda belirtilen adresin uyumsuz olması halinde, hak sahibi adına (veya hak sahibinin 1., 2. ve 3. Derece kan ve kayın hısımlığı olan aile bireyleri adına) kayıtlı ve Riskli Yapı Tespit Raporu’nda belirtilen adres bilgileri ile uyumlu olan, riskli yapı için Yapı Kimlik Numarasının alındığı tarihten önceki son üç aydan veya sonraki son üç aydan herhangi birine ait tüketim miktarı aranmaksızın elektrik, su, doğalgaz veya sabit hatlı olmak şartıyla telefon/internet hizmetleri ile ilgili herhangi bir fatura veya ilgili belediyesinden alınmış numarataj belgesiyle bu belgeler arasındaki adres uyumsuzluğu giderilebilecektir.
Kira yardımı başvurularında fatura talep edilen durumlarda:
a) Faturanın temin edilememesi halinde, Riskli Yapı Tespit Raporu’nda belirtilen adres ile uyumlu olacak şekilde hak sahibi adına kayıtlı yetkili kurumca onaylı, riskli yapı için Yapı Kimlik Numarası’nın alındığı tarihten önceki üç aydan veya sonraki üç aydan birine ait elektrik, su, doğalgaz veya sabit hatlı olmak şartıyla telefon/internet hizmetleri ile ilgili herhangi bir abonelik dökümü ile de fatura şartı sağlanmış olacaktır.
b) Faturanın, hak sahibinden farklı bir kişi adına olması durumunda; faturanın, 1. Derece (Anne, Baba, Çocuklar, Evlatlık), 2. Derece (Dedeler, Nineler, Kardeşler, Torunlar) ve 3. Derece (Amca, Hala, Dayı, Teyze, Yeğenler) kan ve 1. Derece (Kayınana, Kayınbaba), 2. Derece (Eşin kardeşleri, dedesi ve ninesi) ve 3. Derece (Eşin Yeğenleri, Dayısı, Halası, Amcası) kayın hısımlığı olan aile bireylerinden biri adına olması durumunda ve bu durumun Nüfus Kayıt Örneği ile belgelendirilmesi halinde fatura şartı sağlanmış olacaktır.
c) Faturanın vefat eden eş, 1. 2. ve 3. Derece kan ve kayın hısımlığı aile bireylerinden biri adına olması durumunda, söz konusu kişilerin vefat ettiğinin belgelendirilmesi (mirasçılık belgesi, ölüm belgesi veya Nüfus Kayıt Örneği ile) halinde fatura şartı sağlanmış olacaktır.
Riskli yapı yıktırıldıktan sonra Ulusal Adres Veri Tabanı’ndaki eski adres silinmiş olacağından riskli yapının tahliyesinden sonra alınması gereken Adres Bilgileri Raporu’nun, riskli yapı yıktırılmadan önce alınması esastır. Ancak, riskli yapı yıktırıldıktan sonra alınan Adres Bilgileri Raporu’nda riskli yapı adresinin silindiğine dair kayıt bulunuyor ise, eski adresi gösteren, riskli yapı için Yapı Kimlik Numarası’nın alındığı tarihten önceki son üç aydan veya sonraki son üç aydan herhangi birine ait tüketim miktarı aranmaksızın elektrik, su, doğalgaz veya sabit hatlı olmak şartıyla telefon/internet hizmetleri ile ilgili fatura ile eski adresin tespiti mümkün olacaktır.
Keza, Riskli Yapı Tespit Raporu’ndaki adres bilgileri ile kira yardımı başvurusu için sunulan diğer belgelerdeki bilgilerin birbirleriyle uyumlu olması gerekir. Bu çerçevede;
a) Riskli Yapı Tespit Raporu’ndaki adres bilgilerinin veya bağımsız bölüm sayısının hatalı olduğunun anlaşılması halinde, Riskli Yapı Tespit Raporu’nu hazırlayan lisanslı kuruluşça Rapordaki bilgilerin düzeltilmesi ve Müdürlükçe/Belediyece Riskli Yapı Tespit Raporu’nun düzeltilmiş halinin onaylanması,
b) Adres Bilgileri Raporu’ndaki adres bilgilerinin, Riskli Yapı Tesit Raporu’nda yer alan adres bilgileri ile uyumsuz olması halinde uyumsuzluğun belediyece numarataj belgesi ile düzeltilmesi,
c) Diğer belgelerdeki bilgilerde yanlışlık bulunması durumunda yanlışlıkların ilgili kurum/kuruluşlar tarafından onaylı resmi yazı ile düzeltilmesi, gerekir. Kira yardımı başvuruları, belirtilen belgelerdeki bilgiler birbiriyle uyumlu hale getirildikten sonra değerlendirilebilir.
