Mera Kanunu’na tabi yerlerde bulunan yapılar için Yapı Kayıt Belgesi alınabilir. Gerek Kanun ve gerekse Yönetmelik yapı kayıt belgesi düzenlenemeyecek taşınmazları tek tek saymıştır. Mera ve harman yerleri, düzenlenmeyecek alanlar arasında değildir. Meralar ve harman yerleri de 4342 sayılı Mera Kanunu’na tabidir. Meralar konusunda hazırladığımız geniş kapsamlı bir rehber için şu yazımıza bakınız: Mera Nedir? Merayı Satın Almak Mümkün Mü? Mera Satın Alınabilir Mi?
Ayrıca Kanun sadece 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca verilen yıkım kararlarının ve para cezalarının kaldırılacağını öngörmektedir. Buna karşılık Mera Kanunu, Orman Kanunu gibi özel kanunları uyarınca verilen yıkım kararları, imar barışı kapsamına girmemektedir. Bu nedenle bu alanlarda yapı kayıt belgesi alınmış olsa dahi Mera Kanunu veya Orman Kanunu uyarınca yıkım kararı verilmesi ve yapıların yıkılması mümkündür.
a) Köy Merası İmar Barışı Kapsamına Giriyor mu?
Gerek Kanun ve gerekse Yönetmelik Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen taşınmazlardan ecrimisil alınmasını yasaklamamaktadır. Bu nedenle Yapı Kayıt Belgesi olsa dahi ecrimisil alınması mümkündür. Bununla birlikte söz konusu taşınmaz mera, yaylak, kışlak niteliğinde ise bu tür taşınmazlardan Milli Emlak Genel Müdürlüğünün 2002/10 sayılı Genelgesi gereğince ecrimisil alınmamaktadır.
Ayrıca Kanun sadece 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca verilen yıkım kararlarının ve para cezalarının kaldırılacağını öngörmektedir. Buna karşılık Mera Kanunu, Orman Kanunu gibi özel kanunları uyarınca verilen yıkım kararları, imar barışı kapsamına girmemektedir. Bu nedenle bu alanlarda yapı kayıt belgesi alınmış olsa dahi Mera Kanunu veya Orman Kanunu uyarınca yıkım kararı verilmesi ve yapıların yıkılması mümkündür.
b) Meralar İmar Barışı Kapsamında Satılabilir mi?
4342 sayılı Mera Kanunu’na tabi yerlerde yapı kayıt belgesi düzenlenmesi durumunda bu alanların satılıp satılmayacağı konusu biraz muğlaktır. Yönetmeliğe göre Yapı Kayıt Belgesi alınan yapıların Hazineye ait taşınmazlar üzerine inşa edilmiş olması halinde, bu taşınmazlardan özel kanunları kapsamında kalan ve bu özel kanunlara göre değerlendirilmesi gerekenler dışında kalanlar Bakanlığa tahsis edilir.
Bununla birlikte 396 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği imar barışı kapsamında yapı kayıt belgesi alınan meraların satışının yapılamayacağını hüküm altına almıştır. 3194 sayılı İmar Kanununun geçici 16 ncı maddesi kapsamında Yapı Kayıt Belgesi alınan yapıların bulunduğu Hazineye ait taşınmazların, Yapı Kayıt Belgesi sahiplerine satışına ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere çıkarılan 396 sayılı Milli Emlak Genel Tebliğine göre mera, yaylak ve kışlak niteliğindeki taşınmazlar imar barışı kapsamında satılmayacaktır.
c) Mera Tespiti Olan Ancak Tahdit ve Tescil Olmayan Yerdeki Yapı İmar Barışına Girer Mi?
Soru: Mera tespiti olan ancak sonraki tahdit ve tescil işlemi yapılmamış taşınmaz (DHTA sınıfında) üzerinde yapı en az yirmi yıldır mevcuttur. Yapı kayıt belgesi alınmış ve imar barışı kapsamında satın alma için 31 Aralık 2019’dan önce 26 Aralık tebliği uyarınca ve imar barışı mevzuatınca Satın alma talebi idareye iletilmiş durumdadır. Ancak idare Tarım İl Müdürlüğü ile yapılan yazışma sonucu cevabın Mera kanunu 5-b’ye göre geldiğinden bahis ile satılamayacağı hususunu bildirmiştir.
Anlaşılamayan nokta mera tespitinde olan yerde zaten yapı (yayla evi) mevcut durumda ve yapı olan yeri mera sınıfına mera tespitinde girmesi mevzuat dışı çünkü yapı olan yere mera vasfı nasıl verilebiliyor? Diğer yandan herhangi bir mera tahdidi ve tescili mevcut değil şu aşamada. Mera kanunu 5 inci maddesi meraların tahsisi hususunu düzenlemekte ve herhangi talep sahibince mera komisyonundan Mera Kanunu 5 inci maddeye göre bir tahsis talebi mevcut değil. Yapılan inceleme sonucu Tarım ile yapılan yazışmaya 5b uyarınca olumsuz cevap nedeniyle satılamaz hükmü biraz gri bir cevap gibi…
Cevap: 4342 sayılı Mera Kanunu’nun 5. maddesine göre bir alanın mera olup olmadığının tespitine mera komisyonu yetkilidir. Komisyon bu tespiti yaparken çok çeşitli unsurları gözetir. Bu konuda herhangi bir talep olmasına da gerek yoktur. “Anlaşılamayan nokta mera tespitinde olan yerde zaten yapı (yayla evi) mevcut durumda ve yapı olan yeri mera sınıfına mera tespitinde girmesi mevzuat dışı çünkü yapı olan yere mera vasfı nasıl verilebiliyor?” Bu cümleye de katılmıyorum. Üzerinde yapı olan yer mera olamaz şeklinde bir kural yok maalesef. Daha önceden mera olan yer üzerine ev yapılmış olabilir.
