1. Anasayfa
  2. Gayrimenkul Makaleleri

Taşlık, Kayalık ve Çalılık Arazilerin Hukuki Statüsü


Arazilerin hukuki statüsü, özellikle gayrimenkul hukuku açısından önemli bir konu olup, taşlık, kayalık ve çalılık gibi farklı türdeki arazilerin sahiplik, kullanım ve alım satım işlemleriyle ilgili özel düzenlemeleri bulunmaktadır. Bu yazıda, çalılık, taşlık ve hali arazilerinin hukuki statülerini ele alacağız ve her birinin tapu kayıtlarındaki anlamı, sahiplik durumu ve alım satım süreçlerini detaylı şekilde inceleyeceğiz.

Taşlık, kayalık ve çalılık arazilerinin hukuki statüsü, her bir arazi türünün çevresel ve yapısal özelliklerine göre farklılık gösterir. Çalılık arazileri, genellikle tarıma uygun olmayan alanlardır ve devletin denetimi altındadır. Taşlık araziler de benzer şekilde işlenmesi zor olan alanlardır ve bu tür arazilerin satış ve kullanım koşulları belirli sınırlamalara tabidir. Bu tür arazilerin alım satım işlemleri yapılırken, çevresel etkiler ve kullanım hakları dikkatle değerlendirilmelidir.

1) Çalılık Arazilerin Hukuki Statüsü

Çalılık arazileri, orman köylerinde veya kırsal alanlarda yaygın olarak bulunan, doğrudan tarım veya inşaat amaçlı kullanılmayan ancak çeşitli bitki örtüleriyle kaplı olan alanlardır. Çalılık alanların, genellikle tarıma elverişli olmaması nedeniyle işlenmesi veya üzerinde inşaat yapılması zordur. Bu alanların mülkiyet durumu farklılıklar gösterebilir.

Bununla birlikte çalılık arazileri, orman alanlarıyla karıştırmamak gerekir. Orman alanları, orman kadastrosu sonucu belirlenen ve hukuki olarak Orman Kanunu’na tabi alanlardır. Çalılık alanlar ise nitelik olarak orman alanlarından farklıdır. Bu alanlarda Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğine göre belirli şartlar dahilinde inşaat yapılması mümkündür.

a) Nitelik Çalılık Ne Demek?

“Nitelik çalılık” ifadesi, belirli bir arazinin çalılık özelliğini taşıdığını belirtir. Bu tür araziler, ekosistem bakımından çalılık bitki örtüsüyle kaplanmış ve doğal olarak işlenmesi zor olan alanlardır. Çalılık arazilerinin tarıma uygun olmaması, bu alanların hukuki statüsünü belirlerken dikkate alınan bir faktördür.

b) Tapuda Çalılık Kime Aittir?

Tapu kayıtlarında “çalılık” olarak sınıflandırılmış araziler, genellikle devletin mülkiyetindedir. Yani çalılık araziler genellikle, milli emlaka aittir. Bununla birlikte çalılık araziler özel şahıslara da ait olabilir. Dolayısıyla tapudaki niteliğin çalılık olması, buranın milli emlaka ait olduğuna bir işaret olabilir ama bu zorunlu değildir. Şahıslara da ait olabilir.

c) Çalılık Arazi Kime Aittir?

Yukarıda belirttiğimiz gibi, çalılık arazi, tapu kaydına göre belirli bir şahsa veya devlete ait olabilir. Özel mülkiyete ait çalılık araziler sahibinin izniyle kullanılabilir ancak yine de çevreye zarar vermemek koşuluyla sınırları belirlenmiştir.

d) Tapuda Çalılık Ne Demek?

Tapuda çalılık ifadesi, arazinin üzerinde çalılık bitki örtüsünün varlığını ve bu alanın tapudaki niteliğinin çalılık olduğunu gösterir. Çalılık arazi, bazı durumlarda devletin koruma alanı olarak sınıflandırılabilir. Tapu kaydında bu tür arazilerin sahiplik durumu ve kullanım hakları yer alır.

2) Taşlık Arazilerin Hukuki Statüsü

Taşlık araziler, üzerinde taşlar, kaya parçaları veya taş kümelerinin bulunduğu, işlenmesi zor olan arazilerdir. Taşlık alanlar, tarıma elverişli olmayan ve yerleşim alanları dışında kalan, genellikle doğal yapısal özellikler gösteren arazi türlerindendir.

a) Tapuda Taşlık Arazi Kime Aittir?

Taşlık arazilerin mülkiyet durumu, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 715. maddesiyle belirlenmiştir. Bu maddeye göre aksi ispatlanmadıkça, yararı kamuya ait sular ile kayalar, tepeler, dağlar, buzullar gibi tarıma elverişli olmayan yerler ve bunlardan çıkan kaynaklar, kimsenin mülkiyetinde değildir ve hiçbir şekilde özel mülkiyete konu olamaz. Bu araziler bu madde gereğince Hazine mülkiyetindedir, yani milli emlake aittir.

b) Nitelik Taşlık Arazi Ne Demek?

“Nitelik taşlık” ifadesi, arazinin tapuda taşlık özelliğini taşıdığı anlamına gelir. Taşlık bir yer kural olarak Türk Medeni Kanunu’nun 715. maddesinin kapsamına giren Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden sayılır.

