İçindekiler
Kira yardımı, kentsel dönüşümün en önemli konularından birisidir. Bu nedenle kentsel dönüşümde kira yardımı ile ilgili bir kılavuz hazırladım. Aşağıda kira yardımı ile ilgili en önemli konuları bulacaksınız:
Kentsel Dönüşümde Kira Yardımı
6306 sayılı Afet Riskli Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 5. maddesine göre, anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine veya malik olmasalar bile kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak bu yapılarda ikamet edenlere veya bu yapılarda işyeri bulunanlara geçici konut veya işyeri tahsisi ya da kira yardımı yapılabilir.
Yapılacak yardımın usul ve esasları Cumhurbaşkanınca belirlenir. Bu maddesinin uygulaması, Uygulama Yönetmeliğinin 16. maddesi ile açıklanmıştır.
Aynı hüküm 6306 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin 16. maddesinde de yer almıştır. Buna göre anlaşma ile tahliye edilen uygulama alanındaki yapılar ile uygulama alanı dışındaki riskli yapıların maliklerine tahliye tarihinden itibaren konut ve işyerlerinin teslim tarihine veya ilgili kurumca belirlenecek tarihe kadar, mümkün olması hâlinde geçici konut veya işyeri tahsisi, mümkün olmaması hâlinde ise, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kararlaştırılacak aylık kira yardımı yapılabilir.
1) Kira Yardımı Yapılabilecekler
Kanunun 5. maddesine göre anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine, kiracılarına ve yapıda ikamet etmek şartıyla sınırlı ayni hak sahiplerine kira yardımı yapılabilir. Yapım için yapılacak yardımın usul ve esasları Cumhurbaşkanınca belirlenir. Bu konuda şu yazımıza bakınız: Kentsel Dönüşümde Kira Yardımını Kimler Alabilir?
2) Kira Yardımı Yapılabilecek Yapılar
6306 sayılı Afet Riskli Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 5. maddesine göre; anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine veya malik olmasalar bile kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak bu yapılarda ikamet edenlere veya bu yapılarda işyeri bulunanlara geçici konut veya işyeri tahsisi ya da kira yardımı yapılabilir. Dolayısıyla kira yardımına konu yapının konut veya işyeri olması ve ayrıca bir bağımsız bölüm niteliğinde olması gerekir.
Riskli yapı içerisinde bulunan depo ve ahır gibi alanlar veya riskli yapının eklentileri için yapılan kira yardımı başvurularında, Riskli Yapı Tespit Raporu’na bağımsız bölüm olarak işlenmemiş olan söz konusu alanlar kira yardımında dikkate alınmayacaktır. Depo ve ahır gibi alanların Riskli Yapı Tespit Raporu’nda ayrı birer bağımsız birim olarak gösterilmiş olması durumunda kira yardımında dikkate alınacaktır.
Riskli yapıdaki konut ile aynı Yapı Kimlik Numarasında da olsa, yapıdan farklı bir Yapı Kimlik Numarasında da olsa depo veya ahır olarak kullanıldığı resmî kurumlardan alınacak (vergi dairesi ile bağlı bulunulan oda ya da kurumun) onaylı bir yazı ile tespit edilen depo veya ahırlar, işyeri olarak kabul edilerek kira yardımı başvuruları değerlendirilir. Aynı Yapı Kimlik Numarasında birden fazla katı olan birleşik daireler (dubleks veya tripleks vb. yapılar) kira yardımı başvurularında tek bir bağımsız bölüm olarak değerlendirilir.
3) Kira Yardımının Şartları
6306 sayılı Kanun kapsamında kira yardımı yapılabilmesi için bazı şartların gerçekleşmesi gerekir. Kanuna göre anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine veya malik olmasalar bile kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak bu yapılarda ikamet edenlere veya bu yapılarda işyeri bulunanlara geçici konut veya işyeri tahsisi ya da kira yardımı yapılabilir. Yani kira yardımı yapılmasını belirli şartlara ve sürelere bağlamıştır. Bu konuda şu yazımıza bakınız: Kentsel Dönüşümde Kira Yardımının Şartları
4) Kentsel Dönüşüm Kira Yardımı Başvurusu
6306 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin 16. maddesinin 4. fıkrası kira yardımı başvurularının nereye yapılacağını düzenlemektedir. Ayrıca 6306 sayılı Kanun kapsamında riskli olarak tespit edilen yapıların hak sahipleri kira yardımı başvurularını e-devlet üzerinden yapabilecekleri e-başvuru platformu bulunmaktadır. E-imzası/mobil imzası bulunan hak sahipleri “Kentsel Dönüşüm Kira Yardımı Başvurusu” sekmesinden kira yardımı başvurularını yapabilmektedir. Kira yardımının nasıl yapılacağı konusunda şu yazımıza bakınız: Kentsel Dönüşümde Kira Yardımı Başvurusu Nereye Yapılır? Başvuruda Gerekli Belgeler Nelerdir?
