İçindekiler
İmar Para Cezalarına Nasıl İtiraz Edilir?
Bu yazımızda 3194 sayılı İmar Kanunu 42. madde kapsamında verilen imar para cezalarına nasıl itiraz edileceği, itirazın hangi makama yapılacağı, hangi sürede yapılacağı açıklanacaktır.
İmar para cezaları konusunda rehber niteliğindeki yazımız için şu linke tıklayınız: İmar Para Cezaları Rehberi: İşlem Süreçleri, İtiraz ve Dava Bu rehberde “Hangi yapılara ve fiillere imar para cezası uygulanır? İmar para cezaları kime uygulanır? İmar para cezaları nasıl hesaplanır? İmar para cezası uygulama yetkisi hangi kurumda? İmar para cezasını kim verir? İmar para cezaları hangi sürede ödenir? Zamanaşımı var mı? İmar para cezalarına nasıl itiraz edilir? İmar para cezasına nasıl dava açılır?” konularında bilgiler yer almaktadır.
İmar para cezalarına itiraz ve dava konusundaki sorularınız hakkında hukuki destek almak için linkteki iletişim formunu doldurabilirsiniz: İletişim Formu
İmar Kanunu 42. Madde İdari Para Cezasına İtiraz: İmar Para Cezasına İtiraz Nereye Yapılır?
İmar para cezalarına karşı encümene bir dilekçe verilerek itiraz edilebilir. Aslında dilekçe doğrudan encümene verilmez. Dilekçe belediyenin imar müdürlüğüne verilir. Fakat dilekçe konusunda karar alma yetkisi encümen aittir.
İmar Kanunu 42.Madde İdari Para Cezasına İtiraz Süresi: İmar Para Cezasına İtiraz Süresi Ne Kadar?
3194 sayılı İmar Kanununda ödeme için özel bir süre öngörülmediğine göre, imar para cezalarının muhatabına tebliğinden itibaren bir ay içerisinde ödenmesi gerekir. Ancak itiraz konusunda özel bir süre bulunmamaktadır. Dava açma süresi içerisinde (60 gün) itiraz edilmesi mümkündür.
İmar Kanunu 42.Madde İdari Para Cezasına İtiraz Sebepleri
İtiraz gerekçeleri şunlar olabilir:
- Para cezasının yetkisiz kamu idaresi tarafından uygulanması,
- Para cezasının idarenin yetkisiz organı tarafından uygulanması,
- Para cezası uygulanmasını gerektiren fiillerin tespitinin yapılmadan ceza uygulanması,
- Para cezasına dayanak teşkil eden tutanakların gerekli bilgileri içermemesi,
- Tespit tarihinden makul süre geçtikten sonra para cezası uygulanması,
- Para cezası uygulanması gerekmeyen durumlarda ceza uygulanması,
- Ceza miktarının hatalı olarak belirlenmesi,
- Para cezasının yanlış kişiye uygulanması,
- Ceza ihbarnamesinin hatalı olarak düzenlenmesi veya süresinde düzenlenmemesi.
İmar Kanunu 42. Madde İdari Para Cezasına İtiraz Dilekçesi (İmar Para Cezasına İtiraz Dilekçesi Örneği)
DAVACI:……………………… DRESİ: …………………… DAVALI: ……………………… ADRESİ: ……………………………
TEBLİĞ TARİHİ(*) : ……………………………
DAVANIN KONUSU: (…) İli, (…) ilçesi, (…) Mahallesi, (…) mevkiinde, (…) pafta, (…) ada ve (…) parsel sayılı ve adıma/müvekkilim adına tescilli olan taşınmazda yer alan yapımız ile ilgili olarak idarenizce tesis edilen inşaat durdurma, yıkım, tehlike arz eden yapının yıkılması ve para cezası işlemlerinin iptali ile işlemin açıkça hukuka aykırı olması ve uygulanması halinde telafisi mümkün olmayan zararlara neden olacağından yürütmenin durdurulması istemidir.
OLAY VE HUKUKİ AÇIKLAMA: (…) İli, (…) ilçesi, (…) Mahallesi, (…) mevkiinde, (…) pafta, (…) ada ve (…) parsel sayılı ve adıma/müvekkilim adına tescilli olan taşınmazda yer alan yapımız ile ilgili olarak idarenizce, inşaat durdurma yönünde işlem tesis edilmiştir. Ayrıca (…) tarihli ve (…) sayılı encümen kararıyla söz konusu yapı hakkında yıkım ve para cezası kararı alınmıştır.
