2022 Yılında Uygulanacak İmar Para Cezaları ve Bunların Hesaplanma Şekli

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 1. fıkrasına göre, bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır.

İmar Kanunu 42. Maddesi Kapsamında Para Cezası 2022

İmar Kanunu’nun 42. maddesinde imar para cezaları 4 ayrı fıkrada düzenlenmiştir. 42. maddesinin 2. fıkrasında ruhsat alınmaksızın yapı yapmak ve ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ve imar mevzuatına aykırı olarak yapı yapmak; 3. fıkrasında İmar Kanunu’nun 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmemek veya bu maddelere aykırı davranmak; 4. fıkrasında, mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ettiği veya edeceği tespit olunan yapılara, ilgili idarenin yazılı ikazına rağmen idarece tanınan süre içinde takviyede bulunmamak veya bu yapıları yıkmamak,

5. fıkrasında, Kanun’un 27 nci maddesine göre belirlenmiş köy yerleşik alanı ve civarı sınırları içinde köyün nüfusuna kayıtlı olan ve köyde sürekli oturanlar tarafından, valilik onayı alınmadan ve muhtarlığa bildirim yapılmadan konut ve zatî maksatlı tarım ve hayvancılık yapısı inşa edilmesi, Fiillerine uygulanacak imar para cezaları belirlenmiştir.

5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 17. maddesinin 7. fıkrasında “İdari Para Cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 04.01.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298’inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle idari para cezasının hesabında bir Türk lirasının küsuru dikkate alınmaz. Bu fıkra hükmü, nispi nitelikteki idari para cezaları açısından uygulanmaz” hükmü yer almaktadır. Bu kapsamda 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesi kapsamında uygulanacak imar para cezaları da her yıl yeniden değerleme oranında artırılmaktadır. 2022 yılı için uygulanacak yeniden değerleme oranı ise % 36,20 olarak belirlenmiştir.

Çalışmamızda, 2022 yılında İmar Kanunu’nun 42. maddesi kapsamında uygulanacak para cezalarının miktarlarının neler olduğu ve bunların nasıl hesaplanacağı izah edilecektir.

İmar Kanunu’nun 42. Maddesinin 2. Fıkrasındaki Cezalar

a) 42. Maddesinin 2. Fıkrası Kapsamında Ceza Gerektiren Eylemler

Bu fıkraya göre; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ve imar mevzuatına aykırı olarak yapılan ya da 27. madde kapsamında ruhsat alınmadan yapılabilen yapılardan aynı maddede belirtilen koşullar sağlanmadan yapılanlar için imar para cezası uygulanır. Söz konusu fıkraya göre;

a) Ruhsat alınmaksızın yapı yapmak,

b) Ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ve imar mevzuatına aykırı olarak yapı yapmak,

c) Kanun’un 27. maddesi kapsamında ruhsat alınmadan yapılabilen yapılardan aynı maddede belirtilen koşullar sağlanmadan yapı yapmak,

aykırılığın büyüklüğüne göre, bin Türk lirasından az olmamak üzere, aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezası uygulanmasını gerektirir.

Kanunun 42. maddesinin 5. fıkrasına göre, 27. maddeye göre belirlenmiş köy yerleşik alanı ve civarı sınırları içinde köyün nüfusuna kayıtlı olan ve köyde sürekli oturanlar tarafından, projeleri fen, sanat ve sağlık şartlarına uygun olmasına rağmen valilik onayı alınmadan ve muhtarlığa bildirim yapılmadan konut ve zatî maksatlı tarım ve hayvancılık yapısı inşa edilmesi halinde yapı sahibine bin Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu eylemler, 42. maddenin 5. fıkrasına göre cezalandırılır. Fakat, bu yapılardaki diğer aykırılıklar ve ruhsata tabi tarım ve hayvancılık maksatlı yapılardaki aykırılıklar için verilecek olan idari para cezası, bin Türk Lirasından az olmamak üzere, ikinci fıkraya göre hesaplanan toplam ceza miktarı uygulanır. Yani 42. maddenin 5. fıkrasına göre cezalandırılacak fiiller dışında kalanlar, 42. maddenin 2. fıkrasına göre cezalandırılır.

