2886 Sayılı Kanunun 75. Maddesine Göre Tahliye Nasıl Yapılır?

2886 sayılı Devlet İhale Kanununun kapsamında genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bulunmaktadır. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 1. maddesinde, genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütüleceği, 75. maddesinde, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları, özel bütçeli idarelerin mülkiyetinde bulunan taşınmaz mallar ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine işgal edilen taşınmaz malın idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülki amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edileceği hükmüne yer verilmiştir.

Hazine, özel bütçeli idareler, Vakıflar Genel Müdürlüğü, il özel idareleri ve belediyeler 2886 sayılı Yasa uyarınca kiraya verdikleri taşınmazlarını, kira süresi sonunda, işgal ne kadar süre devam ederse etsin kiralananın Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun‘a ya ya da Borçlar Kanununa tabi olup olmadığına bakılmaksızın her zaman gerek mahkemeden gerekse mülki amirinden tahliyesini isteyebilirler. Kira süresinin bitimi sonrasında ecrimisil olarak alınması gereken paranın “kira parası” adı altında alınmış veya ödenmiş olması, taraflar arasındaki kira sözleşmesinin yenilendiği anlamına gelmez.

2886 Sayılı Kanun’un 75. Maddesi

2886 sayılı Kanunun 75 maddesinde “Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, 13 üncü maddesinde gösterilen komisyonca takdir ve tespit edilecek ecrimisil istenir Ecrimisil talep edilebilmesi için. Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz.

Ecrimisil fuzuli şagil tarafından rızaen ödenmez ise, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

Kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edilir Aksi halde ecrimisil alınır

İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir” hükmü yer almaktadır. Görüldüğü üzere bu madde ile tahliye konusunda bir ayrıcalık tanınmıştır.

2886 Sayılı Kanun Uygulama Yönetmeliği

2886 sayılı Kanun’un 74. maddesinde “Tarihi ve bedii değeri olanlar hariç Hazinenin özel mülkiyetindeki yerlerin satışı, kiraya verilmesi, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi esasları Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir.” hükmü yer almaktadır.

Bu hükmün uygulanması amacıyla Devlete Ait Taşınmaz Mal Satış, Trampa, Kiraya Verme, Mülkiyetin Gayri Ayni Hak Tesis, Ecrimisil ve Tahliye Yönetmeliği yayımlanmıştır. Bu Yönetmelik, 2007 yılında çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik ile yürürlükten kaldırılmıştır.

Halen uygulamada 2886 Sayılı Kanun Uygulama Yönetmeliği olarak bilinen yönetmelik, Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliktir.

2886 Sayılı Kanunun 75. Maddesine Göre Tahliye Nasıl Yapılır?

2886 sayılı Kanunun 75. maddesine göre; işgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilir. Buna göre tahliye işleminin aşamaları şunlardır:

a) Tahliye Talebi

2886 sayılı Kanun‘ un 75. maddesinde işgal edilen taşınmaz malın, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edileceği düzenlendiğinden, tahliyenin ilk aşaması taşınmazı işgal edilen idarenin mülki amirden tahliye talebinde bulunmasıdır.

Danıştay kararlarına göre (örneğin Danıştay Onyedinci Daire, 18.02.2015, E: 2015/1445, K: 2015/79); sözü edilen madde gereğince tahliye talebinin idare tarafından yapılması gerekmektedir. Bu nedenle idarenin vekilleri (avukatları) tarafından yapılan tahliye talebinin Kanun gereği yerine getirilmesi mümkün değildir.

b) Mülki Amir Kararı

Herhangi bir kamu malının 2886 sayılı Kanun’ un 75. maddesinde belirtilen usule göre tahliye edilebilmesi için mülki amirin kararı gerekir.

Mülki İdare Amirleri Atama Değerlendirme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğine göre bu sınıf, valiler ve kaymakamlar ile bu sıfatları kazanmış olup İçişleri Bakanlığı merkez ve iller kuruluşunda çalışanları ve maiyet memurlarını kapsar.

c) Mülki Amir 2886 sayılı Kanun 75. Maddesindeki Yetkisini Astlarına Devredebilir mi?

İdare Hukukunda yetki hangi makama verilmiş ise sadece o makam tarafından kullanılabilir. Kural olarak bu makam sahip olduğu yetkiyi de bir başka makama devredemez. Ancak bu kurala “yetki devri” ve “imza devri” istisna teşkil etmektedir.