Böyle bir yer ancak 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 17. maddesi kapsamında imar ve ihya yolu ile kazanılır. Bu yerler Kadastro Kanunu’nun 17. maddesi çerçevesinde koşulların varlığı hâlinde imar ve ihya yolu ile orman sayılmayan ve kamu hizmetine tahsis edilmeyen Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerin, aynı Kanun’un 14. maddesinde yazılı koşulların gerçekleşmesi hâlinde imar ve ihya yoluyla kazanılması mümkün bulunmaktadır. İmar ve ihya konusunda şu yazımıza bakınız: İmar İhya Nedir? İmar İhya Koşulları Nelerdir?

İhyada bir kimsenin tabii durumunda tarım arazisi olarak kullanılması mümkün olmayan bir yeri zor ve zahmetli bir emek sarfı ile tarıma elverişli hâle getirmesi gerekir. Ancak bir yerin taşlarının temizlenmiş olması veya o yere inşaat yapılması imar ve ihyanın kabulü için yeterli değildir. Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunup kamu hizmetine tahsis edilmeyen taşlık, sazlık, bataklık ve orman sayılmayan fundalık, delicelik gibi yerler masraf ve emek sarfı ile bağ, bahçe, meyvelik veya tarla hâline getirilmek suretiyle ihya edilmiş olur.

Bu şekilde bir imar ihya faaliyeti yok ise bu alanlar tapuda taşlık vasfı ile Hazine adına tescil edilir ve milli emlak yönetimine geçer.

c) Tapuda Taşlık Arazi Ne Demek?

Tapuda taşlık arazi, arazinin üzerinde taşlar veya kaya parçalarının bulunduğu ve bu nedenle kullanımının kısıtlandığı araziler olarak tanımlanır. Tapu kaydında bu tür arazilerin özel mülkiyet veya kamusal mülkiyet durumu belirtilir.

d) Taşlık Arazilerin Satışı Nasıl Yapılır?

Taşlık arazilerin satışında, genellikle milli emlak mülkiyetinde bulunan diğer arazilerle benzer prosedürler uygulanır. Ancak taşlık alanların işlevselliği sınırlı olduğu için, bu tür arazilerin alım satımı daha az yaygındır. Bu arazilerin satışı konusunda şu yazımıza bakınız: Milli Emlak İhalelerine Nasıl Girilir?

3) Hali Arazi Nedir?

Hali arazi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 715. maddesine göre sahipsiz yerlerdir. Bu alanlar, eğer tarım elverişli ise 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. maddesi ile 4721 sayılı Kanunun 713. maddesi kapsamında zilyetlikle edinilebilir. İmar ve ihya konusunda şu yazımıza bakınız: İmar İhya Nedir? İmar İhya Koşulları Nelerdir?

Tarıma elverişli yerler üzerinde yapılan çalışmalar ihya değildir. Bu tür yerlerin ihyaya gerek olmaksızın, Türk Medeni Kanununun 713/1 ve Kadastro Kanunu’nun 14. maddeleri gereğince kazanılmaları mümkündür.

Bu yerler, tarıma elverişli değil ise ancak 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 17. maddesi kapsamında imar ihya ile şahıslar adına tescil edilir. Bu durumlar yok ise hali arazi Hazine adına tescil edilir.

a) Hali Arazinin Hukuki Statüsü Nedir?

Hali arazisinin hukuki statüsü, 4721 sayılı Kanunun 715. maddesiyle düzenlenmiştir. 4721 sayılı Kanunun 715. maddesi de, “ Sahipsiz yerler ile yararı kamuya ait mallar, Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.” hükmünü ihtiva eder.

b) Tapuda Hali Arazi Ne Demek?

Kelime olarak hali arazi, kimsenin mülkiyetinde bulunmayan sahipsiz yer demektir. Ancak bir yer “hali arazi” vasfı ile tapuya tescil edilmiş ise bu yer artık sahipli hale gelmiştir. Bu yerler genellikle 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 18. maddesine göre Hazine (yani milli emlak) adına tescil edilir.

c) Hali Arazi Kime Aittir?

Hali arazisi, genellikle devletin mülkiyetinde bulunan ve çeşitli çevresel düzenlemelerle korunmaya alınan arazilerdir. 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 18. maddesine göre zilyetlik veya imar ihya dışında kalan ve tescile tabi bulunan taşınmaz mallar ile tarım alanına dönüştürülmesi veya ekonomik yarar sağlanması mümkün olan yerler Hazine adına tespit olunur.

d) Hali Arazi Satın Alınır Mı?

Hali arazisinin satın alınması, devlete ait diğer arazilerin satın alınmasından farklı değildir. Bu alanlarda Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği kapsamında ve bu Yönetmelikte belirtilen şartlara göre inşaat yapılması da mümkündür.

e) Hali Arazi Satışı Nasıl Yapılır? Hali Arazi Nasıl Satın Alınır?

Hali arazilerinin satışı, çoğunlukla diğer arazi türlerinin satışından farklı değildir. Bu arazilerin satışı konusunda şu yazımıza bakınız: Milli Emlak İhalelerine Nasıl Girilir? Ancak, hali arazilerinin çevresel özellikleri göz önünde bulundurularak, tapu dairesi ve yerel yönetimler tarafından belirli kısıtlamalar ve denetimler uygulanabilir. Satın alıcıların, bu tür arazilerin kullanım hakları ve çevresel düzenlemeleri hakkında bilgi sahibi olmaları önemlidir.