İçindekiler
Alım Hakkı (İştira Hakkı)
Alım hakkı, bu hakka sahip olanın tek taraflı istemi ile bir taşınmazı belirli bir bedelle malikinden satın alabilmeyi sağlayan bir haktır. Malikin bir kişiye alım hakkı tanımak üzere yaptığı sözleşmeye alım sözleşmesi denir. Alım hakkının geçerli olabilmesi için sözleşmenin tapu siciline şerhi gerekli olmamakla beraber resmi şekle tabi olması şarttır.
Tek taraflı beyanla alım hakkı kullanılınca muhatap ile alım hakkı sahibi arasında alım hakkı sözleşmesine göre bir satış ilişkisi kurulur. Malik mülkiyeti devir borcunu ifa etmezse alım hakkı sahibi ona karşı Medeni Kanunun 716. maddesi uyarınca açacağı dava ile mülkiyetin kendi adına tesciline karar verilmesini ister. Mülkiyet hakimin vereceği kararın kesinleşmesi ile intikal eder.
Alım Hakkı (İştira Hakkı) Kullanılması
Alım hakkı tapu siciline şerh verilmemişse şerh sadece alım sözleşmesini yapan malike ve külli haleflerine karşı kullanılabilir. Halbuki, alım hakkı şerh verilmişse Medeni Kanunun 736 ncı maddesinde belirtildiği üzere, bu şerhte gösterilen süre içinde taşınmazın herhangi bir malikine karşı ileri sürülebilir.
Alım hakkı, alım sözleşmesinde gösterilen süre içerisinde kullanılabilir. Şerh de, ancak şerhte gösterilen süre içerisinde etkili olur. Fakat herhalde şerh, şerh tarihinden itibaren on yıl geçmekle etkisini kaybeder. Sürenin sonunda şerh resen terkin olunur.
Alım hakkı, ilişkin bulunduğu taşınmazda tasarrufta bulunmaya engel değildir. Taşınmaz üzerinde rehin hakkı varsa ve alım hakkı daha sonra kurulmuşsa Medeni Kanunun 869 uncu maddesine göre rehin hakkına zarar veren sonraki haklar terkin edilmesi gerektiğinden, alım hakkı da terkine dahildir.
Alım hakkı, rehnin kurulmasından önce tapu siciline şerh edilmiş ise rehnin bu hakkın kullanılmasına etkisi olmayacak ve alım bedelini aşan rehinli alacaktan dolayı alım hakkı sahibi sorumlu tutulmayacaktır.
Geri Alım Hakkı
Geri alım hakkı bir kimseye sattığı taşınmazı bedeli karşılığında ve tek taraflı irade ile geri satın alma hakkını veren kurucu nitelikte yenilik doğurucu bir haktır. Geri alım hakkı sebebiyle davalı adına olan kaydın iptali ile davacı adına tesciline karar verilebilmesi için hükümden önce mahkemece uygun görülecek süre içinde gerialım bedelinin depo ettirilmesi, ondan sonra hüküm kurulması gerekir.
Geri Alım Hakkı Bedeli
Normal olarak satış sözleşmesindeki satış bedeli gerialım bedeli olarak kabul edilmelidir. Ancak sözleşmenin kurulduğu tarih ile gerialım davası arasında uzunca bir süre geçmiş ise bu durumda geri alım bedeli geri alım davasının açıldığı tarihteki değeridir.
Geri Alım Hakkı Nasıl Kullanılır?
Mahkemenin görevi gerialım hakkının kullanıldığı tarihteki taşınmazın değerini belirleyerek, bu bedel üzerinden gerialım hakkının kullanılmasına imkan vermekten ibarettir.