Bu işleminiz, 3194 sayılı İmar Kanunu’na, söz konusu taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama imar planına, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğine, Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğine ve bu konudaki Danıştay içtihatlarına aykırıdır. Şöyle ki;
(Dilekçenin bu kısmında, imar para cezasındaki muhtemel hukuka aykırılık nedenleri ve buna ilişkin görüşlerin yasal/yargısal dayanakları, kitabın ilgili bölümünden yararlanılarak belirtilmelidir.)
(…) İli, (…) ilçesi, (…) Mahallesi, (…) mevkiinde, (…) pafta, (…) ada ve (…) parsel sayılı ve adıma/müvekkilim adına tescilli olan taşınmazda yer alan yapımız ile ilgili olarak idarenizce, inşaat durdurma yönünde işlem tesis edildikten sonra, yapı için ruhsat almamız/yapıyı ruhsatlı hale getirmemiz için süre verilmeden encümen tarafından yıkım kararı alınmıştır.
Oysa ki 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesinde “…” hükümleri yer almaktadır. Bu hükümlere göre, ruhsat alınması veya ruhsat ve eklerine aykırılıkların giderilmesi mümkün olan yapıda bir aylık süre verilmeden yıkım kararı verilmesi mevzuata aykırıdır. Bu nedenle idareniz encümenince alınan yıkım kararının iptal edilmesi gerekmektedir.
SONUÇ VE TALEP: (…) İli, (…) ilçesi, (…) Mahallesi, (…) mevkiinde, (…) pafta, (…) ada ve (…) parsel sayılı ve adıma/müvekkilim adına tescilli olan taşınmazda yer alan yapımız ile ilgili olarak idarenizce tesis edilen inşaat durdurma, yıkım, tehlike arz eden yapının yıkılması ve para cezası işlemlerinin İPTALİ ile YÜRÜTMENİN DURDURULMASINA, yargılamanın duruşmalı yapılmasına, avukatlık ücretinin ve yargılama giderinin davalı idareden alınarak tarafıma verilmesine karar verilmesi için gereğini arz ederim.
İsim ve İmza
EKLER:
- Tapu belgesi.
- İşleme dair belediye/il özel idaresi yazısının örneği.
- Varsa imar plânı paftası ve diğer belge örnekleri.
- İtiraz edilmiş ise itiraz dilekçesi ve davalı idarenin cevabı.
İmar Para Cezalarına Dava Nasıl Dava Açılır?
İmar para cezalarının haksız olduğunu düşünen kişiler imar para cezalarına karşı dava açabilirler. Bu konuda öncelikle, iptal davasının ön koşullarının (imar para cezalarına karşı açılacak iptal davalarda görevli yargı ve yetkili mahkeme, imar para cezalarına karşı açılacak iptal davalarda idari merci tecavüzü, imar para cezalarına karşı açılacak iptal davalarda ehliyet, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, imar para cezalarına karşı açılacak iptal davalarda dava açma süresi, husumet, dilekçenin İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 5. maddesine uygun olup olmadığı) dikkate alınması ve açıklanması gerekir.
İmar Para Cezalarına Dava Dilekçesi Örneği
İmar para cezalarına karşı açılacak davalarda şu dilekçe örneğinin kullanılması mümkündür: İmar Kanunu 42. Madde İdari Para Cezasına İtiraz Dilekçesi (İmar Para Cezasına İtiraz Dilekçesi Örneği)
A. İmar Para Cezalarına Hangi Mahkemede Dava Açılır?
a) İmar Para Cezalarına Karşı Açılacak İptal Davalarında Görevli Yargı
3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin beşinci fıkrasında idari para cezalarına itirazın yapılacağı yetkili yargı yeri sulh ceza mahkemesi olarak belirlenmişti. Ancak bu hüküm Anayasa Mahkemesi tarafından Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesine göre para cezası verilmesine ilişkin işlem idari bir işlemdir, bu nedenle, para cezalarına karşı açılacak davaların idari yargıda görülmesi gerekir.
Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra Kabahatler Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarihe kadar imar para cezalarına karşı idare mahkemelerinde dava açılmakta idi. 5326 sayılı Kabahatler Kanunu yürürlüğe girdikten sonra idari para cezasına itiraz edilecek yetkili mahkeme açısından bir belirsizlik oluşmuş, bu belirsizlik Anayasa Mahkemesinin 05.04.2007 tarihli ve E:2007/35, K:2007/36 sayılı kararı (Resmi Gazete T/S:15.11.2007/26701) ile giderilmiştir.
Ayrıca Uyuşmazlık Mahkemesi de vermiş olduğu kararlarında imar para cezalarına karşı açılacak davaların idari yargıda görülmesi gerektiğini vurgulamıştır. Uyuşmazlık Mahkemesi, 06.06.2011, E:2011/48, K:2011/122: 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca verilen para cezasına karşı açılan davanın, idari yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği. Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararını gözeten Uyuşmazlık Mahkemesi, 3194 sayılı Yasa’nın 42. maddesine göre verilen idari para cezalarına karşı açılan davaları, göreve ilişkin genel ilkelere göre idari yargının görev alanında görmüştür.
Danıştay da muhtelif kararlarında imar para cezalarına karşı açılacak davaların idari yargıda görülmesi gerektiğini vurgulamıştır. Örneğin Danıştay 6. Dairesi tarafından verilen 30.01.2007 tarihli ve E:2006/1498, K:2007/438 sayılı kararda “3194 sayılı imar kanunu uyarınca verilen para cezasından kaynaklanan uyuşmazlığın çözümünde idari yargının görevli olduğu, söz konusu para cezasının 5326 sayılı Kabahatler Kanunu kapsamına girmediği” ifade edilmiştir. Danıştay 6. Dairesi, 30.01.2007, E:2006/1498, K:2007/438: 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca verilen para cezasından kaynaklanan uyuşmazlığın çözümünde idari yargının görevli olduğu, söz konusu para cezasının 5326 sayılı kabahatler kanunu kapsamına girmediği.
Bugün için 3194 sayılı İmar Kanunu çerçevesinde verilen idari para cezası niteliği taşıyan imar para cezalarına itirazın idare mahkemelerine yapılması ve itirazın anılan mahkemelerce sonuçlandırılması gerekmektedir.
İdari işlem niteliğinde olan para cezaları konusunda idari yargıda görev, idare mahkemelerinindir. Bir başka anlatımla para cezaları vergi, resim ve harç niteliğinde olmadığından para cezasına ilişkin ihbarnamenin iptali istemi ile açılan davanın idare mahkemesinde görülmesi gerekir. Danıştay 6. Dairesi, 26.02.1990, E:1990/31, K:1990/188: 3194 sayılı İmar Kanunun 42. maddesine istinaden verilen para cezasının tahsili amacıyla düzenlenen ihbarname bir idari işlem olduğundan, buna karşı açılan davanın idare mahkemesince görülmesi gerektiği nedeniyle, vergi mahkemesince davanın görev yönünden reddinde isabet görülmediği.
b) İmar Para Cezalarına Karşı Açılacak İptal Davalarında Yetkili Mahkeme
İdari Yargılama Usulü Kanununun 34. maddesine göre imar, kamulaştırma, yıkım, işgal, tahsis, ruhsat ve iskan gibi taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasında veya bunlara bağlı her türlü haklara veya kamu mallarına ilişkin idari davalarda yetkili mahkeme taşınmaz malların bulunduğu yer idare mahkemesidir. Bu nedenle para cezalarına karşı taşınmazın bulunduğu yer idare mahkemesinde dava açılması gerekir.
B. İmar Para Cezalarına Dava Açma Süresi, İmar Kanunu 42. Madde Dava Açma Süresi
Kanunda dava açmak için özel bir süre öngörülmediği için para cezalarına 2577 sayılı Kanun’un 7. maddesinin birinci fıkrası gereği tebligat tarihinden itibaren altmış gün içinde dava açılabilir.
C. İmar Para Cezalarına Karşı Açılacak İptal Davalarda İdari Merci Tecavüzü
Para cezalarına dava açabilmek için idareye başvuru zorunluluğu bulunmamaktadır. 3194 sayılı İmar Kanunu’nda bu yönde bir düzenleme yer almamaktadır. Ancak para cezası işlemine karşı dava açmadan önce 2577 sayılı Kanun’un 11. maddesi kapsamında idareye başvurmanın önünde de herhangi bir engel bulunmamaktadır.
