1. Anasayfa
  2. Gayrimenkul Makaleleri

Hazineye Ait Taşınmazların Tarımsal Amaçlı Kooperatiflere Kiraya Verilmesi


4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’un ek 5. maddesine göre; “Hazineye ait taşınmazlar, tarımsal üretim yapmak üzere tarımsal amaçlı kooperatifler, tarım satış kooperatifleri ve tarımsal üretici birlikleri ile bunların üst kuruluşlarına 492 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde yer alan harca esas değerin yüzde biri üzerinden yirmi yıl süre ile doğrudan kiralanabilir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”

Bu hükmün uygulanmasını göstermek ve imar planı bulunmayan veya 1/5000 ya da 1/1000 ölçekli imar planlarında tarımsal amaca ayrılan Hazineye ait taşınmazların sera ve jeotermal kaynaklı teknolojik seracılık faaliyetleri de dahil tarımsal üretim yapmak üzere tarımsal amaçlı kooperatifler, tarım satış kooperatifleri ve tarımsal üretici birlikleri ile bunların üst kuruluşlarına kiraya verilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla, 393 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği yayımlanmıştır.

a) Kooperatifler, Tarım Satış Kooperatifleri ve Tarımsal Üretici Birliklerine Kiraya Verme

Tebliğ kapsamında, imar planı bulunmayan veya 1/5000 ya da 1/1000 ölçekli imar planlarında tarımsal amaca ayrılan Hazineye ait taşınmazlar sera ve jeotermal kaynaklı teknolojik seracılık faaliyetleri de dahil tarımsal üretim yapmak üzere tarımsal amaçlı kooperatifler, tarım satış kooperatifleri ve tarımsal üretici birlikleri ile bunların üst kuruluşlarına yirmi yıl süreyle doğrudan kiraya verilebilir.

b) Kira Süresi ve Kira Bedeli

Bu kapsamda yapılacak kiralamalarda kira süresi 20 yıldır. Tebliğin 4. maddesine göre, kira süresi sonunda yükümlülüklerini yerine getirdiği tespit edilen ve talepte bulunan kiracıların kira süresi, kontrol ekibinin uygunluk raporu ve yeniden bedel belirlenmek suretiyle Bakanlık izni ile uzatılabilir.

Kiraya verilecek Hazineye ait taşınmazın ilk yıl kira bedeli, taşınmazın 492 sayılı Harçlar Kanununun 63. maddesinde yer alan harca esas değerin yüzde biridir.

c) Kiraya Verilemeyecek Taşınmazlar

Tebliğin 5. maddesine göre, özel kanunlar kapsamında kalıp kiralanması mümkün olmayan yerler ile 1/5000 veya 1/1000 ölçekli imar planlarında tarımsal amaç dışında ayrılan yerler ve Bakanlıkça belirlenen taşınmazlar kiraya verilemez. Kiralama işleminden sonra kiraya verilemeyeceği anlaşılan taşınmazların ilgili kurumlarca tahsisi veya devrinin talep edilmesi halinde yapılan sözleşmeler İdare tarafından tek taraflı olarak feshedilir.

d) Taşınmazların Belirlenmesi, İlan ve Duyuru

Bu Tebliğ kapsamında kiraya verilebilecek Hazineye ait taşınmazlar, resen veya talep üzerine İdarece (İllerde çevre ve şehircilik il müdürlüğünü (millî emlak dairesi başkanlığı veya emlak/millî emlak müdürlüğü) ve ilçelerde millî emlak müdürlüğünü yoksa milli emlak şefliği) belirlenir ve bu taşınmazlara ilişkin bilgi ve belgeler Valiliklerce (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü) Bakanlığa gönderilir.

Tebliğin 6. maddesine göre, Bakanlıkça kiraya verilmesi uygun görülen taşınmazlar, İdarenin internet sayfasında ve uygun görülen diğer şekillerle otuz gün süreyle ilan edilir. Bu taşınmazlara ilişkin bilgiler tarımsal amaçlı kooperatifler, tarım satış kooperatifleri ve tarımsal üretici birlikleri ile bunların üst kuruluşlarına duyurulmak üzere ilgili Tarım İdaresine de ayrıca gönderilir.