b) 42. Maddenin 2. Fıkrası Uyarınca Verilecek Ceza Miktarı

İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasında, imar para cezalarının hesaplanması açısından ikili bir sistem belirlenmiştir. Öncelikle aykırılığa konu alan, bu alanlar için belirlenen ve güncellenen ceza miktarı ile çarpılacak, gerekiyorsa bu alanlar için 42. maddenin 2. fıkrasının (c) bendindeki aykırılıklar uygulanacak; sonrasında idari para cezası verilmesini gerektiren aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel kadar idari para cezası ayrıca uygulanarak toplam ceza miktarı belirlenecektir.

b.1) 42. Maddenin 2. Fıkrası Uyarınca Verilecek Temel Ceza Miktarının Belirlenmesi

42. maddenin 2. fıkrası, bu fıkrada sayılan fiillere uygulanacak temel (baz) ceza miktarının belirlenmesi açısından, aykırılığa konu alanın belirlenmesi ve belirlenmemesi durumları için ayrı ayrı sistemler öngörmüştür.

42. maddenin 2. fıkrasının (a) bendine göre, aykırılık inşaat alanı üzerinden hesaplanabiliyorsa Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için aşağıdaki şekilde ceza uygulanır.

Yani mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi, yapının sınıfı ve grubu için belirlenen ceza miktarı ile çarpılır. Örneğin I. sınıf A grubu bir yapıda 50 m² mevzuata aykırı inşaat var ise uygulanacak temel ceza miktarı 625 (50 x 12,50) TL’dir. (İlerleyen bölümlerdeki hesaplamamızda kullanmak üzere, bu şekilde belirlenen para cezası miktarına (a) diyelim.)

42. maddenin 2. fıkrasının (b) bendine göre, mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verilir. (İlerleyen bölümlerdeki hesaplamamızda kullanmak üzere, bu şekilde belirlenen para cezası miktarına (b) diyelim.)

b.2) 42. Maddenin 2. Fıkrasındaki Aykırılıklarda Aynı Fıkradaki Artırım Nedenleri

3194 sayılı İmar Kanunu‘nun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendi, tespit edilen imar para cezalarının bazı koşulların varlığı halinde artırılmasını öngörmektedir. Buna göre 42. maddenin (a) ve (b) bentlerine göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapı;

1) Hisseli parselde diğer maliklerin muvafakati alınmaksızın yapılmış ise cezanın %30’u, (Uyarı: Diğer maliklerin muvafakati açısından şekil şart yoktur.)

2) Kamuya veya başkasına ait bir parselde yapılmış ise cezanın %40’ı, (Uyarı: Kısmen kamuya, kısmen şahıslara ait hisseli parselde yapı yapılması durumunda hem 1, hem de 2 no.lu artırım nedeninin uygulanabileceği kabul edilmektedir.)

3) Uygulama imar planında veya parselasyon planında “Kamu Tesisi Alanı veya Umumî Hizmet Alanı” olarak belirlenmiş bir alanda yapılmış ise cezanın %60’ı, (Uyarı: Halen kişinin mülkiyetinde olup planla kamuya ayrılmış bir alanda planın kesinleşme tarihinden sonra yapı yapılmış olması halinde 3. bendin uygulanması mümkündür, ancak 3. bendin uygulandığı durumda 5. bent uyarınca ayrıca ceza artırımının uygulanmaması gerekir.)

4) Mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ediyor ise cezanın %100’ü, (Uyarı: İdarenin bu artırım sebebinin gerekçesini açıkça ortaya koyması gerekmektedir. Bu bendin uygulanabilmesi için idarece yapı hakkında düzenlenen tutanakta yapının can ve mal emniyetini nasıl tehdit ettiğinin yine idare tarafından ortaya konulması gerekmektedir. Ancak dere yatağı ve heyelan riski altında olup ve her an bir afete maruz kalma ihtimali açık olan alanlardaki ruhsatsız yapılar hakkında bu alanın söz konusu niteliğinin ortaya konulması dışında somut bir saptama da aranamayabilecektir. Ruhsata bağlanması mümkün olmayan ancak mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ettiği açıkça belirlenmeyen yapılara salt ruhsata bağlanması mümkün olmaması dolayısıyla bu artırım sebebinin uygulanması mümkün değildir.)

5) Uygulama imar planı bulunan bir alanda yapılmış ise cezanın %20’si,

6) Yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış ise cezanın %80’i, (Ek Bilgi: Mevzuatta bazı alanlarda, bu alanların önem ve özelliği gereği yapı yapılması mümkün değildir. Bu yasaklamaya rağmen, kıyı, 1. derece doğal ve arkeolojik sit alanı, özel çevre koruma alanı gibi alanlarda yapı yapılması halinde bu artırım bendinin uygulanması mümkündür.)

