a) Vasiyetnamenin İptali Davası ile Tenkis Davası Farkı
Vasiyetnamenin iptali ve vasiyetnamenin tenkisi davaları zaman zaman karıştırılabilmektedir. Vasiyetnamenin iptali davası hakkında bilgi almak için şu yazımıza Tüm Yönleriyle Vasiyetnamenin İptali Davası, vasiyetnamenin tenkisi davası hakkında bilgi almak için şu yazımıza Vasiyetnamenin Tenkisi Davası bakınız. Vasiyetnamenin iptali ve vasiyetnamenin tenkisi davaları arasındaki bu farklılığı açıklamak için bu yazıyı hazırladım.
Vasiyetnamenin iptali davası ve tenkis davası, miras hukukunda farklı amaçlarla açılan davalardır ve mirasçılar açısından farklı sonuçlar doğurur. İşte bu iki dava arasındaki temel farklar:
a) Amaç Yönünden Farklılıklar Yönünden Vasiyetnamenin İptali Davası ile Tenkis Davası Farkı
- Vasiyetnamenin İptali Davası: Vasiyetnamenin hukuken geçersiz olduğunu kanıtlamak için açılır. Mirasbırakanın vasiyetnameyi hazırlarken ehliyetsiz olması (örneğin akıl sağlığı yerinde olmaması), vasiyetname düzenlenirken baskı, aldatma gibi irade sakatlıklarının bulunması veya şekil şartlarına uyulmaması gibi durumlarda açılır. Başarıyla sonuçlanırsa, vasiyetname tamamen geçersiz sayılır.
- Tenkis Davası: Saklı paya sahip mirasçılar, mirasbırakanın saklı paylarını ihlal eden bir tasarrufta bulunması durumunda tenkis davası açar. Bu davanın amacı, saklı payları ihlal eden kısımların tenkis edilmesi (azaltılması) ve saklı pay sahiplerinin haklarının korunmasıdır. Tenkis davasında vasiyetnamenin tamamı geçersiz sayılmaz, yalnızca saklı paya müdahale eden kısımlar geçersiz kılınır.
b) Sonuç Yönünden Farklılıklar Yönünden Vasiyetnamenin İptali Davası ile Tenkis Davası Farkı
- İptal Davasının Sonucu: Vasiyetnamenin iptali davası kabul edilirse, vasiyetname baştan sona geçersiz olur ve tüm miras yasal mirasçılara yasal paylarına göre dağıtılır.
- Tenkis Davasının Sonucu: Tenkis davası sonucunda, saklı payları ihlal eden kısımlar iptal edilir ve yalnızca saklı pay sahibi mirasçının hakkı korunur. Mirasın diğer kısmı vasiyetnamenin hükümlerine uygun olarak dağıtılmaya devam eder.
c) Dava Sebepleri Yönünden Vasiyetnamenin İptali Davası ile Tenkis Davası Farkı
- İptal Davasında Sebepler: Vasiyetnamenin geçersiz sayılması için mirasbırakanın vasiyetnameyi düzenleme ehliyetine sahip olmaması, iradesinin sakatlandığı durumlar (yanılma, aldatma, zorlama gibi) veya vasiyetnamenin kanunda öngörülen şekil şartlarına uygun olmaması gibi sebepler gerekir.
- Tenkis Davasında Sebepler: Tenkis davası, yalnızca saklı paya sahip mirasçıların bu paylarının ihlal edilmesi durumunda açılabilir. Bu davanın açılabilmesi için mirasbırakanın vasiyetnamesinde saklı pay sahibi mirasçıların haklarına müdahale eden bir tasarruf bulunmalıdır.
d) Dava Açabilecekler Yönünden Vasiyetnamenin İptali Davası ile Tenkis Davası Farkı
- İptal Davasını Kimler Açabilir? Vasiyetnamenin geçersiz olduğunu düşünen tüm yasal mirasçılar, atanmış mirasçılar veya vasiyet alacaklıları bu davayı açabilir.
- Tenkis Davasını Kimler Açabilir? Sadece saklı paya sahip mirasçılar (örneğin, çocuklar, anne-baba ve sağ kalan eş) tenkis davası açabilir.
e) Süre Yönünden Vasiyetnamenin İptali Davası ile Tenkis Davası Farkı
- İptal Davasında Süre: Vasiyetname açıldıktan sonra, vasiyetin iptali için bir yıllık hak düşürücü süre vardır.
- Tenkis Davasında Süre: Tenkis davası, vasiyetnamenin açılmasından itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi içinde açılabilir.
b) Vasiyetnamenin İptali Ve Tenkis Davası Farkı Birlikte Açılır Mı?
Evet, vasiyetnamenin iptali ve tenkis davası birlikte açılabilir. Bu iki dava, farklı amaçlara hizmet eden ancak birbiriyle bağlantılı olabilen davalardır. Her ikisini aynı dava dilekçesiyle ya da aynı yargılama sürecinde ileri sürmek mümkündür. Bunun sebebi, davacıların hem vasiyetnamenin geçersiz olduğunu iddia ederek tüm hükümleri ortadan kaldırmayı istemesi, hem de bu mümkün olmadığında en azından saklı paylarının korunmasını talep etmeleridir.
Vasiyetnamenin iptali ve tenkis davası farklı talepler içermesine rağmen aynı anda ileri sürülebilir. Bu, mirasçılar açısından daha fazla hak arama olanağı sağlar ve mahkeme her iki iddiayı değerlendirerek sonuca varır.
Vasiyetnamenin iptali davası ile vasiyetnamenin baştan sona hukuki geçersizliği iddia edilir. Bu davanın kabul edilmesi durumunda vasiyetname tümden iptal olur. Tenkis Davası ise saklı pay sahibi mirasçıların, kendilerine tanınan saklı paya müdahale eden tasarrufların iptal edilerek paylarının korunması amacını güder.
Davacı, vasiyetnamenin tümünün iptalini talep ederken, eğer bu mümkün olmazsa en azından saklı payına müdahale eden kısımların tenkisini talep edebilir. Her iki dava birlikte açıldığında, tek bir yargılamada her iki talep de incelenir. Böylece davacılar hem iptal hem tenkis iddialarını aynı dava kapsamında ileri sürerek süreçte zaman kazanır.
Mahkeme, öncelikle vasiyetnamenin iptal edilip edilmeyeceğini değerlendirir. İptal gerçekleşmezse, ardından tenkis talebini inceleyerek saklı pay sahiplerinin haklarını güvence altına alabilir.
Tenkis talebine gerek kalmadan vasiyetname tamamen geçersiz hale gelir ve miras yasal mirasçılara paylaştırılır. İptal talebi reddedilir, tenkis talebi kabul edilirse, bu durumda vasiyetname geçerli kalır, ancak saklı pay sahibi mirasçılarının paylarını ihlal eden kısımlar azaltılarak tenkis edilir.
Hem iptal hem de tenkis talebi reddedilirse, vasiyetname aynen geçerli kabul edilir ve vasiyetnamenin hükümleri olduğu gibi uygulanır.