Ayrıca, ilan edilen taşınmazlar ilgili belediye başkanlıkları, ticaret ve sanayi odaları ile ziraat odalarına da bildirilir. İlan edilen bu taşınmazlardan köy ve belde sınırları içerisinde bulunanlar aynı süre içerisinde ilgili köy ve beldede uygun görülen vasıtalarla duyurulur.

e) Başvuru

İdarece ilan edilen Hazineye ait taşınmazlar üzerinde tarımsal üretim yapmak üzere tarımsal amaçlı kooperatifler, tarım satış kooperatifleri ve tarımsal üretici birlikleri ile bunların üst kuruluşları, ilan süresi içerisinde İdareye başvurur.

f) Hak Sahibinin Belirlenmesi

Hak sahibi; kiralama yapılacak tarımsal amaçlı kooperatifler, tarım satış kooperatifleri ve tarımsal üretici birlikleri ile bunların üst kuruluşlarıdır.

Tebliğin 7. maddesine göre; ilan edilen taşınmaz için bir başvuru olması halinde, başvuruda bulunan kooperatif, tarım satış kooperatifi, tarımsal üretici birlik veya bunların üst kuruluşu hak sahibi olarak belirlenir.

Birden fazla başvurunun olması durumunda, yapılacak artırmada en yüksek katılım bedelini teklif eden tarımsal amaçlı kooperatif, tarım satış kooperatifi, tarımsal üretici birlik ya da bunların üst kuruluşu hak sahibi olarak belirlenir. Katılım bedeli; birden fazla başvuru olması halinde, hak sahibinin belirlenmesine esas olmak ve bir defaya mahsus tahsil edilmek üzere taşınmazın harca esas değerinin yüzde biri üzerinden başvuranlar arasında yapılacak artırma sonucu oluşacak bedeldir. Katılım bedeli hak sahibinden bir defaya mahsus olarak tahsil edilir ve bu bedel kira bedelinden mahsup edilmez. İlk yıl kira bedeli ayrıca tahsil edilir.

g) Bakanlık Kararı, Kararın Tebliği ve Kira Sözleşmesinin Düzenlenmesi

Hak sahipliğinin belirlenmesinden sonra bilgi ve belgeler Valiliklerce (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü) Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça uygun görülmesi halinde kiralama işlemleri yapılır.

Tebliğin 7. maddesine göre Bakanlıkça hak sahipliğinin uygun görülmesi halinde, İdarece en geç on beş gün içerisinde hak sahibine; varsa katılım bedeli, kira bedeli, kira süresi, ödeme koşulları, bedelin yatırılacağı yer, sözleşme giderleri (vergi, resim, harçlar ve diğer giderler) gibi bilgileri de içeren Tebliğ ekinde yer alan (Ek-1) tebligat yapılır. Ayrıca, yapılacak tebligatta, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yükümlülüklerin yerine getirilmesi halinde sözleşme düzenleneceği belirtilir.

Süresi içerisinde yükümlülüklerin yerine getirilmesi halinde Tebliğ ekinde yer alan (Ek-2) kira sözleşmesi düzenlenir. Bu Tebliğ kapsamında düzenlenen kira sözleşmelerinin notere tasdik ve tescili zorunlu değildir. Ayrıca Tebliğin 4. maddesine göre bu Tebliğ kapsamında yapılacak kiraya verme işlemlerinde geçici ve kesin teminat alınmaz.

h) Kira Bedelinin Ödenmesi, Kira Bedelinin Ödenmemesi veya Geç Ödenmesi

Kira ve katılım bedeli peşin veya taksitle ödenebilir. İlk yıl kira ve varsa katılım bedelinin taksitle ödenmesi halinde dörtte biri sözleşme imzalanmadan önce peşin olarak, kalanı ise aynı yıl kira dönemi içinde iki eşit taksitle veya yılı sonunda tek seferde ödenebilir. Müteakip yıllar kira bedelleri ise aynı yıl kira dönemi içinde olmak kaydıyla üç eşit taksitle veya yılı sonunda tek seferde ödenebilir. Taksitlere kanuni faiz uygulanmaz.