7) Özel kanunlar ile belirlenmiş özel imar rejimine tabi bir alanda yapılmış ise cezanın %50’si, (Uyarı: Sadece, ilgili mevzuatında aranan belli koşullar dahilinde yapı yapılabilecek nitelikte olan 2. ve 3. derece sit alanları gibi alanlarda ruhsatsız yapı yapılması halinde bu artırım bendini uygulanması mümkündür.)

8) Ruhsatsız ise cezanın %180’i, (Uyarı: Burada kastedilen yapının tamamının ruhsatsız olmasıdır. Dolayısıyla bu bentte öngörülen artırımın ancak tamamen ruhsatsız başlamış bir yapı için uygulanması gerekmektedir. Nitekim 10. bent gibi bazı bentler incelendiğinde zaten ruhsatlı yapılardaki ek imalatlar için ayrıca artırım öngörüldüğü görülmektedir.)

9) Ruhsatı hükümsüz hale gelmesine rağmen inşaatı sürdürülüyor ise cezanın %50’si,

10) Yapı kullanma izin belgesi alınmış olmakla birlikte, ruhsat alınmaksızın yeni inşaî faaliyete konu ise cezanın %100’ü, (Uyarı: Bu bendin ancak yapı kullanma izni alınmış yapılarda uygulanabileceği, dolayısıyla ruhsat alınmış ancak yapı kullanma izin belgesi alınmamış bir yapıda bu bendin uygulanamayacağı kabul edilmektedir.)

11) İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılmıyor ise cezanın %10’u,

12) İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılıyor ise cezanın %20’si,

13) Çevre ve görüntü kirliliğine sebebiyet veriyor ise cezanın %20’si,

(a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunur.

Yani daha önceki bölümde açıkladığımız şekilde hesaplanan (a) ve (b) temel ceza tutarına, c bendinde sayılan bu artırımlar uygulanır. (İlerleyen bölümlerdeki hesaplamamızda kullanmak üzere, bu şekilde belirlenen para cezası miktarına (c) diyelim.)

Bu arada şunu da belirtmeden geçmeyelim. İdari yargı kararlarına göre encümen kararında ilave para cezasına ve bunun yasal dayanağına dair ifadelere yer verilmesi zorunludur. İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 29.06.2021 tarih ve E:2021/1774, K:2021/1737 sayılı kararında da belirtildiği üzere; “3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasına 7226 sayılı Kanunun 39.maddesi ile eklenen (ç) bendinde, bu fıkraya göre verilen idari para cezasının ilgilisine tebliğinden itibaren bir ay içinde aykırılığın giderilmesi ve yapının mevzuata uygun hale getirilmesi halinde bu bent uyarınca ilave edilen para cezasının tahsil edilmeyeceğinin düzenlenmiş olduğu hususu da göz önünde bulundurulduğunda, ilgililerin dava açma haklarını kullanabilmelerini sağlamanın ve belirlilik ilkesinin gereği olarak para cezasının ne şekilde hesaplandığının açık bir şekilde belirtilmemesi” hukuka aykırıdır.

b.3) 42. Maddenin 2. Fıkrasındaki Aykırılıklarda Aykırılığa Konu Alanın Emlak Vergi Değeri İle Çarpımı Sonucu Bulunacak İlave Ceza Miktarı

İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasına 7226 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle eklenen (ç) bendi hükmüne göre; “Bu fıkra uyarınca idari para cezası verilmesini gerektiren aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel kadar idari para cezası yukarıdaki bentlere göre verilen para cezalarına ayrıca ilave edilir.”

Görüldüğü üzere bu bent 2. fıkra kapsamında idari para cezası verilmesini gerektiren aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel kadar idari para cezasının ayrıca verilmesini öngörmektedir. (İlerleyen bölümlerdeki hesaplamamızda kullanmak üzere, bu şekilde belirlenen para cezası miktarına (d) diyelim.)

Bu bent uyarınca verilecek cezalarda aykırılığın metrekare olarak değeri, alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri ile çarpılarak uygulanacak para cezası belirlenir. Örneğin 50 m² aykırılık olan bir yapının bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri 500 TL ise uygulanacak ceza miktarı, 25.000 (50 x 500) TL’dir.