İmar para cezaları için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 124. maddesi kapsamında düzeltme ve şikayet başvurusunda bulunulamaz. Bu maddede düzenlenen düzeltme ve şikayet yolunun, aynı Kanunun kapsam maddesiyle belirli vergi, resim ve harçlar hakkında uygulanması zorunlu olup, bunlar dışında kalan ve vergi niteliğinde bulunmayan para cezası hakkında uygulanmasına yasal olanak bulunmamaktadır. Zira para cezaları, gerek bu cezayı doğuran olay ve yasal dayanağı yönünden, gerekse amacı yönünden vergi, resim ve harç niteliğinde değildir (Danıştay 6. Dairesi, 24.09.1987, E:1987/806, K:1987/843).
Ç. İmar Para Cezalarına Karşı Kimler Dava Açabilir?
Para cezasına karşı, adına para cezası düzenlenen kişilerin dava açma ehliyeti bulunduğu açıktır. Apartman yöneticilerin, özel bir yetkiye gerek olmaksızın, apartman adına düzenlenen para cezasının iptali için dava açma ehliyetleri bulunmaktadır.
Danıştay 6. Dairesi, 15.03.2006, E:2004/979, K:2006/1140: 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 35. maddesinde de yöneticinin genel yönetim işlerinin görülmesine ilişkin görevleri ayrıntılı olarak sayılmıştır. Anılan yasal düzenlemelerin birlikte değerlendirilmesinden, apartman yöneticisinin özel bir yetkiye gerek olmaksızın apartman yönetimi adına tesis edilen idari bir işlemin iptali istemiyle apartmanı temsilen dava açabileceği sonucuna varıldığından, dava açıldığı tarihide apartman yöneticisi olan (…)’ın temsil belgesini sunmaması nedeniyle apartman adına dava açma ehliyeti olmadığı gerekçesiyle davanın ehliyet yönünden reddi yolunda verilen mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
D. İdari Davaya Konu Olacak Kesin ve Yürütülmesi Gereken Bir İşlem Olup Olmadığı
İmar para cezalarının uygulanabilmesi imar mevzuatına aykırı yapı hakkında tutanak düzenlenmesi ve para cezası uygulanmasını gerektiren nedenlerin, yapıda imar mevzuatına, ruhsata ve fen ve sağlık koşullarına aykırı olan hususların ve bu hususların İmar Kanununun hangi maddesine aykırılık teşkil ettiğinin tutanaklarda açık olarak belirtilmesi gerekir.
Uygulamada para cezası ve İmar Kanunu’nun 32. maddesi kapsamında yıkım işlemleri birlikte yapılmakta ve tespit; devam eden inşaatlarda yapı tatil zaptı, tamamlanmış olan yapılarda ise yapı tespit zaptının düzenlenmesiyle gerçekleşmektedir. Bu suretle işlem idari kimliğe bürünmekte, söz konusu işlemler, yerleşik yargı kararlarında idari davaya konu oluşturabilecek nitelikte idari işlemler olarak kabul edilmektedir. Çünkü her iki tutanak da (yapı tatil zaptı ve yapı tespit zaptı) para cezası açısından olmasa dahi, yıkım işlemleri açısından 3. kişiler için sonuç doğurmaktadır.
Buna karşılık yıkım işlemi sonucu doğurmayan (bir başka ifadeyle yıkım ve durdurma işlemine konu olmayacak), sadece para cezasının hazırlık işlemi niteliğinde olan tespit tutanakları, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem niteliğinde değildir. Örneğin İmar Kanunu’nun 34. maddesinde öngörülen yükümlülüklere uyulmaması nedeniyle verilecek para cezası için düzenlenen tespit tutanağı, sadece bir hazırlık işlemi niteliğinde olduğu için idari davaya konu olamaz.
Para cezaları, belediye başkanlığının ve il özel idaresi genel sekreterliğinin teklifi üzerine belediye encümeni veya il encümeni tarafından verilmektedir. Bunlardan “belediye başkanlığının ve il özel idaresi genel sekreterliğinin teklifi”, encümene para cezası alınmasını teklif eden bir yazıdır; encümen dilerse para cezası kararı vermeyebilir, bu nedenle bu teklif yazısı idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu işlem niteliğinde değildir.
Encümen kararının idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu işlem niteliğinde olduğu, izahtan varestedir.