Kanun ve Uygulama Yönetmeliği, kira yardımlarının yapılabilmesi için kira yardımı başvurusunun belirli sürelerde yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Kentsel dönüşümde kira yardımı başvuru süresi için şu yazımıza bakınız: Kentsel Dönüşüm Kira Yardımı Başvuru Süresi
5) Kira Yardımı Başvurularında Bilgi ve Belge Kontrolü
Öncelikle, başvuru dilekçesinde adres, hak sahibinin adı ve soyadı, başvuru sahibine ait banka hesap numarası, iletişim bilgileri ve imza hususlarına dikkat edilecektir.
Bağımsız bölümün hisseli olduğu başvurularda, her hak sahibi için ayrı ayrı başvuru dilekçe alınacaktır. Kira yardımı başvuru dilekçesinde adres, hak sahibinin adı ve soyadı, başvuru sahibine ait banka hesap numarası, iletişim bilgileri ve imza hususlarına dikkat edilecektir. Vekalet ile başvuru halinde vekilin adı soyadı ve imzasının eksiksiz olmasına dikkat edilecektir.
Kira yardımı başvurularında; nüfus cüzdanı, adres bilgileri raporu ve taşınmaza ait güncel taşınmaz kaydı, A.R.A.A.D. Bilgi Sisteminin İçişleri Bakanlığının Kimlik Paylaşımı Sistemi (KPS) ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) ile entegrasyonu bulunduğundan dolayı A.R.A.A.D. Bilgi Sistemi üzerinden temin edilir. Ancak, sistemden kaynaklanan sorunlar sebebiyle söz konusu belgeler A.R.A.A.D. Bilgi Sistemi üzerinden temin edilemiyor ise ilgilisinden istenilir. Kira yardımı başvurularında, riskli yapının yıktırılıp yıktırılmadığı A.R.A.A.D. Bilgi Sisteminden kontrol edilir.
a) Kira Yardımı Başvurusunda Adres Kontrolü
Riskli yapı yıktırıldıktan sonra Ulusal Adres Veri Tabanı’ndaki eski adres silinmiş olacağından riskli yapının tahliyesinden sonra alınması gereken Adres Bilgileri Raporu’nun, riskli yapı yıktırılmadan önce alınması esastır. Ancak, riskli yapı yıktırıldıktan sonra alınan Adres Bilgileri Raporu’nda riskli yapı adresinin silindiğine dair kayıt bulunuyor ise, eski adresi gösteren, riskli yapı için Yapı Kimlik Numarası’nın alındığı tarihten önceki son üç aydan veya sonraki ilk üç aydan herhangi birine ait tüketim miktarı aranmaksızın elektrik, su, doğalgaz veya sabit hatlı olmak şartıyla telefon/internet hizmetleri ile ilgili fatura ile eski adresin tespiti yapılır.
b) Kira Yardımı Başvurusunda Banka Hesap Numarası Kontrolü
Kira yardımı başvuru dilekçesinde yer alan Ziraat Bankası Vadesiz TL İBAN bilgisine ait teyit amaçlı bir belge talep edilir. Başvuru gerçek kişi tarafından yapılmış ise T.C. Kimlik Numarası ve IBAN’ının, başvuru tüzel kişilik adına yapılmış ise Vergi Kimlik Numarası ve IBAN’ının uyumlu olmasına dikkat edilir. Ayrıca başvuru vekâleten yapılmış ve kira yardımının vekilin hesaplarına yatırılması talep ediliyor ise vekâlet türüne göre IBAN bilgisinin vekilin adına olmasına dikkat edilir.
c) Kira Yardımı Başvurusunda Bina Emlak Vergi Beyannamesi
Bağımsız bölümü belli olmayan arsa paylı tapular ile yapılan başvurularda; diğer belgelere ilave olarak Riskli Yapı Tespit Raporu’nda belirtilen adres ve ada/parsel bilgileri ile uyumlu olacak şekilde bağımsız bölümü ve bağımsız bölümdeki hisse oranını gösteren Bina Emlak Vergi Beyannamesi istenilir.
Kira yardımı başvuruları için istenen Bina Emlak Vergi Beyannamesinin bina için düzenlenmiş olması ve ilgili bağımsız bölüm ile hissesini açıkça göstermesi gerekir. Kira yardımı başvurularında sunulan Bina Emlak Vergi Beyannamelerinde bağımsız bölüm numaralarının/hisse oranlarının belirtilmemiş olması durumunda ilgili Belediyeden bağımsız bölüm numaralarını/hisse oranlarını gösteren resmi bir yazının alınması gerekir. Ayrıca Arsa Emlak Vergi Beyannamesi ile işlem yapılması mümkün olmayacaktır.
