Vasiyetnamenin İptali Sebepleri

Vasiyetnamenin iptali davası hakkında hazırlamış olduğum geniş kapsamlı bir rehber için şu yazımıza Tüm Yönleriyle Vasiyetnamenin İptali Davası bakınız.

1) Vasiyetnamenin İptali Hangi Hallerde Yapılır?

Vasiyetnamenin iptali sebepleri Türk Medeni Kanununun 557 ve 558. maddelerinde sınırlı bir şekilde gösterilmiştir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2011/7727 K: 2011/16009 T: 20.10.2011). Bunlar; ehliyetsizlik, vasiyetnamenin yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılmış olması, tasarrufun içeriğinin bağlandığı koşullar veya yüklemelerin hukuka veya ahlâka aykırı olması, tasarrufun kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmış olması hâlleridir.

Buna göre, vasiyetnamenin iptali sebepleri şunlardır:

1. Vasiyetnamenin ehliyetsiz kişi tarafından yapılması
2. Vasiyetname yapan kişideki irade sakatlıkları
3. Vasiyetnamenin şekil şartlarına uymaması
4. Vasiyetnamenin hukuka ve ahlaka aykırı olması

Bu sebeplerin bulunması hâlinde vasiyetnamenin iptali gerekir. Bu sebepler dışında kalan durumlara dayanılarak ölüme bağlı tasarrufun iptali istenilemez ise de, koşullarının varlığı durumunda tenkis talebine konu edilebilir (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/1017 K: 2018/1750)

Vasiyetnamenin iptali, miras hukukunda önemli bir konudur ve çeşitli sebeplere dayanarak gerçekleştirilebilir. İşte vasiyetnamenin iptali sebeplerinin detaylı bir şekilde açıklaması:

2) Vasiyetnamenin Ehliyetsizlik Nedeniyle İptali

a) Ehliyetsizlik Durumları

Ehliyetsiz kişilerin yaptığı vasiyetnameler kendiliğinden batıl olmaz. Mirasçılar vasiyetname geçersiz de olsa; miras bırakanın son arzularına saygı duyup, vasiyetnameye geçerlik tanıyabileceklerinden dava açılıp, iptal hükmü alınmadıkça bu vasiyetnameler geçerliliklerini korurlar (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E: 2007/2204 K: 2007/3809 T: 12.3.2007). Fakat, vasiyetname ehliyetsizlik nedeniyle iptal edilebilir.

Türk Medeni Kanununun 502. maddesine göre, vasiyet yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve on beş yaşını doldurmuş olmak gerekir. Bu nedenle, vasiyetnamenin ehliyetsizlik nedeniyle iptalinde iki temel sebep bulunur:

• Akıl Sağlığı: Mirasbırakanın vasiyetnameyi düzenlediği esnada akıl sağlığı yerinde değilse (örneğin, ağır bir akıl hastalığı veya demans durumu varsa), bu durumda vasiyetname iptal edilebilir.
• Yaş Sınırı: Mirasbırakanın, hukuken vasiyetname düzenleme ehliyetine sahip olması için belirli bir yaşta olması gerekmektedir. Türk hukukunda bu yaş, 15 olarak belirlenmiştir. Eğer mirasbırakan bu yaştan küçükse, vasiyetname geçersiz kabul edilir.

b) Ehliyetsizlik İddiasının İncelenmesi

Ehliyetsiz olduğu ileri sürülen murisin vasiyetname tarihine yakın günlerde ve sonrasında tedavi görüp görmediği hususunda tarafların bilgisine başvurularak varsa doktor raporları, hasta müşahede kâğıtları ve film grafilerinin eksiksiz getirtilmesi gerekir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2018/3204 K: 2018/6267).

