Bina Yapılmasını Teşvik Kanunu
Kanun Numarası: 5228, Kabul Tarihi: 28.06.1948, Resmi Gazete T/S: 06.07.1948/6950
Bu Kanun 29.07.1954 tarihli ve 6188 sayılı Bina Yapımını Teşvik ve İzinsiz Yapılan Binalar Hakkında Kanun ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Madde 1- Şehir ve kasaba planlarının imar sınırları içinde Hazinenin ve özel idarelerin mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunup belli bir ihtiyaç ve maksada tahsis edilmemiş bulunan arsalar, istekleri halinde bedelleri; Arazi Vergisine matrah olan son kıymet üzerinden on yılda ve on eşit taksitle ödenmek şartiyle belediyelere devredilir.
Vergide kayıtlı kıymeti bulunmıyan arsaların kıymetleri, 1833 sayılı Kanun hükümleri dairesinde ve 2901 sayılı Kanun gereğince o mahalde tahririn yapıldığı tarihteki rayiç nazara alınmak suretiyle emsallerinin kıymetine nispetle takdir olunur ve bu kıymet devirde esas tutulur.
Belediyeler kendilerine bu suretle geçen arsaları bu kanunda yazılı maksatlar dışında kullanamazlar.
Belediyelere devir tarihinden itibaren ikinci madde gereğince beş yıl içinde devir olunmıyan arsalar, ödenmiş taksitleri geri verilmek şartiyle evvelki sahiplerine iade olunur.
Madde 2- Birinci madde gereğince belediyelerin eline geçen aralarla belediyelerin mülkiyetinde olup belediye meclislerince belli edilecek arsalar, aynı şehir ve kasabada kendisinin veya eşinin evi veya arsası bulunmıyanlardan ev yaptıracaklara ve kooperatiflere aşağıdaki esaslara göre kur’a ile ve maliyet kıymeti üzerinden devrolunur:
Bu suretle devrolunacak arsaların son ilan tarihinden itibaren bir ay içinde müracaat edenlere tevzi edileceği ve şartları birer hafta fasıla ile üç defa mahallinde cari usuller dairesinde ilan olunur.
İlan üzerine vukubulacak talepler, talep tarihlerine güre bir deftere sıra numarası altında kaydedilir.
İstekliler parsellenmiş arsa sayısına müsavi veya az olduğu takdirde en küçük numarayı taşıyan adadan başlamak suretiyle her isteklinin kayıt sıra numarasına tekabül eden numaralı parsel verilir.
İstekli sayısı arsa sayısından fazla olursa belediye encümeninde noter huzuriyle çekilecek kur’a ile tevzi olunur.
İstekli çıkmaz veya arsa artarsa arsanın tamamı veya artanıt alıp olan kooperatiflere verilir.
Devir tekemmül ettikten sonra aşağıdaki maddelerde yazılı süreler içinde inşaata başlanmadığı veya başlanıpta bitirilemediği takdirde üçüncü maddede tayin edilen esaslar dairesinde gayrimenkulü geri almak hakkının bulunduğuna dair tapuda bir vefaenbey mukavelesi tanzim olunur. Gayrimenkul müşteri namına tescil ve mukavele, Medeni Kanunun 660 ncı maddesi gereğince sicile şerh verilir.
Bu kanundaki arsa tahriri inşaata elverişli araziyi ifade eder.
5218 sayılı Kanunun şümulüne giren sahalara birinci ve ikinci maddeler hükümleri uygulanmaz.
Madde 3- İkinci madde gereğince arsa alanlar, aldıkları tarihten itibaren bir yıl içinde imar planına uygun olmak üzere bina inşasına başlayıp bu sürenin ilamından itibaren iki yıl içinde bitirmeye mecburidirler.
Süresinde inşaata başlanmaması veya başlanıp da bitirilmemesi muhik sebeplere dayanıyorsa bu süreler belediye encümenlerince birer yıl daha uzatılabilir.
Bu madde gereğince inşaata başlanmış sayılması için bütün temel kağirinin temel taban seviyesinden itibaren bir metre yükselmiş olması ve binanın bitmiş sayılması için de 2290 sayılı Belediye Yapı ve Yollar Kanununun on birinci maddesi gereğince binanın inşaat planına uygun olarak tamamlanmış bulunması lazımdır.
Madde 4- Süresinde inşaata başlanmadığı veya başlandığı halde bildirilmediği takdirde belediyenin haiz olduğu vefa hakkı sebebiyle gayrimenkulün mülkiyetinin belediyeye iadesi malike bildirilir. Malik bunu kabul ederse satış bedeli ve inşaat tutarı kendisine iade olunur. Aksi halde belediye gayrimenkulün kendi namına tescili için mahkemeye müracaat eder. Bu davalar basit muhakeme usulüne göre yürütülür.
İnşaata başlanmamış arsalar için belediye yalnız kendisine ödenen bedeli ve başlanıp da bitirilmemiş olanlar için de arsa bedeli ve belediyenin müzekkeresi üzerine mahalli hukuk mahkemesi tarafından seçilecek üç kişilik bilirkişi heyetince takdir edilecek yapı bedeli sahibine geri verilir.
Geri verilecek bedelden, varsa ipotek tutarı tenzil olunur. Geri verilmesi bu suretle taayyün edecek bedel malikin takrir verdiği veya hükmün kesinleştiği tarihten itibaren iki ay zarfında belediyelerce sahibine ödenir.
Bu suretle belediyenin mülkiyetine geçen gayrimenkul hakkında da ikinci madde hükmü uygulanır.