F. İmar Para Cezalarında Dava Kime Karşı Açılır?
Para cezası işlemleri belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde belediye encümeni, bu sınırlar dışında ise il encümeni tarafından onaylanmaktadır. Ancak, para cezası işleminin iptali istemi ile açılacak davalarda husumet belediye veya il encümenine yöneltilemez. Çünkü bu organların, belediyeyi ve il özel idaresini temsile yetkileri yoktur. Belediyeyi temsil yetkisi 5393 sayılı Belediye Kanununun 37. maddesi gereği belediye başkanına aittir. 37. madde hükmüne göre belediye başkanı, belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Aynı şekilde 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 29. maddesine göre vali, il özel idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Bu nedenle, iptal davalarında husumetin belediye başkanlığına veya il özel idaresini temsilen valiliğe yöneltilmesi gerekir.
G. Dilekçenin İYUK’un 5. Maddesine Uygun Olup Olmadığı
Para cezası öngören encümen kararıyla birlikte yapı tatil zaptı ve yapı tespit zaptına, hatta yıkıma dair encümen kararına tek dilekçeyle dava açılması mümkündür.
H. Bilirkişi Görevlendirilmesini Gerektiren/Gerektirmeyen Durumlar
Bu davada mahkeme gerekiyorsa bilirkişi görevlendirir. Bilirkişi olarak görevlendirilecekler uyuşmazlığın niteliğine göre mühendisler veya fen adamları arasından seçilmelidir.
1. Bilirkişi Görevlendirilmesini Gerektiren Durumlar
Para cezalarına karşı açılacak davalarda, uyuşmazlıkların bir kısmı teknik bilgi gerektiren konulardır. Bu kapsamda bilirkişi görevlendirilmesi gereken uyuşmazlık konuları şunlardır:
- Ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapmak: Yapının ruhsat ve eklerine aykırı olmadığı ileri sürülmüş ise bu durumun belirlenmesi için bilirkişi görevlendirilmesi gerekir.
- İmar mevzuatına aykırı yapmak: Yapının imar mevzuatına aykırı olmadığı ileri sürülmüş ise bu durumun belirlenmesi için bilirkişi görevlendirilmesi gerekir.
- Standartlara uygun malzeme kullanmamak: Standartlara uygun malzeme kullanmamak nedeniyle ceza verilmiş ve davacı tarafından malzemenin standartlara uygun olduğu ileri sürülmüş ise bu durumun belirlenmesi için bilirkişi görevlendirilmesi gerekir.
- Kapıcı daireleri ve sığınaklarla ilgili zorunluluklara uyulmaması: Kapıcı dairelerinin ve sığınakların İmar Kanunu’na ve Sığınak Yönetmeliğine aykırı olup olmadığı, bilirkişi incelemesi gerektirir.
- Tehlike arz eden yapısını yıkmamak: Tehlike arz eden yapısını yıkmamak nedeniyle para cezası uygulanmış ve davacı tarafından yapının tehlike arz etmediği ileri sürülmüş ise bu durum bilirkişi incelemesini gerektirir.
2. Bilirkişi Görevlendirilmesini Gerektirmeyen Durumlar
Buna karşılık aşağıdaki hususlarda bilirkişi görevlendirilmesine gerek olmadığı kanaatindeyiz:
- Ruhsat almadan yapı yapmak,
- Özel parselasyon ile hisse karşılığı belirli bir yer satmak veya almak
- 28. maddedeki yükümlülüklere uymamak (harita, plan, etüt, proje ve eklerinin düzenlenmesi ve bunların yerine getirilmesinin; uygulamada bulunulacak alanın, yerleşme merkezinin ve yapının sınıfına, özelliğine ve büyüklük derecesine göre, uzmanlık alanlarına uygun olarak 38. maddede belirtilen meslek mensuplarına yaptırılmaması)
- Ruhsatsız yapılar için ruhsat almamak, ruhsat ve eklerine aykırılığı gidermemek
- Geçici inşaat ve tesislerin yıktırılmaması
- İnşaat ve tamirat yapılırken uyulması gereken kurallara uyulmaması,
- 35. maddedeki yükümlülüklere uyulmaması (İmar Kanunundan önce her ne sebeple olursa olsun ön bahçeleri yaya kaldırımı seviyesinden 0.50 metreden daha aşağıda teşekkül etmiş bulunan binalarla bu gibi arsaların sahiplerinin, gelip geçenlerin emniyetini temin etmek üzere, yol kenarına yönetmelikle belirtilen veya civarın karakterine göre ilgili idarece tespit edilen şekilde bahçe duvarı veya parmaklık yapmaması ve gereken emniyet tedbirlerini almaması)