Ayrıca murisin vesayet altına alınmasına dair dosya var ise getirtilmelidir. Mahkemece, işlem tarihi itibariyle ehliyetsiz olduğu ileri sürülen mirasbırakanın vesayet altına alınmasına dair dava dosyası aslının dosya içerisinde alınarak, buna göre işlem tarihinde mirasbırakanın fiil ehliyetinin olup olmadığının tesbiti için Adli Tıp Kurumundan rapor alınmak suretiyle, yapılacak yargılama neticesinde hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2015/17485 K: 2017/3830 T: 27.3.2017)

c) Vasiyetnamenin İptali İçin Adli Tıpa Gönderilir Mi?

Ehliyetsiz olduğu ileri sürülen murisin vasiyetname tarihine yakın günlerde ve sonrasında tedavi görüp görmediği hususunda tarafların bilgisine başvurularak varsa doktor raporları, hasta müşahede kâğıtları ve film grafilerinin eksiksiz getirtilmesi, sonrasında işlem tarihinde miras bırakanın fiil ehliyetinin olup olmadığının tespiti için Adli Tıp Kurumundan rapor alınması gerekmektedir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2018/3204 K: 2018/6267).

d) Karar

Taraflar arasındaki vasiyetnamenin iptali ve tenkis davasında murisin işlem (vasiyetname düzenleme ) tarihi itibariyle hukuki işlem (fiil) ehliyetine sahip olduğu tespit edilir ise davacının ehliyetsizlik iddiası kanıtlanamamış olacaktır (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2015/5055 K: 2015/17073 T: 3.11.2015).

3) Vasiyetnamenin İrade Sakatlıkları Nedeniyle İptali

• Zorlama ve Baskı: Mirasbırakan, vasiyetnameyi hazırlarken bir başkası tarafından zorlanmış veya tehdit edilmişse, bu durum vasiyetnamenin iptali için bir sebep oluşturur.
• Aldatma: Eğer mirasbırakan, vasiyetnameyi hazırlarken aldatıldıysa, bu durumda vasiyetname geçersiz sayılabilir. Örneğin, mirasbırakana sahte bilgiler verilmesi veya yanılgıya düşürülmesi bu kapsama girer.
• Yanılma: Mirasbırakan, vasiyetnameyi oluştururken yanlış bir bilgiye dayanıyorsa ve bu durum onun iradesini etkiliyorsa, iptal talep edilebilir.

4) Vasiyetnamenin Şekil Şartlarına Uymama Nedeniyle İptali

Medeni Kanunun 531. maddesine göre vasiyet, resmî şekilde veya mirasbırakanın el yazısı ile ya da sözlü olarak yapılabilir.

a) Resmi Vasiyetname Nasıl Yapılır?

Medeni Kanunun 532. maddesine göre, resmî vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla resmî memur tarafından düzenlenir. Vasiyetnamenin düzenleme şeklinde yapılması ve fotoğraflı olması zorunludur.

Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir. Kanunda noterden söz edilmesi, noterlik makamının hedef alınmasındandır. Noter yetkisine sahip yeminli başkatibin düzenlediği vasiyetname ile yeminli katibin düzenlediği vasiyetname Yargıtay’ca geçerli kabul edilmektedir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2013/10121 K: 2013/10974 T: 25.6.2013).

Medeni Kanun’un 533.maddesi uyarınca okuma yazma bilenler için memurun vasiyetnameyi yazması veya yazdırıp okuması için mirasbırakana vermesi, vasiyetnamenin ise mirasbırakan tarafından okunup imzalanması gerekir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2015/5445 K: 2015/15389)

Resmi vasiyetnamede mirasbırakan, arzularını resmî memura bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için mirasbırakana verir. Vasiyetname, mirasbırakan tarafından okunup imzalanır. Memur, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar. Ancak, vasiyetnamenin baştan sona kadar aynı memur tarafından düzenlenmesi ve onun tarafından gerekli yerlerin imzalanması zorunludur (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2013/10121 K: 2013/10974 T: 25.6.2013). 

Sonra vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra mirasbırakan, vasiyetnameyi okuduğunu, bunun son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder. Tanıklar, bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını ve mirasbırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.

b) El Yazısı ile Vasiyetname Nasıl Yapılır?