Bu bedel ile almaya istekli çıkmazsa 2490 sayılı Kanun hükümlerine göre artırma yoliyle satışa çıkarılır. Birinci artırma neticesinde bu bedelin % 75’i bulunmazsa, ihale on beş gün sonraya bırakılır. İkinci artırmada bedel kaçı bulursa bulsun en çok artırana ihale edilir.
İhale bedeli, iade olunan bedelden fazla olursa fazla sı belediyeye irat kaydolunur. Noksan olur ve ipotekli borcu ödemeye yetmezse bu noksanı belediye evvelki sahibin tazmin ettirir.
Madde 5- İkinci maddedeki hükümler dairesinde satınalınan arsalara bina yapılışı tamamlanmadıkça bu gayrimenkuller üzerinde temliki tasarruf yapılmaz, kiraya verilemez ve üzerine haciz konamaz. Ancak inşaat karşılığı ipotek yapılabilir. İpotekli alacaklı, üçüncü maddedeki sürenin bitimine kadar alacağının tahsili için ipoteğin paraya çevrilmesini isteyemez.
Madde 6- Dördüncü madde gereğince belediyenin mülkiyetine geçen gayrimenkulü deviralanlar hakkında da bu kanunun başlama, bitirme, temdil, vefa ve iade hükümleri uygulanır.
Madde 7- Bu kanunun yayımı tarihinden sonra bitirilecek yapılardan (apartman dahil) mesken olarak kullanılanlar “ister sahibi tarafından kullanılsın ister başkasına kiraya verilsin” 1837 sayılı kanunun altıncı maddesi gereğince iki ay zarfında beyannamesi verilmek şartiyle on yıl müddetle Bina Vergisinden ve bina vergisiyle birlikte alınan Buhran ve Savunma Vergilerinden muaftırlar.
Madde 8- Mesken olarak kullanılmakta iken kısmen veya tamamen, meskenden gayri maksatlara tahsis edilen yapılar, Bina Vergisi Kanununun yedinci maddesinin birinci ve dördüncü fıkraları hükümleri baki kalmak şartiyle yedinci maddede yazılı muaflıklardan faydalanamazlar.
Madde 9- Çimento, tuğla, kiremit, demir, kereste, sıhhi tesisler, taş, kum ve çakıl gibi inşaat malzemesinin Devlet Demiryolları ve Devlet Denizyolları ile taşınmalarında o cins maddeler için uygulanacak asgari tarifede tenzilat yapılır. Bu tenzilat Bakanlar Kurulunca tesbit olunur.
Madde 10 –Hariçten ithal veya dahilde istihsal edilecek kavak, katran, çam ve köknar tomruklariyle bunlardan imal edilecek kalas, lata, tahta, kapı, pencere ve camekanlardan muamele Vergisi alınamıyacağı gibi bu maddeler Gümrük Tarifesi Kanununun yirmi sekizinci maddesine dayanılarak 9/XII/1946 tarih ve 3-5024 sayılı Bakanlar kurulu karariyle gümrük resimlerine yapılmış olan zamlardan istisna edilir.
Madde 11- Aynı şehir ve kasabada kendisine veya eşine ait meskeni olmıyanlarla bu gibilerin mesken edinmek üzere kurdukları kooperatiflere mesken yapmak veya yaptırmak üzere ipotek mukabilinde Türkiye Emlak Kredi Bankasından, bankaca tahmin edilen inşaat bedelinin % 75 ine kadar ve %5’i geçmemek üzere Maliye Bakanlığınca tesbit edilecek faiz nisbeti üzerinden borç verilebilir.
Bu suretle borç verilecek paralardan faizden gayri her ne nam ile olursa olsun masraf ve komisyon alınmaz.
Mesken olarak inşa edilmiş olanların kısmen veya tamamen icara verilmiş olmaları, sahiplerinin bu madde hükümlerinden faydalanmalarına mani teşkil etmez.
İkiden fazla müstakil dairesi olan meskenlerde kiraya verilen kısım bu madde hükmünden faydalanmaz. Şu kadar ki, bu kanundan istifade edecek kimselerin birleşerek kendilerine yeter sayıda dairesi olan bina yaptırmaları halinde de bu madde hükmünden faydalanırlar.
Madde 12- İkinci madde gereğince satılan arsalarla yukarıki madde hükümlerinden faydalanmak suretiyle yapılan meskenlerin ve Türkiye Emlak ve Kredi Bankası tarafından gerek satış va’di yoliyle ve gerekse doğrudan doğruya yapılan binaların sahiplerine veya isteklilerine tescillerinde ve belediye mülkiyetine geçirilmesinde tapu harcı ve her nevi damga resmi alınmaz.
Bunların borçlarından mütevellit ipotek muameleleri de damga ve pul ve diğer resim ve harçlardan muaftırlar.
Bedelleri inşaata tahsis edilmek üzere Türkiye Emlak Kredi Bankasının Hazine kefaletiyle ihraç edeceği tahvillerden de her türlü damga resmi ve kotasyon ücreti alınmaz.
Madde 13- Bu kanun hükümleri yürürlükte kaldığı müddet içinde 4947 sayılı kanunun dokuzuncu maddesinde tesbit olunan ipotek karşılığında verilecek ödünç paraların kredi nispetleri, (% 70 nispetine bağlı kalmaksızın), her yılın icaplarına göre Bakanlar Kurulu karariyle tayin ve tesbit olunur.
Madde 14- Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve yürürlüğe girdiği yılı takip eden takvim yılı başından itibaren on yıl süre ile yürürlükle kalır.
Madde 15- Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.