Önemli Not: 42. maddenin 2. fıkrasının (b) bendinde “bendine göre, mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar” cezalandırıldığı ve 42. maddesinin 2. fıkrasına 7226 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle eklenen bent “idari para cezası verilmesini gerektiren aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı” öngördüğü için bu bent sadece 42. maddenin 2. fıkrasının (a) bendinde belirtilen cezalar için uygulanabilir.

Ayrıca 42. maddesinin 2. fıkrasına 7226 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle eklenen bent, sadece 2. fıkra kapsamındaki imar para cezalarına uygulanır.

Son bir konuyu daha belirtelim: 42. maddesinin 2. fıkrasına 7226 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle eklenen (ç) bendine göre, bu fıkraya göre verilen idari para cezasının ilgilisine tebliğinden itibaren bir ay içinde aykırılığın giderilmesi ve yapının mevzuata uygun hale getirilmesi halinde bu bent uyarınca ilave edilen para cezası tahsil edilmez. Bu bentle, para cezasının muhatabı olan kişiye cezadan kurtulabilmesi için bir yol sunulmuştur. Böyle bir seçeneğin encümen kararında belirtilmemesi, vatandaşa, faydalanabileceği böyle bir imkanın haber verilmemesi hukuka aykırılık teşkil etmektedir. Bundan dolayı, idari yargı kararlarına göre, para cezasına ilişkin encümen kararlarında “bir ay içinde aykırılığın giderilmesi halinde ilave para cezasının tahsil edilmeyeceği” belirtilmesi gerekmektedir.

Konuyla ilgili İzmir Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesinin 24.06.2021 tarih ve E:2021/1495, K:2021/1502 sayılı kararında “Olayda; davalı idarece tesis edilen 108.155,95 TL idari para cezasının 107.200,93 TL’lik kısmının aykırılığa konu alan dikkate alınarak 3194 sayılı İmar Kanunun 42/2. maddesi (ç) bendi gereği verildiği görülmekle, ilgili Kanun maddesinde, bu madde hükmüne göre verilen idari para cezasının ilgilisine tebliğinden itibaren bir ay içinde aykırılığın giderilmesi ve yapının mevzuata uygun hale getirilmesi halinde tahsil edilmeyeceği açıkça düzenlenmişken, bu ibareye yer verilmeksizin işlem tesis edildiği görülmektedir. Bu durumda; 3194 sayılı İmar Kanununun 42/2-(ç) maddesi uyarınca hesaplanan ceza tutarına ilişkin işlem kısmı dikkate alındığında, anılan Kanun maddesinde davacının yapıyı mevzuata uygun hale getirmesi halinde bu ceza kısmının tahsil edilmeyeceğini ihtar eden ibareye yer verilmediği görülmekle, uyuşmazlık konusu işlemin bu haliyle hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.” ifadelerine yer verilmiştir.

b.4) 42. Maddenin 2. Fıkrasındaki Aykırılıklarda Toplam Ceza Miktarının Belirlenmesi

42. maddenin 2. fıkrası uyarınca uygulanacak toplam para cezasını, aykırılığın metrekare olarak ölçülüp ölçülemediğine göre açıklayalım.

Eğer aykırılık metrekare olarak ölçülebiliyor ise daha önce isimlendirdiğimiz (a) para cezasının (eğer artırım nedeni var ise c para cezasının) (d) ile toplanması sonucu bulunur. Yani aykırılığın her bir metrekaresi, yapının sınıfı ve grubu için belirlenen ceza miktarı ile çarpılır, (c) bendindeki artırım sebepleri var ise bu uygulanır; bulunan miktar, aykırılığın metrekare olarak değerinin, emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri ile çarpılması sonucu hesaplanan tutar ile toplanır. Örneğin emlak vergi değeri 500 TL olan I. sınıf A grubu bir yapıda 50 m² mevzuata aykırı inşaat var ise uygulanacak temel ceza miktarı 625,00 (50 x 12,50) TL; aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel 25.000 (50 x 500) TL; toplam ceza miktarı ise 25.625 TL’dir.