Medeni Kanunun 538. maddesine göre, el yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar mirasbırakanın el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur.

El yazısı, yazanı diğer kişilerden ayıran bir özellik olduğu için, el yazılı vasiyetnamenin tamamının vasiyetçi tarafından yazılması gerekmektedir. Bu konuda bir çekişme varsa el yazılı vasiyetnamenin başından sonuna kadar mirasbırakının el yazısıyla yazılmış olup olmadığı konusunda uzman bilirkişiden görüş alınmalıdır. Bilirkişi incelemesi yapılabilmesi için de miras bırakanın daha önceki günlere ilişkin yazı örneklerinin temin edilmesi gerekir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2014/9880 K: 2015/3015).

El yazılı vasiyetname, saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılabilir.

c) Sözlü Vasiyet Nasıl Yapılır?

Medeni Kanunun 539. maddesine göre, mirasbırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir. Bunun için mirasbırakan, son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler.

5) Vasiyetnamenin Hukuka ve Ahlaka Aykırı Olması Nedeniyle İptali

Vasiyetnamenin içeriği, bağlandığı koşullar veya yükümlülükler hukuka ve ahlaka aykırı ise iptali istenebilir.

6) Saklı Payın İhlali Vasiyetnamenin İptali Sebebi midir?

Vasiyetnamenin iptali sebepleri Türk Medeni Kanununun 557 ve 558. maddelerinde sınırlı bir şekilde gösterilmiştir. Saklı payın ihlali vasiyetnamenin iptal nedenleri arasında bulunmamaktadır (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2011/7727 K: 2011/16009 T: 20.10.2011).

Vasiyetnamenin iptali için yukarıda belirtilen sebeplerin bir ya da birkaçı geçerli olduğunda, mirasçılar veya ilgili diğer kişiler iptal davası açabilir. Vasiyetnamenin geçersiz hale gelmesi, mirasın yasal mirasçılar arasında paylaşılmasını sağlar ve miras bırakanın iradesinin yerine getirilmesini engeller. Bu sebeplerin yeterince ispatlanması, mahkemelerde vasiyetnamenin iptaline yönelik süreçlerde önemli bir rol oynar.

Mirasbırakanın vasiyetnamesinde, saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal eden hükümler bulunuyorsa, bu durumda saklı paya sahip mirasçılar tenkis davası açabilir.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2014/15265 K: 2015/9073: “Medeni Kanunda, ölüme bağlı tasarrufların iptali sebepleri sınırlı (tahdidi) olarak belirtilmiştir. Dava konusu vasiyetnamenin iptali talebine ilişkin, maddedeki iptal sebepleri gerçekleşmediğinden, mahkemece; vasiyetnamenin iptali talebinin reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Ancak, dava konusu vasiyetnamenin davacı torunları yönünden tenkisi talep edildiğine göre, mahkemece; tenkis yönünden inceleme yapılmadan karar verilmesi doğru görülmemiştir.”

7) Vasiyetnamenin İptal Sebeplerinin İspatı

Vasiyetnamenin iptal sebeplerinin varlığını ispat külfeti, bunu iddia edenlere aittir. Bu sebepler ispat edilemezse dava reddedilir. Bu nedenle mahkemece bu konudaki iddia, beyan ve delilleri değerlendirilerek bir karar verilmelidir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2012/23518 K: 2013/2842 T: 21.2.2013).

Dava konusu vasiyetnamenin iptali talebine ilişkin, iptal sebepleri gerçekleşmediğinde ve bunun gerçekleştiği ispat edilmediğinde, mahkemece; vasiyetnamenin iptali talebinin reddine karar verilmesi gerekir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2014/15265 K: 2015/9073).