İmza yetkisi devrinde karar alma ve icra yetkisi devreden makamda kalmakta sadece kararın imza ile belgelendirilmesi yetkisi devredilmektedir. İmza devrinde imza yetkisi somut bir biçimde ismen belirlenmiş bir kamu görevlisinden, yine ismen belirlenmiş diğer bir kamu görevlisine devredilmektedir. Ancak imza devri kişiler arasında yapıldığından imza yetkisi kendisine devredilen kişinin görevinden ayılması halinde imza devri sona ermektedir. İmza devrinde, imza yetkisini devreden asıl kişi yetkisini terk etmiş olmaz. Aynı anda kendisi de imza yetkisine sahip olduğundan zaman zaman bu yetkisini kullanmak isteyebilir ve bu hakkı vardır. İmza devrinde yetkisini devreden kişi halen o alanda imza atmaya devam edebilir. İmza yetkisiyle alınan kararlar bu yetkiyi veren kişinin işlemi kabul edilmekte ve onun niteliğini taşımaktadır. İmza yetkisi devrinde işlemin gerçek sahibi yetkiyi devreden kişidir.

Yetki devrinin, ancak Kanunun açıkça izin vermesi halinde ve yine açıkça izin verdiği konular hakkında yapılabileceği ilgili kanunlarda ve yargı içtihatlarında kabul edilmektedir. İmza yetkisinin devrinde ise, yetkili makam yetkili olduğu işlemlerden bir kısmının imzalanması yetkisini, astlarına devretmekte, imza yetkisini devralan kişi de, vekaleten görevlendirmeden farklı olarak, imza yetkisini devreden amirin görevi başında olduğu zamanlarda da bu yetkiyi kullanmaktadır.

Danıştay İkinci Dairesi, 23.11.2021 tarihli ve E: 2021/181, K: 2021/4385 sayılı kararında 2886 sayılı Kanun‘un 75. maddesinde yer alan tahliyeye ilişkin düzenlemenin, valinin Kanunda belirtilen yetkisini kullanmak amacıyla imza yetkisini yardımcılarına devredilmesinde hukuka aykırılık görmemiştir. Karara göre, il valiliklerinin imza yetkilerinin devrine ilişkin yönerge ve benzeri düzenlemeler bulunmakta olup; valiler bu düzenlemelere ve yukarıda yer verilen 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu hükümlerine dayanarak imza yetkilerini, vali yardımcılarına devredebilmektedirler.

Bu düzenlemelere göre, valinin bazı konularda imza yetkisini vali yardımcılarına devredebileceği ve vali yardımlarının da mülki idare amiri olduğu açık olup, 2886 sayılı Kanun’un 75. maddesinde yer alan tahliyeye ilişkin düzenlemenin, valinin Kanunda belirtilen yetkisini kullanmak amacıyla imza yetkisini yardımcılarına devretmesine engel oluşturmayacağı tartışmasızdır.

d) Tahliye

Mülki idare amiri tahliye kararı aldıktan sonra, taşınmazın, mülki amir tarafından görevlendirilen bir kamu idaresi tarafından tahliye edilmesi gerekir. Tahliye konusunda, kolluk yetkisine sahip idarelerin (polis, jandarma ve zabıta) görevlendirilmesi daha uygun olacaktır.

Belediye Taşınmazlarında 2886 Sayılı Kanunun 75. Maddesi Uygulaması

5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinde yer alan hükme göre, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75. maddesi hükümleri belediye taşınmazları hakkında da uygulanır. Yani belediye taşınmazları da 2886 sayılı Kanun’un 75. maddesine göre tahliye edilebilir.

a) Belediye Taşınmazlarının Tahliyesi

Bu kapsamda 5393 sayılı Belediye Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra belediyelerin sahip olduğu taşınmazların gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, işgal edilen belediye taşınmazının belediyenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, belediyeye teslim edilmesi gerekmektedir

Ancak bu tahliye işleminde İçişleri Bakanlığı, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nün 2005/119 sayılı Genelgesinin (Genelge metnine yazı sonunda yer verilmiştir) de göz önünde bulundurulması gerekir. Buna göre;

