Halihazır Harita Nedir? Halihazır Harita Nasıl Hazırlanır?

Halihazır Harita Ne Demek?

Halihazır harita; bir yerin mevcut durumunu yani gözle görülebilen dere, tepe, nehir gibi doğal, karayolu, demiryolu, her türlü yapı ve tesis, kanal gibi suni unsurları gösteren haritalardır.

Halihazır Harita Niçin Düzenlenir?

Halihazır haritalar imar planlarının hazırlanmasına esas teşkil ederler. 3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinde uygulama imar planları, tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen (…) detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bir bütün olan plan olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle İmar Kanununa göre (varsa) kadastral durumun halihazır haritaların üzerine işlenmesi gerekir. Bir başka ifadeyle halihazır haritası yapılmayan alanlarda nazım ve uygulama imar planı yapılması, tanım gereği mümkün değildir.

Tanımları inceleyiniz. Nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır. Uygulama imar planı; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır.   

Halihazır haritaların hazırlanması kadar güncel tutulması da önemlidir. Arazi üzerinde meydana gelen değişikliklerin, zaman içinde yapılan ya da yıkılan yapıların haritaya işlenmesi gerekir. Halihazır haritalar güncellenmediği zaman hem imar planlarının hem de parselasyon planlarının hazırlanmasında zorluklarla karşılaşılacaktır. Bu nedenle, zaman içinde yapılan yapı ve tesisler halihazır haritaya aktarılarak haritaların güncelliği korunmalıdır.

Halihazır Haritaları Kim Yaptırır?

3194 sayılı İmar Kanunu’nun halihazır haritaları bulunmayan yerlerin halihazır haritaları belediye ve sınırları içinde belediyeler, bu sınırlar dışında ise özel idareler tarafından yaptırılır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile diğer kamu idareleri de yapmakla görevli oldukları planlar için halihazır harita alımına yetkilidirler.

Halihazır haritalar, belediyeler tarafından kendi personeli aracılığı ile yaptırılabileceği gibi, İller Bankası vasıtasıyla veya ihale usulü ile de yaptırılabilir. Halihazır haritaları kendi personeli vasıtası ile yaptırmak isteyen belediyeler, harita yapımı işinde görev alacak teknik personelin listesini, öğrenim durumlarını gösterir belgelerle birlikte Bayındırlık ve İskan Bakanlığına göndererek yeterlik almak zorundadırlar.

Halihazır haritaların ihale yolu ile yaptırılmak istenmesi durumunda, “Harita Mühendislik Hizmetlerini Yüklenecek Müellif ve Müellif Kuruluşların Ehliyet Durumlarına Ait Yönetmelik” hükümlerine göre hareket edilmesi gerekir.

Halihazır haritalar hangi yöntemle hazırlanırsa hazırlansın, belediye ve sınırları içinde belediye başkanının, bu sınırlar dışında valinin onayı ile yürürlüğe girer.

Halihazır Harita Nasıl Yapılır ve Onaylanır?

Halihazır haritalar üç nüsha olarak hazırlanır. 3194 sayılı İmar Kanununun 38.maddesinde, halihazır harita ve imar planlarının hazırlanması ve bunların uygulanmasının fenni mesuliyetini, uzmanlık, çalışma konuları ve ilgili kanunlarına göre mühendisler, mimarlar ve şehir plancılarının deruhte edeceği, aynı Kanunun 44. maddesinin L. fıkrasının (J) bendinde de halihazır harita alımı ve imar planlarının yapımını yükümlenecek müellif kuruluşlarının ehliyet durumlarının yeniden düzenlenmesine ait esasların bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikte belirleneceği kurala bağlanmıştır. Anılan madde uyarınca, “İmar Planlarının Yapımını Yükümlenecek Müellif ve Müellif Kuruluşlarının Yeterlilik Yönetmeliği” Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca hazırlanmış ve 3194 sayılı İmar Kanunu ile birlikte yürürlüğe girmiştir.

Halihazır Harita Yapımında Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

Halihazır harita üretiminde, klasik yersel yöntemler, fotogrametrik yöntem ve LIDAR teknolojisi kullanılmaktadır. Bu yöntemlerden en hassas olanı klasik yersel yöntemler olmasına karşın uzun çalışma süresi ve oldukça fazla iş gücü gerektirdiği için geniş alanların haritalarının yapımında fotogrametrik yöntemin kullanımı daha uygun olmaktadır; ancak bu yöntemin de bazı dezavantajları bulunmaktadır (Kaynak: Gökhan Kara, Hüseyin Kemaldere, Fotogrametrik Sayısal Halihazır Harita Yapımının Doğruluk Analiz)

Halihazır Haritayı Hangi Kurumlar Yapar?

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 7. maddesine göre, halihazır haritası bulunmayan yerleşim yerlerinin halihazır haritaları belediyeler veya valiliklerce yapılır veya yaptırılır. Bu haritaların tasdik mercii belediyeler ve valiliklerdir. Haritanın onaylı birer nüshası, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile tapu sicil müdürlüğüne gönderilir.