Bu yazımız da ilginizi çekebilir:  193 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği (Taşınır mal satışları)

İkinci ve izleyen yıllar kira bedelleri, sözleşme günü itibarıyla Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım ÜFE – oniki aylık ortalamalara göre yüzde değişim) oranında arttırılır. Bu bedelin genel beyan döneminde yeniden belirlenen bedelin altında kalması halinde, genel beyan döneminde belirlenen bedel esas alınır.

Tebliğin 7. maddesine göre, üst üste iki yıllık kira bedelinin ödenmemesi halinde yapılacak tebligat ile otuz gün içerisinde bu bedellerin ödenmesi istenir. Bu süre içerisinde de ödenmemesi durumunda sözleşme feshedilir ve Tebliğin 12. maddesinin üçüncü fıkrasına göre işlem tesis edilir.

Süresi içinde ödenmeyen kira, katılım ve kullanım bedelleri ile diğer alacaklara, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51. maddesine göre belirlenen oranda gecikme faizi uygulanır.

i) Taşınmazın Teslimi, Kullanımı ve Kiracının Yükümlülükleri

Tebliğin 8. maddesine göre, kiraya verilecek taşınmaz, İdarece sözleşme tarihinden itibaren on beş gün içinde üzerindeki muhdesat ve müştemilat da gösterilmek suretiyle mahallinde tanzim edilecek tutanakla kiracısına teslim edilir. Teslim tutanağı iki nüsha olarak düzenlenir. Tutanağın bir nüshası kiracıya verilir, diğer nüshası ise dosyasında saklanır.

Tebliğin 8. maddesine göre, kiracı, kiralama amacına uygun olarak en fazla altı ay içerisinde faaliyete başlamak zorundadır.

Teslim edilen taşınmazın üzerinde kiracı tarafından kiralama amacına, başvuruda belirtilen şartlara ve bu Tebliğ hükümlerine uygun olarak faaliyette bulunulması esastır.

(1) Taşınmaz Üzerinde Yapı ve Tesis Yapılması

Tebliğin 4. maddesine göre, kiracı tarafından talep edilmesi halinde, kontrol ekibinin uygun görüşü ve İdarenin izni ile Hazine taşınmazları üzerinde sera ve jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımları ile tarımsal üretim için zorunlu olan; modern örtüaltı, topraksız tarımsal üretim gibi ihtiyaçlar için gerekli altyapı ve kiralama amacına matuf takılıp sökülebilir malzemelerle geçici nitelikte tesis, depo ve benzeri yapılar yapılabilir.

(2) Taşınmazın İşlettirilmesi

Tarımsal amaçlı kooperatifler, tarım satış kooperatifleri ve tarımsal üretici birlikleri ile bunların üst kuruluşları, kiraya verilen taşınmazları bizzat işletebilecekleri gibi bünyesinde bulunan kooperatiflere, birliklere, üst kuruluşlara ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu iştiraklerine Bakanlıkça izin verilmek suretiyle işlettirebilirler.

Bu durumda cari yıl kira bedeline ilave olarak düzenlenecek kira sözleşmesinden elde edilen gelirin, cari yıl kira bedelinden fazla olan kısmının yüzde ellisinin Hazineye ayrıca ödenmesi gerekir.

(3) Sözleşmenin Devri ve Ortak Alınması

Tebliğin 11. maddesine göre, kira sözleşmeleri devredilemez ve bu sözleşmelere ortak alınamaz. Ancak kooperatif, birlik veya üst kuruluşların üye ve ortaklarında değişiklik olabilir. İzinsiz devir yapılması veya ortak alınması halinde, sözleşme feshedilir.

j) Denetim ve Geçici Yapılaşma

Bu Tebliğ kapsamında yürütülen faaliyetlere ilişkin kontrol ekibi tarafından, başvuru şartlarına ve kira sözleşmesine uygun faaliyette bulunup bulunulmadığı yıllık olarak denetlenir.