• Belediyelerin sahip olduğu taşınmazların 2886 Kanun kapsamında ihaleyle kiraya verilmiş olması, bu kiralama sözleşmesinin bir özel hukuk akdi niteliğini ortadan kaldırmamaktadır Ayrıca iş hanı, konut, otel, dükkan gibi damlı/müsakkaf yapılar bakımından 6570 sayılı Gayrimenkul Kiralan Hakkında Kanun ve Borçlar Kanunu hükümlerinin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir
• 2886 sayılı Kanun dahilinde ihale edilen taşınmazlar bakımından arsa ve arazi dahil, öncelikle kira sözleşmesi hükümlerine göre hareket edilecektir Ayrıca, kira süresi dolmadan ve tahliye isteğine ilişkin hukuki şartlar oluşturulmadan mülki idare amirinden tahliye talebinde bulunulmayacaktır
• 6570 sayılı Kanun kapsamında bulunan taşınmazlar için, tahliye şartlarının yasal olarak doğmuş olması ve bunun belediye tarafından belgelendirilmesi halinde tahliye talebinde bulunulabilecektir Mahkemelerde tahliye davasına konu edilmiş bir taşınmazın tahliyesi için 2886 sayılı Kanunun 75 inci maddesine göre tahliye talebinde bulunulmayacaktır
• Belediye taşınmazının, belediyenin rızası hilafına veya bilgisi dışında işgali söz konusu ise, bunun belgelendirilmesi yoluyla mülki makamdan tahliye talebinde bulunulacaktır
• Belediye taşınmazlarının fuzuli işgali durumunda tahliye sağlanana kadar, 2886 Kanunda düzenlenen esaslar dahilinde ecrimisil tahsili de zorunlu bulunmaktadır.

b) Belediyenin Tahliye Kararına İtiraz

Mülki amir tarafından, belediye taşınmazlarının tahliyesine karar verilmesi durumunda bu karara, mülki amirliğe (kaymakamlık ve valilik) verilecek bir dilekçe ile itiraz edilebilir. İtiraz kabul görmezse dava açılması gerekir. Uyuşmazlık Mahkemesin göre dava idari yargıda açılır:

“Olayda, iptal davasına konu edilen encümen kararı ile, belediyece ihale yoluyla kiraya verilmiş bulunan bazı dükkanların, sonradan devralan kiracılar tarafından sözleşme ve eki şartname hükümlerine aykırı olarak amacı dışında kullanıldığının saptandığı gerekçesine dayanılarak, bu şekilde işletilen dükkanların 15 gün içinde tahliye ettirilmesine karar verildiği ve bu kararın uygulanması için zabıta amirliğinin görevlendirildiği görülmektedir.

Belediyenin, esasen bir özel hukuk kişisi gibi taraf olduğu kira sözleşmesi ve eki şartname hükümlerine aykırı kullanımı tespit etmesi halinde kendisine tanınan tek taraflı fesih yetkisini kullanması ve adli yargı yerinde mecurun tahliyesi için dava açması gerekirken, başka merciin kararına ihtiyaç bırakmayan tahliye kararı almak ve bu kararın uygulanması için kendi kolluk gücünü görevlendirmek suretiyle, kamu gücüne dayandığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda, belediyenin, özel hukuk yetkilerini aşarak kamu gücüne dayalı, re’sen ve tek yanlı olarak tesis ettiği dükkanların tahliyesine ilişkin işlemi de idari dava konusu olabilecek idari bir işlem niteliği taşıdığından, sözkonusu encümen kararının bu kısmının iptali istemiyle açılan davanın görüm ve çözümünde de idari yargı yeri görevli bulunmaktadır.”

Belediyelerin Kendi Taşınmazlarını Tahliye Yetkisi Var mıdır?

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinin 6. fıkrasında, Belediye mallarına karşı suç işleyenlerin Devlet malına karşı suç işlemiş sayılacağı, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75. maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75. maddesinin 1. fıkrasında ise; Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden ecrimisil isteneceği; son fıkrasında da, işgal edilen taşınmaz malın, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edileceği hükmü yer almıştır.

2886 sayılı Yasa‘nın 75. maddesi ile 5393 sayılı Yasa’nın 15. maddesinin birlikte değerlendirilmesinden, mülkiyeti belediyeye ait taşınmazların tahliyesinin, ancak taşınmazın bulunduğu yer mülkiye amirince sağlanabileceği açıktır (Danıştay Onuncu Daire, 29.06.2009, E: 2009/7016, K: 2009/7133). (ÖNEMLİ NOT: Bu karara katılmıyorum. Herkes gibi belediyenin de kendi malını koruma hakkı olmalıdır)

Kira Sözleşmesi Biten Taşınmazlar 2886 Sayılı Kanun’un 75. Maddesine Göre Tahliye Edilebilir mi?

Yargıtay uygulamasında, 2886 sayılı Kanuna tabi idarelere ait taşınmazların ilk defa kiralamalarının 2886 sayılı Kanun kapsamında kiraya verilmiş olması durumunda, aynı kanunun 75. maddesine göre sözleşmede özel bir hüküm yoksa kira ilişkisinin süre sonunda son bulacağı kabul edilmektedir.