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2012/23518 K: 2013/2842 T: 21.2.2013: “Davada; vasiyetnamenin mirasbırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı ve tasarrufun yanıltma, korkutma ve aldatma, zorlama sonucu yapıldığı ileri sürülerek iptali istenilmiş olup, mahkemece davacının vasiyetnamenin T.M.K:nun557/2. maddesinde belirtilen sebepler sebebiyle iptali istemine dair olarak bu konudaki iddia, beyan ve delilleri değerlendirilmeksizin yalnızca T.M.K: 557/1. maddesi yönünde inceleme yapılarak karar verilmesi doğru görülmemiştir”

8) Vasiyetnamenin Varlığına Hakim Hükmüne Gerek Kalmadan Son Veren Hukuki İşlemin Bulunup Bulunmadığının Tespiti

Vasiyetnamenin iptali davalarına benzer bir dava, vasiyetnamenin varlığına hakim hükmüne gerek kalmadan son veren hukuki işlemin bulunup bulunmadığının tespiti davasıdır.

Medeni Kanunun 542, 543 ve 544. maddeleri vasiyetten dönmeyi düzenlemektedir. Örneğin 542. maddeye göre, mirasbırakan, vasiyetname için kanunda öngörülen şekillerden birine uymak suretiyle yeni bir vasiyetname yaparak önceki vasiyetnameden her zaman dönebilir. Vasiyetnamenin tamamından veya bir kısmından dönülebilir.

Keza 543. maddeye göre mirasbırakan, yok etmek suretiyle de vasiyetnameden dönebilir. Kaza sonucunda veya üçüncü kişinin kusuruyla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetname hükümsüz kalır.

Kanunun 544. maddesine göre, mirasbırakan, önceki vasiyetnamesini ortadan kaldırmaksızın yeni bir vasiyetname yaparsa, kuşkuya yer bırakmayacak surette önceki vasiyetnameyi tamamlamadıkça, sonraki vasiyetname onun yerini alır. Belirli mal bırakma vasiyeti de, vasiyetnamede aksi belirtilmedikçe, mirasbırakanın sonradan o mal üzerinde bu vasiyetle bağdaşmayan başka bir tasarrufta bulunmasıyla ortadan kalkar.

İşte, vasiyetnamenin varlığına hakim hükmüne gerek kalmadan son veren hukuki işlemin bulunup bulunmadığının tespiti amacıyla açılan bu davaları, vasiyetnamenin iptali davalarıyla karıştırmamak gerekir. Bu konuya dair iki Yargıtay kararını aşağıya bırakıyorum:

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2012/17699 K: 2013/1153: “Dava, vasiyetnamenin iptali istemine ilişkindir. Medeni Kanunun 557. maddesinde vasiyetnamenin iptali sebepleri gösterilmiştir. Bu davada ileri sürülen sebep bu maddede gösterilenlerden değildir. Diğer bir anlatımla, bu davada ki istem Medeni Kanunun 542. maddesinde yer alan ve vasiyetnamenin varlığına hakim hükmüne gerek kalmadan son veren hukuki işlemin bulunup bulunmadığının tesbitine ilişkindir. Şu durumda açılmış olan bu tespit davasının dinlenebilmesi için davacıların dava açmakta hukuken korunmaya değer bir güncel yararının bulunması gerekir.”

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E: 2004/1807 K: 2004/2635: “Murisin, resmi vasiyetnameyle gelinine bağışladığı taşınmazının 2/6’şardan toplam 4/6 hissesini ve bu hisselere ayrılan (2) ve (3) nolu meskenlerini, sağlığında, oğulları Ahmet ve Mehmet’e vasiyetname ile bağdaşmayacak şekilde sağlararası tasarrufla temlik etmesi, bu hisseler ve (2) ve (3) nolu meskenler yönünden vasiyetnameden rücu edildiğini gösterir. Ancak, murisin uhdesinde kalan 2/6 hisse ve bu hisseye tekabül eden (1) nolu mesken üzerinde muris lehine tesis edilmiş olan kat irtifakı yönünden vasiyetname ayakta ve geçerliliğini sürdürmektedir. O halde vasiyetnamenin tamamen iptali sonucunu doğuracak şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.”