Kontrol ekibi tarafından gerçekleştirilen inceleme, tespit veya yıllık kontroller rapora bağlanır. Bu raporda, başvuruda belirtilen faaliyetlere, kira sözleşmesinde belirtilen şartlara veya bu Tebliğ hükümlerine aykırılığın olup olmadığı ile bu aykırılıkların doksan günü geçmemek üzere verilecek süre ile giderilip giderilemeyeceği belirtilir. İdarece, kontrol ekibi raporunda belirtilen sürede aykırılıkların giderilmesi gerektiği kiracıya bildirilir. Verilen süre içerisinde, aykırılıkların kiracı tarafından giderilmemesi halinde, sözleşme feshedilir.

Kiraya verilen taşınmazlar kiralama amacı dışında kullanılamaz, sera ve jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımları hariç üzerlerinde hiçbir şekilde sabit yapı ve tesis inşa edilemez. Ancak kiracı tarafından talep edilmesi halinde üretim için zorunlu olan; modern örtüaltı, topraksız tarımsal üretim gibi ihtiyaçlar için gerekli altyapı ve kiralama amacına matuf takılıp sökülebilir malzemelerle geçici nitelikte tesis, depo ve benzeri yapılar kontrol ekibinin uygun görüşü ve İdarenin izni ile yapılabilir. Bu şekilde izin verilen yapılar, sözleşme bitiminde kiracı tarafından kaldırılır ve tahliye edilir.

Tarım İdaresi ve İdarece uygun görülen zamanlarda da ayrıca denetim yapılabilir.

k) Sözleşmenin Feshi ve Tahliye

Bu kapsamda kiraya verilen Hazine taşınmazlarının tarımsal üretim amacıyla kullanılması zorunludur. Amaç dışı kullanımın tespit edilmesi halinde tebligat yapmaya gerek kalmaksızın sözleşme feshedilir.

Kiraya verilen taşınmaza, kira sözleşmesinin sona ermesinden önce, kamu kurum ve kuruluşları tarafından; kamu hizmetlerinin yürütülebilmesi için zorunlu olarak ihtiyaç duyulması veya taşınmazın özel kanunlar gereğince değerlendirilmesinin talep edilmesi halinde, sözleşme İdarece tazminat alınmaksızın tek taraflı olarak feshedilir. Kiracı hasat sezonu dikkate alınmak suretiyle yapılacak tebligatı takip eden on beş gün içerisinde taşınmazı tahliye eder.

Kiracının; fesih talebinde bulunması, kira dönemi sona ermeden faaliyetini durdurması, taahhüdünü sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi hallerinde İdarenin en az otuz gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi halinde, ayrıca protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın sözleşme İdarece tazminat alınmaksızın feshedilir. Taşınmazın kiracı tarafından rızaen tahliye edilmemesi halinde, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75 inci maddesi ile Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre hasat sezonuna müteakip tahliye edilir.

l) Ağaçların Tasfiyesi

Tebliğin 4. maddesine göre, kiraya verilen taşınmaz üzerinde ağaç veya fidan dikilmesi durumunda sözleşme sonunda taşınmazın eski haline getirilmesi gerekir. Ancak sözleşmenin sona ermesi, feshi veya yeniden kiralama yapılmaması durumlarında ağaç veya fidanlar sökülüp götürülmezse bunlar için herhangi bir bedel, hak ve tazminat talep edilemez.

m) Sözleşmesiz Kullanım

Sözleşmenin 7. maddesine göre, kira süresinin sona ermesi nedeniyle kiracısı tarafından yeniden kiralama talebinde bulunulan Hazineye ait taşınmazın yeniden eski kiracısına kiraya verilinceye kadar geçen süre içindeki kullanımı için, yeni sözleşmede öngörülen bedel üzerinden kullanım bedeli tahsil edilir.

Kira sözleşmesi feshedilen, kira süresi sona erdiği halde yeniden kiralama talebinde bulunulmayan ve yeniden kiralanması talep edilip de kiraya verilmesi uygun görülmeyen taşınmazların tahliyeleri sağlanıncaya kadar geçen süre içindeki kullanımı nedeniyle ecrimisil takdir ve tahsili yapılır.

Hazineye Ait Tasinmazlarin Tarimsal Amacli Kooperatiflere Kiraya Verilmesi
Hazineye Ait Taşınmazların, Tarımsal Amaçlı Kooperatifler, Tarım Satış Kooperatifleri ve Tarımsal Üretici Birliklerine Kiraya Verilmesi