İçindekiler
Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davaları, paylı (hisseli) mülkiyette veya elbirliği mülkiyetinde (iştirak halinde mülkiyet, örneğin verasete iştirak gibi), hissedarların veya ortakların, dava yoluyla, hisseli durumun sona erdirilmesini istemeleridir. Bu davalara ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davaları denilmektedir. Ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davalarıyla ilgili olarak hazırlamış olduğum geniş kapsamlı bir rehbere şu linkten ulaşabilirsiniz: Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davaları Rehberi Bu makalede, ortaklığın giderilmesi davalarında, hissedarlar arasında satış yapılıp yapılmayacağı konusunu irdeleyeceğiz.
Ortaklığın Giderilmesi Paydaşlar Arasında Satış
Ortaklığın giderilmesi satışın ortaklar arasında yapılması mümkün müdür sorusuna cevap bulabilmek için öncelikle ortaklığın giderilmesi davalarında paylaşmanın şekli konusunun izah edilmesi gerekmektedir.
Ortaklığın giderilmesi davalarında paylaşma şekli, Türk Medeni Kanunu ile belirlenmiştir. Bu davalarda en önemli konulardan bir tanesi de ortaklığın giderilmesi davasında ortaklar arasında satışının yapılıp yapılmayacağıdır. Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir. Satışına karar verilen taşınmaz;
a) Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin paydaşların tapudaki payları oranında,
b) Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin mirasçılık belgesindeki paylar oranında,
c) Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına karar verilmesi gerekir.
Ortaklığın Giderilmesi Davalarında Paylaşma Şekli
Medeni Kanunun, paylı mülkiyeti sona erdiren paylaşmanın nasıl yapılacağını düzenleyen 699. maddesine göre paylaşma, paylı malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleşir.
Ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davalarıyla ilgili olarak hazırlamış olduğum geniş kapsamlı bir rehbere şu linkten ulaşabilirsiniz: Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davaları Rehberi – 2022
Paydaşlar, paylaşımın nasıl yapılacağı hususunda uyuşma sağlayamazlarsa paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir. Ancak, davalar çoğunlukla paylaşma isteminin açık artırmayla satışına karar verilerek sonuçlanmaktadır.
Ortaklığın Giderilmesi Davalarında Açık Artırma
Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunmaktadır. Yani hisseli taşınmazların kısımlara ayrılarak hissedarlar arasında paylaştırılması mümkün değil ise taşınmaz açık artırma ile satılır ve elde edilen gelir, hisseleri oranında hissedarlar arasında paylaştırılır.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Hissedarlar Arasında Satış
Ortaklığın giderilmesi davalarında en önemli konulardan bir tanesi de, açık artırmanın sadece hissedarlar arasında yapılıp yapılmayacağıdır. Parsele yabancıların girmesini önlemek için bu şekilde talepte bulunulmaktadır.
Medeni Kanun hükümlerine göre, ortaklığın giderilmesi davalarında açık artırmanın (satışın) sadece hissedarlar arasında yapılması mümkündür. Ancak, Medeni Kanun’un 699. maddesinin üçüncü fıkrasına eklenen ikinci cümle ile, satışın paydaşlar arasında artırma ile yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlı tutulmuştur.
Yani ortaklığın giderilmesi davalarında açık artırmanın (satışın) sadece hissedarlar arasında yapılması, tüm hissedarların oybirliği ile karar vermesine bağlıdır. Burada pay veya paydaş çoğunluğu şeklinde bir uygulama söz konusu değildir. Tüm hissedarların oyu gerekir. Sadece bir paydaşın bile, açık artırmanın sadece hissedarlar arasında yapılmasına karşı çıkması yeterlidir.
Alacaklının Durumu
Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşlar yanında davacı alacaklının da rızasına bağlıdır. Açık arttırma yoluyla satış yapılarak paydaşlığın giderilmesi TMK m. 699/III hükmüne göre iki şekilde yapılabilir. Bunlardan birincisi açık arttırmanın herkese açık şekilde yapılmasıdır. Diğeri ise açık arttırma yoluyla satışın paydaşlar arasında yapılmasıdır. Mahkemenin açık arttırma yoluyla satışın paydaşlar arasında yapılmasına karar verebilmesi davacı alacaklının ve tüm paydaşların iznine bağlıdır.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Hissedarlar Arasında Satış Sözleşmesi Şekli
Kanun, ortaklığın giderilmesi davalarında açık artırmanın (satışın) sadece hissedarlar arasında yapılmasını öngören anlaşmanın şekli konusunda hüküm getirmemiştir. Ancak, ispat kolaylığı bakımından yazılı şekilde yapılması faydalı olacaktır.
