Vasiyetnamenin İptali Davası Açma Süreleri

Vasiyetnamenin iptali davası hakkında hazırlamış olduğum geniş kapsamlı bir rehber için şu yazımıza Tüm Yönleriyle Vasiyetnamenin İptali Davası bakınız.

a) Genel Olarak

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 559. maddesine göre, vasiyetnamenin iptali davası açma hakkı, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın geçmesi tarihinin üzerinden, iyiniyetli davalılara karşı on yıl, iyiniyetli olmayan davalılara karşı yirmi yıl geçmekle düşer.

Madde gerekçesi şu şekildedir: “Gerek yürürlükteki bu maddede gerek İsviçre Medenî Kanununun bunu karşılayan 521 inci maddesinde iptal davaları için belirtilen süreler zamanaşımı süresi olarak öngörülmüştür. Bu sürenin niteliği tartışmalı olmakla birlikte, bunun zamanaşımı değil, bir hak düşürücü süre olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır. İsviçre Özel Hukuku ile ilgili şerhin yazarı Paul Piotet, Schweizerisches Privatrecht, Erbrecht IV/l, sh. 276-277’de buradaki sürenin Federal Mahkeme kararlarına (BGE 86 II 340; 98 II 176) da dayanarak bir hak düşürücü süre olduğunu kabul etmektedir.

Burada düzenlenen davanın yenilik doğurucu bir hakkın kullanılması niteliği taşıdığı, bu davanın bir eda davası olmadığı göz önünde tutularak madde hak düşürücü süre olarak düzenlenmiş ve kaleme alınmıştır.

Maddede öngörülen bir, beş ve otuz yıllık süreler yerine bir, on ve yirmi yıllık süreler kabul edilmiştir. Maddenin aslı olan İsviçre Medenî Kanununun 521 inci maddesinde bu süreler bir, on ve otuz yıl olarak öngörülmüştür.”

Kanun burada kısa ve uzun zamanaşımı sürelerinin başlangıcını farklı koşullara bağlamıştır. Bir yıllık kısa zamanaşımı süresi, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlamaktadır. Buna karşılık iyiniyetli davalılara karşı on yıl, iyiniyetli olmayan davalılara karşı yirmi yıl geçmekle düşecek olan hak düşürücü süre her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinden başlamaktadır.

b) Vasiyetnamenin İptali Davasında Bir Yıllık Kısa Süre

Türk Medeni Kanununun 559. maddesine göre, vasiyetnamenin iptali davası açma hakkı, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl geçmekle düşer. Bu nedenle, vasiyetnamenin iptali davası, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten itibaren bir yıl içinde açılmalıdır.

Bu süre içinde dava açılmazsa vasiyetnamenin iptalini talep hakkı kaybedilir. Zamanaşımı süresinin dolmasıyla birlikte, vasiyetname hükümleri yasal olarak kesinleşir. Mirasçılar veya hak sahipleri, artık bu vasiyetin geçerliliğine itiraz edemez.

c) Vasiyetnamenin İptali Davasında Bir Yıllık Süre Ne Zaman Başlar?

Bir yıllık süre davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlar.

Ancak Yargıtay önceden verdiği kararlarında bu sürenin okunma kararının kesinleşmesinden sonra başladığına karar vermekteydi. Yani bu süre vasiyetname usulünce açılıp, okunma kararının kesinleşmesinden sonra vasiyetnamenin iptali için 1 yıllık hak düşürücü süre işlemeye başlar (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2015/1032 K: 2015/2978). Bundan dolayı, vasiyetnamenin iptali davasının incelenebilmesi için öncelikle dava konusu vasiyetnamenin açılıp açılmadığı konusunda araştırma yapılmalıdır. Vasiyetnamenin açılıp okunduğunun tespit edilmesinin amacı, mirasçıları ve lehine kazandırma yapılan kişileri bilgilendirme ve yasal haklarını kullanmayı temine yönelik bir işlemdir. Vasiyetname usulünce açılıp ilgililere tebliğ edilmeden yukarıda anılan maddede gösterilen 1 yıllık zamanaşımı süresi işlemeye başlamaz  (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2015/1032 K: 2015/2978). Ancak Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2017/17153 K: 2018/390 kararında da belirtildiği üzere, vasiyetnamenin iptali davası açılabilmesi için, vasiyetnamenin açılması dosyasının kesinleşmesinin beklenmesinin gerekli olmadığının açıktır.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2016/16629 K: 2016/13682 T: 30.11.2016: Davacı vasiyetnamenin iptalini talep etmektedir. Vasiyetnamenin açılmasına dair davada; mahkemece davanın kabulüne, vasiyetnamenin açıldığına karar verilmiş ise de gerekçeli kararın tüm mirasçılara tebliğ edilmediği, bu açıdan dava tarihinde ilgili dosyanın derdest olduğu anlaşılmaktadır. Öncelikle vasiyetnamenin açılmasına dair kararın kesinleşme tarihi şerhini içerir onaylı sureti ilgili mahkemeden getirtilerek dosya içine konulmalıdır. Zira; vasiyetnamenin iptali davası açma süresi iş bu davanın kesinleştiği tarihten itibaren başlayacaktır.