9) Muvazaa Vasiyetnamenin İptal Sebebi Olabilir mi?

Kural olarak, muvazaa, iki taraflı işlemler için söz konusu olup, tek taraflı irade beyanı niteliğinde olan ölüme bağlı tasarruflarda (vasiyetnamelerde), muvazaadan söz edilemez. Mahkemece, muvazaa nedeniyle vasiyetnamenin iptaline karar verilmesi mümkün değildir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2013/15169 K: 2013/17434 T: 9.12.2013)

10) Vasiyetnamenin İptali Yargıtay Kararları

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/1017 K: 2018/1750: Tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde; davacının isteminin sadece vasiyetnamenin iptaline ilişkin olduğu, dava dilekçesinde tasarruf nisabından bahsedilmesinin sebebinin nisabı aşan tasarruf nedeniyle vasiyetnamenin hukuka aykırı olduğunu dile getirmek olduğu böyle olunca yerel mahkemenin yazılı şekilde karar vermesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Devamını Oku

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2015/5445 K: 2015/15389: Medeni Kanun’un 533.maddesi uyarınca okuma yazma bilenler için memurun vasiyetnameyi yazması veya yazdırıp okuması için mirasbırakana vermesi, vasiyetnamenin ise mirasbırakan tarafından okunup imzalanması gerekir. Yine, mirasçı okuma yazma bilmesi halinde de Medeni Kanun’un 535.maddesine göre, vasiyetname yapılabilir, fakat 535.maddeye göre yapılan vasiyetnamenin ise 535/2.maddesinde gösterilen şekle uyulmak gerekir. Devamını Oku

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2014/9880 K: 2015/3015: El yazısı, yazanı diğer kişilerden ayıran bir özellik olduğu için, el yazılı vasiyetnamenin tamamının vasiyetçi tarafından yazılması gerekmektedir. Bu konuda bir çekişme varsa el yazılı vasiyetnamenin başından sonuna kadar mirasbırakının el yazısıyla yazılmış olup olmadığı konusunda uzman bilirkişiden görüş alınmalıdır. Bilirkişi incelemesi yapılabilmesi için de miras bırakanın daha önceki günlere ilişkin yazı örneklerinin temin edilmesi gerekir. Devamını Oku

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2015/17485 K: 2017/3830 T: 27.3.2017: Mahkemece, işlem tarihi itibariyle ehliyetsiz olduğu ileri sürülen mirasbırakanın vesayet altına alınmasına dair dava dosyası aslının dosya içerisinde alınarak, buna göre işlem tarihinde mirasbırakanın fiil ehliyetinin olup olmadığının tesbiti için Adli Tıp Kurumundan rapor alınmak suretiyle, yapılacak yargılama neticesinde hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekir Devamını Oku

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2018/3204 K: 2018/6267: Ehliyetsiz olduğu ileri sürülen murisin vasiyetname tarihine yakın günlerde ve sonrasında tedavi görüp görmediği hususunda tarafların bilgisine başvurularak varsa doktor raporları, hasta müşahede kâğıtları ve film grafilerinin eksiksiz getirtilmesi, sonrasında işlem tarihinde miras bırakanın fiil ehliyetinin olup olmadığının tespiti için Adli Tıp Kurumundan rapor alınması gerekmektedir. Devamını Oku

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2015/5055 K: 2015/17073 T: 3.11.2015: Taraflar arasındaki vasiyetnamenin iptali ve tenkis davasında murisin işlem (vasiyetname düzenleme ) tarihi itibariyle hukuki işlem (fiil) ehliyetine sahip olduğu tespit edilir ise davacının ehliyetsizlik iddiası kanıtlanamamış olacağından bu defa davacının tenkis talebi ile ilgili inceleme-değerlendirme yapılarak sonucuna göre karar verilmesi ve davacının vasiyetname iptali ve tenkis talepleri yönünden ayrı ayrı hüküm kurulması gerekecektir. Devamını Oku