- Yapı kullanma iznialındıktan sonra otopark yerlerinin, plana ve yönetmelik hükümlerine aykırı olarak başka maksatlara tahsis edilmesi
- Kamunun selameti için alınması gereken tedbirlerin alınmaması (Arsalarda, evlerde ve sair yerlerde umumun sağlık ve selametini ihlal eden, şehircilik, estetik veya trafik bakımından mahzurlu görülen enkaz veya birikintilerin, gürültü ve duman yayan tesislerin hususi mecra, lağım, çukur, kuyu; mağara ve benzerlerinin sakıncalarının giderilmemesi ve bunların ortaya çıkmasına meydan verilmesi)
- 41. maddeye aykırı davranmak (Belediyelerin ve il özel idarelerinin belirli yollar üzerinde mahzurlu bina bulunan veya binasız arsaların yola bakan yüzlerinin tayin edilen tarzda kapatılmasına karar vermesi üzerine taşınmaz sahiplerinin idarece verilen müddet içinde bu yerleri kapatmaması)
- Köy yerleşme alanı sınırı içinde muhtarlık izni olmadan yapı yapmak.
Muhtemel Hukuka Aykırılık Nedenleri ve İptal Kararı
İmar para cezalarına karşı idari yargıda dava açılmaktadır. Sonrasında muhtemel hukuka aykırılık nedenleri dikkate alınarak karar verilir. Açılan davalarda idari yargı para cezalarının hukuka uygun olup olmadığına karar vermektedirler. Bu davalarda muhtemel hukuka aykırılık nedenleri (muhtemel iptal sebepleri) şunlardır:
- Para cezasının yetkisiz kamu idaresi tarafından uygulanması,
- Para cezasının idarenin yetkisiz organı tarafından uygulanması,
- Para cezası uygulanmasını gerektiren fiillerin tespitinin yapılmadan ceza uygulanması,
- Para cezasına dayanak teşkil eden tutanakların gerekli bilgileri içermemesi,
- Tespit tarihinden makul süre geçtikten sonra para cezası uygulanması,
- Para cezası uygulanması gerekmeyen durumlarda ceza uygulanması,
- Ceza miktarının hatalı olarak belirlenmesi,
- Para cezasının yanlış kişiye uygulanması,
- Ceza ihbarnamesinin hatalı olarak düzenlenmesi veya süresinde düzenlenmemesi.
İmar Para Cezalarına Karşı Açılan Davalarda Kısmen Kabul, Kısmen Ret Mümkün mü?
Burada imar para cezalarına karşı açılacak davalarla ilgili önemli bir hususu daha açıklamak gerekir. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinin ikinci fıkrasında idari yargı yetkisinin, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olduğu, idari mahkemelerin, yerindelik denetimi yapamayacakları, yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Danıştay içtihatlarına göre, idare mahkemeleri, para cezası verilmesine ilişkin idari işlemi sadece iptal edebilirler, bunun yerine davalı idarenin yerine geçerek para cezası miktarını tayin edemezler. Bu durumda, 2577 sayılı Kanunun 2. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, yargı kararı ile idarelerin işlem tesisine zorlanamayacağı gibi idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceğine göre, idari yargı tarafından mevzuata aykırı bulunan para cezasının tamamının iptali gerekir.
Danıştay 6. Dairesi, 21.04.2006, E:2004/1613, K:2006/2164: 2577 sayılı Yasanın 2.maddesinin ikinci fıkrası uyarınca yargı kararı ile idareleri işlem tesisine zorlanamayacağı gibi idari eylem ve işlem niteliğinde ve idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceğine göre, İdare Mahkemesince para cezası fahiş bulunduktan sonra idarenin yerine geçilerek para cezası miktarının belirlenmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı hakkında.
Yani idare mahkemelerinin idarenin yerine geçilerek para cezası miktarının belirlemeleri ve para cezalarına ilişkin davaları “kısmen kabul, kısmen ret” şeklinde sonuçlandırmaları mümkün değildir.
