İnşaat ruhsatının nasıl alınacağı konusunda hazırladığımız çok geniş kapsamlı bir rehber için şu yazımıza bakınız: İnşaat Ruhsatı Rehberi: İnşaat Ruhsatı Nereden Alınır? İnşaat Ruhsatı Nasıl Alınır?
Ruhsatlardan Doğan Sorumluluk
Gerek imar planına ve gerekse mevzuata aykırı olarak verilen ruhsat ilgili idare tarafından he zaman geri alınabilir. Bu durumda inşaat yapılmış ise yıkım gerekir. Ancak yapı sahibi iyi niyetli ise yıkım nedeni ile uğradığı zararı yıkımı gerçekleştiren idareden tazmin edebilir. İdare, bu şekilde yapılan yıkım nedeni ile ortaya çıkan zararı tazmin etmek durumundadır (Danıştay Altıncı Dairesi, 16.01.1971, E:1968/2452, K:1971/195).
Örneğin, mevzuata aykırı olarak yüksek gerilim hattının hemen bitişiğinde inşaat ruhsatı ve kullanma izni verilen yapıda bulunan kişilerin yüksek gerilim hattı nedeni ile zarara uğramaları durumunda da zararın idarece karşılanması gerekir (Danıştay Altıncı Dairesi, 25.11.1992, E:1991/3205, K:1992/4470).
Böyle bir durumda yapı maliki, uğradığı zararı kanıtlamak zorunda değildir. Zarar mahkemece takdiren belirlenir. Bu konuda örnek olabilecek bir davada, taşınmaz için düzenlenen inşaat ruhsatının iptaline ilişkin işlemin iptali ve yeni inşaat yapılmak üzere mevcut evin inşaat ruhsatı alındıktan sonra yıktırılması nedeniyle uğranıldığı öne sürülen zarar ve yapılan masraf karşılığı 6.000.000. liranın tazminat olarak ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; 1/1000 ölçekli imar planında ayrık nizam inşaat alanında kalan, köşe başında bulunan ve bu nedenle asgari cephe şartını sağlamayan parselde inşaat yapılabilmesi için komşu parselle tevhit edilmesi gerektiğinin anlaşıldığı; buna göre inşaat ruhsatının iptal edilmesine ilişkin işlemde mevzuata aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın bu bölümünün reddine; davanın tazminat istemine yönelik bölümünün incelenmesine gelince; yürürlükteki imar planı ve imar yönetmeliğine uygun olmayan inşaat ruhsatını düzenleyerek davacıya veren idarenin hizmet kusuru işlemesi nedeniyle davacının anılan ruhsat üzerine mevcut evini yıkması sonucu uğradığı zararı ve yeni inşaat için yaptığı masrafı tazmin etmekle sorumlu olduğu, ancak mevcut zararın tazmininin mümkün olduğu, zararın kanıtlanması gerektiği, davacının yalnızca proje ve hafriyat nedeniyle yaptığı toplam (…) lira tutarındaki masrafı belgelendirdiği, yıkılan evin değerine ilişkin herhangi bir belge ibraz edilemediği gerekçesiyle (…) liranın yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, istemin fazlaya ilişkin kısmının reddine karar verilmiş, kararın bu bölümü ile iptal isteminin reddine ilişkin bölümü davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Danıştay Altıncı Dairesi, 24.12.1992 tarihli ve E:1991/1598, K:1992/5169 sayılı kararında, temyize konu İdare Mahkemesi kararının, davanın inşaat ruhsatının iptaline ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan bölümünün reddine ilişkin bölümünün oybirliğiyle onanmasına karar vermiştir.
Bununla birlikte Altıncı Daire; temyize konu kararın yıkım nedeniyle uğranılan zararın tazmini istemiyle ilgili bölümünün “davacının dayalı idarece hatalı olarak verilen inşaat ruhsatı nedeniyle evini yıkması sonucu zarara uğradığı açık olduğundan ve bu şekilde oluşan zararı belgelendirmesi de beklenemeyeceği” bozulmasına karar vermiştir.
Burada zarar olarak; ruhsatın alınması için yapılan giderler (proje vb. maliyetler), yıkılan binanın maliyeti, yıkım nedeni ile mahrum kalınan kar gibi unsurlar dikkate alınır.
Hatalı Olarak Verilen Ruhsat İptal Edilebilir mi?
Belediyeler, il özel idareleri ve özel kanunları uyarınca ruhsat vermeye yetkili diğer kamu idareleri, ruhsat verme işlemi esnasında verilecek ruhsatın; imar planına ve imar mevzuatına uygunluğunu denetlemekle görevlidirler.
İmar planına ve mevzuata aykırı olarak verilen ruhsatların her zaman için idarece geri alınabilmesi mümkündür. Açık hataya düşülerek verilen bu ruhsatlar, yapı yapılmış olsa bile, yapıyı yapan kişi açısından kazanılmış hak teşkil etmezler.
Kazanılmış bir hakkın doğabilmesi için düzenlendiği tarih itibariyle imar planına ve imar yönetmeliğine uygun bir projenin buna dayanılarak verilmiş olan bir ruhsatın varlığı gereklidir.
Projenin ve dolayısıyla ruhsatın imar planına aykırı olması durumunda daha başlangıçta usulüne uygun olarak verilmiş bir ruhsatın varlığından bahsedilemeyeceğine göre binanın bitmiş olması da davacıya kazanılmış hak sağlamayacaktır.
Bu husus birçok Danıştay kararında da açıkça belirtilmiştir. Örneğin Danıştay Altıncı Dairesi tarafından verilen 18.10.1994 tarihli ve E:1994/183, K:1994/3626 sayılı kararda “hukuken geçerli bir plana dayalı olmadığı anlaşılan imar durumunun kazanılmış hak sağlamayacağı” vurgulanmıştır. Benzer bir karar olarak Danıştay Altıncı Dairesi, 16.10.1991, E:1990/2078, K:1991/2045
Aynı şekilde mevzuata aykırı olarak verilen inşaat ruhsatları da geri alınabilir. Örneğin tescilli sit alanı olan yere verilen inşaat ruhsatı, ruhsat sahibi açısından kazanılmış hak teşkil etmez.