Fakat Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2020 yılında verdiği kararlarla önceki görüşünden dönerek öğrenme tarihini vasiyetnamenin açılıp okunması kararının kesinleştiği tarih olarak değil, davacının vasiyetname içeriğini öğrendiği tarih olarak kabul etmiştir.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2019/4002 K: 2020/80 T: 14.01.2020 sayılı kararında şu ifadelere yer verilmiştir: “Vasiyetin iptali davasında bir yıllık hak düşürücü süre, vasiyetnamenin iptali davalarında; mirasçının (davacının) tasarrufu (vasiyetnameyi), iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten itibaren, tenkis davalarında ise; saklı paylı mirasçının (davacının), bu payının zedelendiğini öğrendiği tarihten başlar.”

d) Vasiyetnamenin İptali Davasında On Yıllık Süre Ne Zaman Başlar?

Buna karşılık iyiniyetli davalılara karşı on yıl, iyiniyetli olmayan davalılara karşı yirmi yıllık zamanaşımı süreleri, vasiyetin açılması tarihinden itibaren başlar. Bu sürenin başlaması için davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrenmesi zorunlu değildir. Vasiyetin açılması tarihinden itibaren iyiniyetli davalılara karşı on yıl, iyiniyetli olmayan davalılara karşı yirmi yıllık zamanaşımı süreleri geçtikten sonra vasiyetnamenin iptali davası açılamaz.

e) Vasiyetname Açılmadan İptal Davası Açılabilir Mi?

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 559. maddesine göre, vasiyetnamenin iptali davası açma hakkı, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Bu süre içinde dava açılması için (kural olarak) vasiyetin açılmasına gerek yoktur. Ancak davacının iptal davasına konu olacak tasarrufu öğrenebilmesi için de vasiyetin açılması gerekir.

İyiniyetli davalılara karşı on yıl, iyiniyetli olmayan davalılara karşı yirmi yıllık zamanaşımı süresi ise her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinden başlar. Dolayısıyla her iki durumda da vasiyetnamelerde vasiyetname açılmadan iptal davası açılamaz.

f) Vasiyetin İptali Davası Süre Yargıtay Kararları

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2019/4002 K: 2020/80 T: 14.01.2020

Vasiyetin iptali davasında bir yıllık hak düşürücü süre, vasiyetnamenin iptali davalarında; mirasçının (davacının) tasarrufu (vasiyetnameyi), iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten itibaren, tenkis davalarında ise; saklı paylı mirasçının (davacının), bu payının zedelendiğini öğrendiği tarihten başlar. Devamını Oku

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2017/17153 K: 2018/390

Vasiyetnamenin iptali davası açılabilmesi için, vasiyetnamenin açılması dosyasının kesinleşmesinin beklenmesinin gerekli olmadığının açık olmasına göre direnme kararının yerinde ve doğru olduğu anlaşıldığından Devamını Oku

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2015/1032 K: 2015/2978

Vasiyetname usulünce açılıp, okunma kararının kesinleşmesinden sonra vasiyetnamenin iptali için 1 yıllık hak düşürücü süre işlemeye başlar. Devamını Oku

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2015/1032 K: 2015/2978

Vasiyetnamenin iptali davasının incelenebilmesi için öncelikle dava konusu vasiyetnamenin açılıp açılmadığı konusunda araştırma yapılmalıdır. Vasiyetnamenin açılıp okunduğunun tespit edilmesinin amacı, mirasçıları ve lehine kazandırma yapılan kişileri bilgilendirme ve yasal haklarını kullanmayı temine yönelik bir işlemdir. Vasiyetname usulünce açılıp ilgililere tebliğ edilmeden yukarıda anılan maddede gösterilen 1 yıllık zamanaşımı süresi işlemeye başlamaz. Devamını Oku

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E: 2016/16629 K: 2016/13682 T: 30.11.2016

Davacı vasiyetnamenin iptalini talep etmektedir. Vasiyetnamenin açılmasına dair davada; mahkemece davanın kabulüne, vasiyetnamenin açıldığına karar verilmiş ise de gerekçeli kararın tüm mirasçılara tebliğ edilmediği, bu açıdan dava tarihinde ilgili dosyanın derdest olduğu anlaşılmaktadır. Öncelikle vasiyetnamenin açılmasına dair kararın kesinleşme tarihi şerhini içerir onaylı sureti ilgili mahkemeden getirtilerek dosya içine konulmalıdır. Zira; vasiyetnamenin iptali davası açma süresi iş bu davanın kesinleştiği tarihten itibaren başlayacaktır. Devamını Oku