Danıştay 6. Dairesi, 17.10.2007, E:2005/4304, K:2007/5667: 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinin 2. fıkrası uyarınca idari işlem niteliğinde yargı kararı verilemeyeceğinden, imar para cezasının mevzuata aykırı bulan idare mahkemesinin cezanın tamamını iptal etmesi gerekirken kısmen iptal etmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı.
Bu içtihat, imar para cezalarına karcı açılacak davaların Danıştay 14. Dairesinin yetki alanına dahil edilmesinden sonra da devam etmiştir.
Danıştay 14. Dairesi, 15.04.2015, E:2013/3547, K:2015/2962: İdare Mahkemesince, para cezasının hatalı olarak tesis edildiği tespit edildikten sonra para cezasının tümünün iptali gerekirken, “idari işlem niteliğinde karar verilemez” kuralına aykırı olarak idarenin yerine geçilmek suretiyle işlemin kısmen iptali, kısmen davanın reddi yolunda verilen temyize konu kararda hukuki isabet görülmemiştir.
Bununla birlikte; temel para cezasının, 3194 sayılı Kanun’un 42/2. maddesinde öngörülen kriterlere uygun olarak hesaplandığının, hukuka uygun olduğu; ancak, (c) bendinde öngörülen artırım sebebi veya sebeplerinin uygulanması koşullarının oluşmadığının anlaşılması halinde ise para cezasının hukuka aykırılığı tespit edilen artırım sebebine isabet eden kısım yönünden kısmen iptaline karar verilmesi mümkündür.
Danıştay 14. Daire, 27.02.2014, E:2012/4585, K:2014/2762: 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42/2. maddesinin (a) bendinde, temel para cezasının hesaplanmasında, yapı inşaat alanı ve yapı sınıfı ve grubu temel kriterler olarak öngörüldüğünden, temel para cezasının bu kriterlere aykırı olarak hesaplandığının tespit edilmesi halinde, aykırılığı tespit edilen para cezası miktarına (c) bendinde öngörülen artırım oranları uygulanarak belirlenen toplam para cezasının da tamamının iptal edilmesi gerektiği, temel para cezasının hesaplanmasına ilişkin aykırılıklar tespit edildikten sonra, bilirkişinin aykırılıktan etkilenen alan ve/veya yapı sınıfı ve grubuna ilişkin yaptığı tespitler uyarınca raporda hesaplanan para cezası miktarı esas alınarak dava konusu işlemin kısmen iptaline, kısmen davanın reddine karar verilmesi suretiyle, işlemin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı idari yargı denetimi yetkisi aşılarak, idari eylem ve işlem niteliğinde yargı kararı verilemeyeceği, bununla beraber, temel para cezasının, 3194 sayılı Kanun’un 42/2. maddesinde öngörülen kriterlere uygun olarak hesaplandığı, hukuka uygun olduğu; ancak, (c) bendinde öngörülen artırım sebebi veya sebeplerinin uygulanması koşullarının oluşmadığının anlaşılması halinde ise para cezasının hukuka aykırılığı tespit edilen artırım sebebine isabet eden kısım yönünden kısmen iptaline karar verileceği hakkında.
Yani, temel para cezasının hesaplanmasında hukuka aykırılık yok ise ve sadece artırım sebepleri yönünden hukuka aykırılık söz konusu ise sadece artırım yönünden iptale karar verilmesi mümkündür.
Danıştay 14. Daire, 27.02.2014, E:2012/4585, K:2014/2762: Para cezalarında temel para cezasının hesaplanmasında hukuka aykırılık yok ise ve sadece artırım sebepleri yönünden hukuka aykırılık söz konusu ise sadece artırım yönünden iptale karar verilmesinin mümkün olduğu. (…) artırım sebebi veya sebeplerinin uygulanması koşullarının oluşmadığının anlaşılması halinde ise para cezasının hukuka aykırılığı tespit edilen artırım sebebine isabet eden kısım yönünden kısmen iptaline karar verileceği açıktır.
Kararın Temyizi
Son olarak şunu belirtelim: Danıştay (14. Dairesi, 15.04.2015, E:2013/3547, K:2015/2962) imar para cezalarına karşı idari yargıda açılacak davalarda, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 27. maddesinin 10. fıkrasında yer alan “Üçbin Türk Lirası dahil idarî para cezalarına karşı başvuru üzerine verilen kararlar kesindir.” hükmünün uygulama alanı bulunmadığına karar vermiştir.