Halihazır Haritaların Hazırlanması ve Onayı

Hâlihazır haritalar üç nüsha olarak hazırlanır. Haritanın onaylı birer nüshası, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile tapu sicil müdürlüğüne gönderilir.

Halihazır haritalar hangi yöntemle hazırlanırsa hazırlansın, belediye sınırları içinde belediye başkanının, bu sınırlar dışında valinin onayı ile yürürlüğe girer.                                                              

İmar Kanununa göre (varsa) kadastral durumun halihazır haritaların üzerine işlenmesi gerekir. Ancak kadastrosu henüz yapılmamış yerlerde mülkiyet durumu geometrik olarak kesinleşmeyeceği için bunların halihazır haritaya aktarılması zorunlu tutulmamıştır.

Halihazır Harita Örneği

Hâlihazır Haritaya Dava Açılabilir mi?

Halihazır haritalar, imar planlarının hazırlık işlemi niteliğindedir. Bu nedenle, tek başlarına idari yargıda iptal davasına konu edilemezler. Danıştay 6. Dairesinin 21.04.1992 tarihli ve E:1992/188, K:1992/1740 sayılı kararında “sadece daha sonra bu bölge için yapılacak imar planlarına bir hazırlık teşkil eden halihazır haritalar kesin bir işlem değil, hazırlık işlemi olduğundan iptal davasına konu olmaları mümkün değildir.” ifadesine yer verilmiştir.

Danıştay 6. Dairesi, 21.04.1992, E:1992/188, K:1992/1740: Halihazır haritaların hazırlık işlemi olması nedeniyle dava konusu edilemeyeceği. Dava, 18.3.1987 günlü, 87/11608 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla turizm merkezi olarak tespit edilen ve sınırları belirlenen Rize ili, Çamlıhemşin ilçesi, Kaplıca Köyü, Ayder mevkii için Turizm Bakanlığınca hazırlanıp Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile bu planın yapılmasında esas alınan Rize Valiliğince onaylanmış halihazır haritaların iptali isteğiyle açılmıştır. Davacının zilyetliğinde bulunan taşınmazın da yer aldığı bölgede doğru dan bir değişiklik yapmayan, sadece daha sonra bu bölge için yapılacak imar planlarına bir hazırlık teşkil eden halihazır haritalar kesin bir işlem değil, hazırlık işlemi olduğundan iptal davasına konu olmaları mümkün değildir.

Ancak halihazır haritanın hiç yapılmamış olması veya güncel olmayan bir halihazır harita kullanılması, imar planlarının iptaline neden olabilir. Halihazır haritaların hazırlanması kadar güncel tutulması da önemlidir. Arazi üzerinde meydana gelen değişikliklerin, zaman içinde yapılan ya da yıkılan yapıların haritaya işlenmesi gerekir. Halihazır haritalar güncellenmediği zaman hem imar planlarının hem de parselasyon planlarının hazırlanmasında zorluklarla karşılaşılacaktır.

Parselasyonda Halihazır Haritanın Önemi

Güncel halihazır haritaların sağlıklı bir uygulama açısından büyük bir önem taşımasına ve imar planlarının halihazır haritalar üzerine çizilmesinin zorunlu olmasına rağmen, genellikle halihazır harita yapımına veya mevcut halihazır haritanın güncellenmesine dikkat edilmediği görülmektedir.

Oysaki zeminde bulunmasına rağmen haritalarda bulunmayan ya da haritada bulunmasına rağmen fiilen zeminde bulunmayan yapılar uygulamanın sıhhatini etkilemektedir.

Özellikle taşınmaz üzerinde bulunan yapıların haritada görünmemesi durumunda, parselasyon esnasında yapılacak zemin kaydırmaları neticesinde, parsel malikiyle zemin malikinin farklılaşması nedeniyle ecrimisil ve yıkım davaları gündeme gelebilmektedir.

Bu sakıncaları önlemek için halihazır haritası bulunmayan yerlerde parselasyon yapılmadan önce halihazır haritanın yapılması, halihazır harita mevcut ise bunların son duruma uygun olarak güncellenmesi gerekmektedir. Bu durum, Arazi ve Arsa Düzenlemeleri Hakkında Yönetmeliğin 17. maddesinin de gereğidir.

Bu kapsamda halihazır haritalar güncellenerek haritada bulunmayan bütün yapı ve tesisler ile parselasyon işlemi sırasında dikkate alınması gereken diğer unsurların ölçülerek haritaya tersim edilmesi gerekir.

Bunun dışında, imar mevzuatı çerçevesinde korunması gerekli yapılar, bu amaçla harita ve diğer belgeler üzerinde belirtilir. Haritada bulunup da, zeminde bulunmayan tesis ve yapılar haritadan silinir. Revizyon işleminde harita sabit tesisleri ihya edilir ve gereği kadar çoğaltılır. Ölçü ve hesapları yapılarak kanavasına ve haritasına işlenir.

Düzenleme sahasına ait haritalar yapılırken veya revize edilirken Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğüne bilgi verilir.