Keza, kira sözleşmelerinin uzatılmasına dair kira sözleşmeleri, dava konusu kiralananların 2886 sayılı Yasa hükümleri gereğince kiraya verilmiş olması nedeniyle önceki sözleşmelerin devamı niteliğinde olup, bu sözleşmelerin de 2886 sayılı Kanunun 75. maddesi gereğince süre bitiminde sona ereceğinden bu süre bitimi sonrasında kiracının fuzuli şagil durumuna düşeceğinin kabul edilmesi gerekecektir (Yargıtay Üçüncü Hukuk Dairesi, 29.09.2020, E: 2020/3138, K:2020/4901)

Yani 2886 sayılı Kanuna göre kiraya verilmiş olan taşınmazlar, 2886 sayılı Kanun’un 75. maddesine göre tahliye edilebilirler.

Belediyeler ve İl Özel İdareleri 2886 sayılı Kanunun 75. Maddesine Göre Ecrimisil Alabilirler mi?

Bu konuda şu yazımıza bakabilirsiniz: Belediyeler ve İl Özel İdareleri 2886 sayılı Kanunun 75. Maddesine Göre Ecrimisil Alabilirler mi?

2005/119 Sayılı Genelge

T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü

Sayı: B050lH0650002/11753-82652 15.11.2005

Konu: 2886/75

Genelge (2005/119)

VALİLİĞİNE

Belediyenin sahip olduğu yetki ve imtiyazlar 13.07.2005 tarihinde yürürlüğe giren, 5393 sayılı Belediye Kanununun 15 inci maddesinde hüküm altına alınmıştır. Bu hükme göre, belediye mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı suç işlemiş sayılır 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75 inci maddesi hükümleri belediye taşınmazları hakkında da uygulanır.

Bilindiği gibi, 08.09.1983 tarih ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun kapsamında Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bulunmaktadır. 2886 sayılı Kanunun 75 inci maddesi ise; “Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, 13 üncü maddesinde gösterilen komisyonca takdir ve tespit edilecek ecrimisil istenir Ecrimisil talep edilebilmesi için. Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz.

Ecrimisil fuzuli şagil tarafından rızaen ödenmez ise, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

Kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edilir Aksi halde ecrimisil alınır

İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir”. hükmünü taşımaktadır.

Görüldüğü gibi, 5393 sayılı Belediye Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra belediyelerin sahip olduğu taşınmazların gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden ecrimisil istenmesi, fuzuli şagil tarafından rızaen ödenmeyen ecrimisil için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil yoluna gidilmesi ve işgal edilen belediye taşınmazının belediyenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, belediyeye teslim edilmesi gerekmektedir

Ancak, Belediyelerin sahip olduğu taşınmazların 2886 Kanun kapsamında ihaleyle kiraya verilmiş olması, bu kiralama sözleşmesinin bir özel hukuk akdi niteliğini ortadan kaldırmamaktadır Ayrıca iş hanı, konut, otel, dükkan gibi damlı/müsakkaf yapılar bakımından 18.05.1955 tarih ve 6570 sayılı Gayrimenkul Kiralan Hakkında Kanun ve Borçlar Kanunu hükümlerinin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Bu nedenle, yukarıdaki hükümler dahilinde belediyelerin sahip olduğu taşınmazlar bakımından 2886 sayılı Kanunun 75 inci maddesinin uygulanmasında aşağıdaki usul ve esaslara uyulması uygulamada doğan hukuki sorunların önlenmesi bakımından büyük ö n e m arz etmektedir

1) 2886 sayılı Kanun dahilinde ihale edilen taşınmazlar bakımından arsa ve arazi dahil, öncelikle kira sözleşmesi hükümlerine göre hareket edilecektir Ayrıca, kira süresi dolmadan ve tahliye isteğine ilişkin hukuki şartlar oluşturulmadan mülki idare amirinden tahliye talebinde bulunulmayacaktır

2) 6570 sayılı Kanun kapsamında bulunan taşınmazlar için, tahliye şartlarının yasal olarak doğmuş olması ve bunun belediye tarafından belgelendirilmesi halinde tahliye talebinde bulunulabilecektir Mahkemelerde tahliye davasına konu edilmiş bir taşınmazın tahliyesi için 2886 sayılı Kanunun 75 inci maddesine göre tahliye talebinde bulunulmayacaktır

3) Belediye taşınmazının, belediyenin rızası hilafına veya bilgisi dışında işgali söz konusu ise, bunun belgelendirilmesi yoluyla mülki makamdan tahliye talebinde bulunulacaktır

Belediye taşınmazlarının fuzuli işgali durumunda tahliye sağlanana kadar, 2886 Kanunda düzenlenen esaslar dahilinde ecrimisil tahsili de zorunlu bulunmaktadır

Konu hakkında bilgi edinilmesini ve mülki makamlarla belediyelere duyurulmasını rica ederim.

Zekeriya ŞARBAK Bakan a. Müsteşar Yardımcısı V.