İçindekiler
- Hangi Malların Kiralanması KVD’ye Tabidir?
- İktisadi İşletmeye Dahil Olmayan Gayrimenkullerin Kiralanmasının KDV Karşısındaki Durumu
- İrtifak Hakkı KDV’ye Tabi mi?
- Hazine Taşınmazlarındaki İrtifak Haklarına KDV Durumu
- Belediye Tarafından Otel Olarak Kullanılmak Üzere Tesis Edilen İrtifak Hakkı KDV’ye Tabi Mi?
Hangi Malların Kiralanması KVD’ye Tabidir?
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1/3-f maddesi uyarınca 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri KDV’ye tabidir. Bu maddeye göre Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV’ye tabi olmaktadır. İrtifak hakkı da bir tür kiralama olduğu için 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde belirtilen mal ve haklarla ilgili olarak tesis edilen irtifak hakkı işlemleri KDV’ye tabidir.
Atıf yapılan 70. maddeye göre arazi, bina, gayrimenkullerin, ayrı olarak kiraya verilen, mütemmim cüzileri ve teferruatı ile bilumum tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri; gayrimenkul olarak tescil edilen hakların kiraya verilmesi (irtifak da kira gibidir) KDV ye tabidir.
70. maddede belirtilen mal ve haklar şu şekildedir: 1. Arazi, bina (Döşeli olarak kiraya verilenlerde döşeme için alınan kira bedelleri dahildir.), maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı; 2. Voli mahalleri ve dalyanlar; 3. Gayrimenkullerin, ayrı olarak kiraya verilen, mütemmim cüzileri ve teferruatı ile bilümum tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri; 4. Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar; 5. Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (İhtira beratının mucitleri veya kanuni mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.), alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar (Bu hakların kullanılması için gerekli malzeme ve teçhizat bedelleri de gayrimenkul sermaye iradı sayılır.); 6. Telif hakları (Bu hakların, müellifleri veya bunların kanuni mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.); 7. Gemi ve gemi payları (Motorlu olup olmadıklarına ve tonilatolarına bakılmaz) ile bilümum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları; 8. Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri. Yukarıda yazılı mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1/3-f maddesi uyarınca bu mal ve hakların kiraya verilmesi KDV’ye tabidir.
İktisadi İşletmeye Dahil Olmayan Gayrimenkullerin Kiralanmasının KDV Karşısındaki Durumu
Buna karşılık 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4/d maddesi ise iktisadi işletmeye dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanmasının KDV’den istisna olduğunu hüküm altına almıştır. Buna göre iktisadi işletmeye dahi olmayan bir unsurun 17/4/d maddesine göre istisna olabilmesi için “gayrimenkul” niteliğinde olması gerekir.
Nelerin gayrimenkul/taşınmaz sayılacağı 4721 sayılı Türk Medeni Kanununa göre belirlenir. 4721 sayılı Kanunun 704. maddesine göre Taşınmaz mülkiyetinin konusu şunlardır: 1) Arazi, 2) Tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar, 3) Kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler.
Aynı Kanunun 998. maddesine göre tapu siciline taşınmaz olarak şunlar kaydedilir: 1) Arazi, 2) Taşınmazlar üzerindeki bağımsız ve sürekli haklar, 3) Kat mülkiyetine konu olan bağımsız bölümler.
Arazinin tapu siciline kaydı, özel kanun hükümlerine tâbidir. Bağımsız ve sürekli hakların kaydedilmesi için gerekli koşullar ve usul Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Süreklilik koşulunun gerçekleşmesi için hakkın süresiz veya en az otuz yıl süreli olması gerekir.
İrtifak Hakkı KDV’ye Tabi mi?
İrtifak hakkı bağımsız ve sürekli bir hak olarak tapu kütüğünün ayrı bir sayfasına tescil edilecekse, 4721 sayılı Kanunun 704. ve 999. maddesine göre “gayrimenkul” sayılacağı için tapu kütüğünün ayrı bir sayfasına tescil edilen irtifak hakları KDV’den muaftır. Yani, irtifak hakkının tapu kütüğünde ayrı bir sayfaya bağımsız ve sürekli ayrı bir hak olarak kaydedilmesi durumunda bu bir gayrimenkul kiralaması olarak değerlendirilecek ve gayrimenkulün sahibi olan Hazinenin iktisadi bir işletme niteliğinde olmamasından ötürü Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-d maddesi gereğince katma değer vergisine tabi tutulmayacaktır.
Buna karşılık irtifak hakkı bağımsız ve sürekli bir hak olarak tapu kütüğünün ayrı bir sayfasına tescil edilmeyecekse 4721 sayılı Kanunun 704. ve 999. maddesine göre “gayrimenkul” sayılamayacağı için KDV’ye tabi olacaktır. İrtifak hakkının tapu sicilinde ayrı bir sayfaya bağımsız ve sürekli bir hak olarak tescil edilmemiş olması durumunda ise, bu bir hak kiralaması olarak değerlendirilecek ve kira karşılığında alınan bedel üzerinden Katma Değer Vergisi Kanununun 1/3-f maddesi gereğince katma değer vergisi hesaplanacaktır.
Hazine Taşınmazlarındaki İrtifak Haklarına KDV Durumu
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu‘nun 17. maddesinin 4/d bendine göre “Hazinece yapılan taşınmaz teslimi ve kiralamaları, irtifak hakkı tesisi, kullanma izni ve ön izin verilmesi işlemleri” KDV’den muaftır. Dolayısıyla Hazine taşınmazlarındaki irtifak hakkı, kullanma izni ve ön izin işlemlerinden KDV alınmaması gerekmektedir.
Belediye Tarafından Otel Olarak Kullanılmak Üzere Tesis Edilen İrtifak Hakkı KDV’ye Tabi Mi?
Belediyeler tarafından tesis edilen irtifak haklarının KDV’den muaf olduğuna dair bir hüküm bulunmamaktadır. Sadece 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1/3-f maddesi uyarınca 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması/irtifak hakkına konu edilmesi işlemleri KDV’ye tabidir.
Bu nedenle, belediye tarafından tesis edilen irtifak hakkı bizzat belediye tarafından yapılmış ise (iktisadi işletmeye dahil olmadığı için) KDV’ye tabi değildir. İrtifak hakkı belediye şirketi veya iktisadi işletmesi tarafından tesis edilmiş ise KDV’ye dahildir.