Eğer mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan bir yapı söz konusu ise birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verilir. 42. maddenin 2. fıkrasının (c) bendindeki artırım nedenleri var ise bu uygulanır. Ancak 42. maddesinin 2. fıkrasına 7226 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle eklenen bent “idari para cezası verilmesini gerektiren aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı” öngördüğü ve bu bent sadece 42. maddenin 2. fıkrasının (a) bendinde belirtilen cezalar için uygulanabileceği için mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan inşaatlarda bu hesaplama yapılmaz.

b.5) 42. Maddenin 2. Fıkrasındaki Aykırılıklarda Minimum Ceza Miktarı

42. maddenin 2. fıkrası, uygulanacak minimum ceza miktarını da belirlemiştir. Buna göre yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre hesaplanacak ceza miktarı, bin Türk lirasından (2022 yılı için 1.839 TL) az olamaz.

İmar Kanunu’nun 42. Maddesinin 3. Fıkrasındaki Cezalar

18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine, harita, plan, etüt ve proje müelliflerine ve gözetmenlerine, fenni mesullere, yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere ikibin Türk Lirası (2022 yılı için, 8.452,00 TL), bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı olması halinde dörtbin Türk Lirası (2022 yılı için 16.920,00 TL), can ve mal emniyetini tehdit etmesi halinde altıbin Türk Lirası(2022 yılı için 25.393,00 TL) idari para cezası verilir.

a) 42. Maddesinin 3. Fıkrası Kapsamında Ceza Gerektiren Eylemler

42. maddesinin 3. fıkrasına göre; Kanunun 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan kişilere para cezaları uygulanır. Bunlar şunlardır:

18. maddedeki yükümlülük: 3194 sayılı Kanunun 18/son fıkrasında belirtilen durumlar hariç, imar planı olmayan yerlerde her türlü yapılaşma amacıyla arsa ve parsellerin hisselerine ayıracak özel parselasyon planları, satış vaadi sözleşmeleri yapılması

28. maddedeki yükümlülük: Müelliflik, gözetmen fenni mesuliyet, şantiye şefliği ve yapı müteahhitliği hususundaki görev ve sorumlulukların yerine getirilmemesi

32. maddedeki yükümlülük: Yapı sahibinin bir ay içerisinde yapısının ruhsata uygun hale getirmemesi veya ruhsat almaması

33. maddedeki yükümlülük: İnşaat, tamirat ve bahçe tanzimi ile ilgili tedbirler alınmaması ve mükellefiyetlerin yerine getirilmemesi

34. maddedeki yükümlülük: Binaların zemin seviyesi altında kat kazanmak maksadıyla, bina cephe hattından yola kadar olan kısımda, zeminin kazılarak yaya kaldırımının seviyesinin altına düşürülmesi; her ne sebeple olursa olsun evvelce ön bahçeleri yaya kaldırımı seviyesinden, 0.50 m. Daha aşağıda teşekkül etmiş bulunan binalarla gibi arsaların sahiplerinin emniyet tedbiri almaması

35. maddedeki yükümlülük: Binaların zemin seviyesi altında kat kazanmak maksadıyla, bina cephe hattından yola kadar olan kısımda, zeminin kazılarak yaya kaldırımının seviyesinin altına düşürülmesi; her ne sebeple olursa olsun evvelce ön bahçeleri yaya kaldırımı seviyesinden, 0.50 m. Daha aşağıda teşekkül etmiş bulunan binalarla gibi arsaların sahiplerinin emniyet tedbiri almaması

36. maddedeki yükümlülük: Kapıcı dairesi ve sığınak ayrılması hususlarındaki mükellefiyetlerin yerine getirilmemesi

37. maddedeki yükümlülük: Otopark yerlerinin kullanma izni alındıktan sonra plana ve yönetmelik hükümlerine aykırı olarak başka maksatlara tahsis edilmesi

40. maddedeki yükümlülük: Kamunun selameti için alınması gereken tedbirlerin alınmaması.

41. maddedeki yükümlülük: Belediye veya valilikçe verilen müddet içinde belirli yollar üzerinde mahzurlu bina bulunan veya binasız arsaların yola bakan yüzlerinin tayin edilen tarzda kapatmamak

b) 42. Maddenin 3. Fıkrası Uyarınca Verilecek Ceza Miktarı

42. maddenin 3. fıkrası, 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirilememesi veya bu maddelere aykırı davranılması halinde aynı miktar para cezasının verilmesini öngörmektedir. 2022 yılı için bu tutar, 8.452,00 TL’dir. Aynı fıkraya göre, fıkrada sayılan bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı olması halinde dört bin Türk Lirası (2022 yılı için 16.920,00 TL’dir.), can ve mal emniyetini tehdit etmesi halinde altıbin Türk Lirası (2022 yılı için bu tutar, 25.393,00 TL’dir.) idari para cezası verilir.