Bağımsız bölümün fatura veya emlak vergi beyannamesiyle tespit edilemediği köy yerleşim yerlerinde, Müdürlük/Belediyenin riskli yapıyı yerinde incelemesi sonucunda düzenlenecek olan Müdürlüğün/Belediyenin Tutanağına göre işlem yapılır. Bağımsız bölüm hiçbir şekilde tespit edilemiyorsa kira yardımı başvurusu kabul edilmez.
d) Kira Yardımı Başvurusunda Belgelerin Tamamlattırılması
Kira Yardımı Kılavuzuna göre, Kılavuzda belirtilen başvuru evraklarından herhangi birisi (tapu belgesi veya adres bilgileri raporu vb.) temin edilmeden başvuru yapılması durumunda, başvuru süresiyle ilgili mağduriyet oluşturulmaması amacıyla, başvurunun kabul edilerek evrak kayıt tarihi ve sayısı verilir, A.R.A.A.D. Bilgi Sistemine eksik evraklı kira yardımı başvurusu olarak girişi yapılır ve eksik evrakın tamamlanmasının ardından ödemeler başlatılır.
e) Vekaletnamelerde Dikkat Edilecek Hususlar
a) Sadece kira yardımı başvurusu yapılması için verilen vekâletnamede “6306 sayılı Kanun kapsamında kira yardımı başvurusu yapmaya yetkilidir.” ibaresinin,
b) Hem kira yardımı başvurusu yapılması ve hem de yapılacak kira yardımı ödemesinin alınması için verilen vekâletnamede “6306 sayılı Kanun kapsamında kira yardımı başvurusu yapmaya ve kira yardımı bedellerini almaya yetkilidir.” ibaresinin, yer alması gerekir.
Ayrıca, vekâletnamenin noterden onaylı aslının ve vekilin kimlik fotokopisinin alınması gerekir.
6) Kira Yardımının İdare Hesaplarına Aktarılması
Uygulama Yönetmeliğinin 16. maddesine göre, kira yardımları;
a) Uygulama alanında talebin uygulamayı yapan İdare veya TOKİ tarafından uygun görülmesi ve onaylanmak üzere Başkanlığa gönderilmesi üzerine, ilgililerine ödenmek üzere İdare veya TOKİ’nin hesabına,
b) Riskli yapılarda talebin Müdürlükçe veya yetki devri yapılmış ise İdarece uygun görülmesi ve onaylanması üzerine, doğrudan riskli yapı maliklerinin hesap numaralarına veya ilgililerine ödenmek üzere İdarenin hesabına,
yapılır. Dönüşüm projeleri özel hesabının finansman durumu gözetilerek Başkanlıkça uygun görülmesi halinde kira yardımının 1 yıla kadar olan kısmı peşin olarak ödenebilir. Kanunun 6/A maddesine göre yürütülen uygulamalarda maliklere, kiracılara ve yapıda ikamet etmek şartıyla sınırlı ayni hak sahiplerine birinci fıkraya göre belirlenen aylık kira bedelinin üç katı kadar defaten taşınma yardımı yapılabilir.
Kira yardımı başvurularının Müdürlük/İstanbul ilindeki ilgili İlçe Belediye Başkanlığı tarafından incelenerek uygun bulunması halinde Müdürlük veya İstanbul ilindeki ilgili İlçe Belediye Başkanlığı tarafından A.R.A.A.D. Bilgi Sistemi üzerinden kira yardımı girişleri yapılır.
Müdürlük, kira yardımı ödemelerini merkez muhasebe birimi vasıtasıyla gerçekleştirir. Kira yardımı ödemelerine ilişkin Nakit Talep Belgesi Başkanlığa gönderilir, A.R.A.A.D. Bilgi Sistemi üzerinden temin edilen üst yazı ile Kira Yardımı Hak Sahipleri Listesi çıktıları ise gönderilmez.
İstanbul ilindeki ilgili İlçe Belediye Başkanlığı, kira yardımı ödemeleri için A.R.A.A.D. Bilgi Sistemi üzerinden temin edilecek üst yazı ile Kira Yardımı Hak Sahipleri Listesinin imzalı suretlerini taratıp A.R.A.A.D. Bilgi Sistemine yükler. A.R.A.A.D. Bilgi Sisteminden temin edilen kaynak aktarımı tutarını içeren üst yazı (hak sahipliği listesi olmaksızın) Başkanlığın Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) adresine gönderilir.
7) Kira Yardımların Hak Sahiplerine Ödenmesi
6306 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin 16. maddesine göre, yardım miktarı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenecektir. Kentsel dönüşümde kira yardımlarının nasıl ödeneceği, kira yardımının ne kadar olduğu ve kaç ay süreyle ödeneceği konusunda şu yazımıza bakınız: 2025 Kentsel Dönüşüm Kira Yardım Bedeli Ne Kadar?