İmar Kanunu’nun 42. Maddesinin 4. Fıkrasındaki Cezalar

42. maddenin 4. fıkrasına göre, yapıldığı tarih itibarıyla plana ve mevzuata uygun olmakla beraber, mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ettiği veya edeceği ilgili idare veya mahkeme kararı ile tespit olunan yapılara, ilgili idarenin yazılı ikazına rağmen idarece tanınan süre içinde takviyede bulunmayan veya bu yapıları 39 uncu madde uyarınca yıkmayan yapı sahibine onbin Türk Lirası (2022 yılı için bu tutar, 42.333,00 TL’dir.) idari para cezası verilir.

İmar Kanunu’nun 42. Maddesinin 5. Fıkrasındaki Cezalar

42. maddenin 5. fıkrasına göre, Kanun’un 27. maddesine göre belirlenmiş köy yerleşik alanı ve civarı sınırları içinde köyün nüfusuna kayıtlı olan ve köyde sürekli oturanlar tarafından, projeleri fen, sanat ve sağlık şartlarına uygun olmasına rağmen valilik onayı alınmadan ve muhtarlığa bildirim yapılmadan konut ve zatî maksatlı tarım ve hayvancılık yapısı inşa edilmesi halinde yapı sahibine bin Türk Lirası (2022 yılı için 1.485,00 TL) idari para cezası verilir.

Not: Bu yapılardaki diğer aykırılıklar ve ruhsata tabi tarım ve hayvancılık maksatlı yapılardaki aykırılıklar için verilecek olan idari para cezası, bin Türk Lirasından (2022 yılı için 1.485,00 TL) az olmamak üzere, ikinci fıkraya göre hesaplanan toplam ceza miktarı uygulanır.

Kıyı Kanunu Kapsamında Para Cezalarının İki Kat Uygulanması

3621 sayılı Kıyı Kanununun 15. maddesinin (b) bendinde, bu Kanun kapsamında kalan alanlarda, Kanun hükümlerine uyulmadan ruhsatsız, ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapıların sahiplerine ve müteahhidine, İmar Kanununda öngörülen para cezalarının iki misli para cezası verileceği hükümlerine yer verilmiştir. Bu nedenle Kıyı Kanunu kapsamında kalan alanlarda ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapı yapan yapı sahibine ve müteahhide 3194 sayılı Kanunda yer alan imar para cezalarının iki kat uygulanması gerekir.

Sit Alanlarında Para Cezalarının İki Kat Uygulanması

Buna karşılık 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında olan sit alanlarında ruhsat alınmadan veya ruhsat veya eklerine veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapılara yönelik olarak 3194 sayılı İmar Kanununda öngörülen para cezalarının iki misli olarak uygulanması yolunda herhangi bir yasal düzenleme yer almamaktadır. Bu durumda sit alanlarında uygulanacak imar para cezalarının iki misli olarak uygulanmasına imkan yoktur.

Danıştay 6. Dairesi, 21.02.2005, E:2004/4692, K:2005/998: Sit alanlarında ruhsat alınmadan veya ruhsat veya eklerine veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapılara yönelik olarak 3194 sayılı İmar Kanununda öngörülen para cezalarının iki misli olarak uygulanması yolunda herhangi bir yasal düzenleme yer almadığı. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında olan sit alanlarında ruhsat alınmadan veya ruhsat veya eklerine veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapılara yönelik olarak 3194 sayılı İmar Kanununda öngörülen para cezalarının iki misli olarak uygulanması yolunda herhangi bir yasal düzenleme yer almamaktadır. Dava konusu olayda ise, davalı idarece davacı tarafından ruhsatsız olarak yapılan yapının sit alanı içerisinde yer alması nedeniyle 3194 sayılı İmar Kanununda öngörülen para cezasının iki misli uygulanması sonucunda davacıya 23.312.367.000 TL para cezası verilmiş ise de, sit alanlarında ruhsat alınmadan veya ruhsat veya eklerine veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapılara yönelik olarak 3194 sayılı İmar Kanununda öngörülen para cezalarının iki kat olarak uygulanması yolunda herhangi bir yasal düzenleme yer almadığından, dava konusu işlemde bu yönüyle mevzuata uyarlık bulunmamaktadır.