İçindekiler
Tek Mesken Muafiyeti Nedir?
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 8. maddesinde “Bakanlar Kurulu, kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup on sekiz yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenlerin, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanların, gazilerin, özürlülerin, şehitlerin dul ve yetimlerinin Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskeni olması (intifa hakkına sahip olunması hali dahil) halinde, bu meskenlerine ait vergi oranlarını sıfıra kadar indirmeye yetkilidir. Bu hüküm, yukarıda belirtilenlerin tek meskene hisse ile sahip olmaları halinde hisselerine ait kısım hakkında da uygulanır. Muayyen zamanda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler hakkında bu hüküm uygulanmaz. Geliri olmadığını belgelemenin usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Bu hükme istinaden Bakanlar Kurulunca çıkarılan kararnamelerle tek meskeni olan bu kişilere vergi muafiyeti tanınmıştır.
Daha önceden her yıl için Bakanlar Kurulu kararı alınmaktaydı. Ancak 2007 yılından itibaren bu uygulamaya son verilmiştir. Bakanlar Kurulunun 29.12.2006 tarihli ve 26391 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 20.12.2006 tarihli ve 2006/11450 sayılı kararı ile kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup on sekiz yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenlerin, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanların, gazilerin, özürlülerin, şehitlerin dul ve yetimlerinin Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskene sahip olmaları halinde (intifa hakkına sahip olunması hali dahil), söz konusu meskene ait bina vergisi oranı, 2007 ve müteakip yıllar için sıfıra indirilmiştir.
a) Tek Mesken Muafiyetinden Kimler Yararlanabilir?
Tek mesken muafiyetinden, aşağıda sayılan kişiler yararlanabilecektir.
- Hiçbir geliri olmadığını belgeleyenler
- Maaşı dışında geliri bulunmayan emekliler
- Engelliler
- Şehitlerin dul ve yetimleri ile gaziler
1) Hiçbir Geliri Olmadığını Belgeleyenlerin Emlak Vergisi Muafiyeti
Hiçbir geliri olmadığını beyan eden mükelleflerin, indirimli vergi oranından yararlanabilmeleri için, hizmet karşılığı elde edilen ücret geliri, ticari, sınai ve mesleki faaliyet geliri, tarımsal faaliyet geliri, menkul ve gayrimenkul geliri, faiz ve temettü geliri veya benzeri türde bir gelirinin olmaması gerekmektedir.
Kendisine kanunen bakmakla mükellef kimsesi bulunan 18 yaşını doldurmamış çocukların 200 m²’yi geçmeyen mesken binaları, mesken muafiyetinden yararlanamamaktadır. Bu tür binalara normal bina vergisi oranı uygulanması gerekmektedir. Ancak, hiçbir geliri olmayan çocuğa kanunen bakmakla mükellef olan veli veya vasinin de hiçbir gelirinin bulunmadığının belgelenmesi halinde, 18 yaşını doldurmamış bulunan çocuğun sahip olduğu tek meskene ait bina vergisinin hesabında indirimli (sıfır) vergi oranı uygulanabilecektir.
Hiçbir geliri bulunmayan ve Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskene sahip olan mükelleflerin 44 seri Nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan Taahhüt Belgesini ilgili belediyeye vermeleri, muafiyetten yararlanmaları için yeterlidir.
38 seri nolu Emlak Vergisi Kanunun GT ile Bu nedenle mükelleflerin; a) İkametgâhlarının bulunduğu yer vergi dairesinden gelir vergisi mükellefi olmadıklarına, b) T.C. Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüklerinin ilgili birimlerinden aktif sigortalı bulunmadıklarına, dair alacakları belgeleri, Tebliğ eki form ekinde ilgili belediyeye vermeleri gerekmekteydi. Ancak bu uygulama 44 seri nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile kaldırılmıştır. 44 nolu Tebliğden itibaren sadece taahhütname verilmesi yeterlidir.
Ayrıca Tedavi Giderlerinin Yeşil Kart Verilerek Devlet Tarafından Karşılanması Hakkında Kanun” hükümlerine göre yeşil karta sahip olanların, kartın bir örneğini ilgili belediyelere vermeleri yeterli bulunmaktadır.
Mükelleflerin ikametgâhlarının bulunduğu yer vergi dairesinden gelir vergisi mükellefi olmadıklarına ve Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüklerinin ilgili birimlerinden aktif sigortalı bulunmadıklarına dair belge almalarına gerek bulunmamaktadır.
2) Maaşı Dışında Geliri Bulunmayan Emeklilerin Emlak Vergisi Muafiyeti
Gelirleri, münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanlar da tek mesken muafiyetinden yararlanabilmektedirler. Söz konusu Genel Tebliğde belirtildiği üzere sosyal güvenlik kurumlarından; emekli, dul, yetim, ölüm ve maluliyet aylığı alanların meskenlerine ilişkin indirimli (sıfır) vergi oranının uygulanabilmesi için bu aylıkları dışında başka gelirlerinin bulunmaması, hiçbir geliri olmayanların da bu durumlarını belgelemeleri gerekmektedir.
45 seri nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğine göre, bu kişilerin bir yılda elde ettikleri ve yıllık tutarı toplamı bina vergisi indiriminden yararlanılan yıldan bir önceki yılda geçerli olan Gelir Vergisi Kanununun 103. maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (103. maddenin 5479 sayılı Kanunla değişik şekline göre 18.000 TL) geçmeyen her türlü menkul sermaye iradı gelirleri, tek mesken muafiyetinden yararlanılmasına engel teşkil etmemektedir. Bu nedenle, indirimli (sıfır) bina vergisi oranı uygulamasından yararlanan bu durumdaki mükellefler hakkında ceza ve gecikme faizinin uygulanmaması, uygulanmış olan ceza ve gecikme faizinin terkin edilmesi ve tahsil edilmiş olanların ise ret ve iade edilmesi gerekmektedir.
Emekli olup, Emlak Vergisi Kanununun 8. maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen şartları taşıyan mükelleflerin sahip oldukları tek meskeni kiraya verip, kirada oturmaları halinde bu meskenleri için indirimli bina vergisi oranından faydalandırılmaları gerekmektedir.
Ancak, emekli olan, tek meskeni bulunan ve bu meskenini de kiraya vererek eşine ait evde oturan eşin bu meskeni için indirimli (sıfır) bina vergisi oranının uygulanmasına imkan bulunmamaktadır.[1]
Kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aylık alan mükelleflerin indirimli bina vergisi oranından faydalanmak için istenilen şartları taşımaları halinde 38 ve 44 Seri No.lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan ve durumlarına uygun formları doldurarak ilgili belediyeye vermeleri gerekli bulunmaktadır.
Mükelleflerin indirimli bina vergisi oranından faydalanmak için ilgili Genel Tebliğler ekindeki formlardan durumlarına uygun olanlarını düzenleyip vermeleri esastır. Ancak form yerine bu yönde verdikleri dilekçenin de kabul edileceği tabiidir.
Kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından emekli olmuş ancak henüz emekli aylığı bağlanmamış kişilerin de talepte bulunmaları halinde indirimli bina vergisi oranından yararlanmaları gerekmektedir.
Yurtdışından emekli olan mükellefin emekli aylığı dışında başkaca bir gelirinin olmaması halinde Türkiye sınırları içinde sahip olduğu tek gayrimenkulden dolayı indirimli bina vergisi oranının uygulanması icap etmektedir.
Hiçbir geliri olmadığını taahhüt eden veya gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanların, eşleri adına kayıtlı birden fazla gayrimenkulün bulunması bu mükelleflerin indirimli bina vergisi oranından yararlanmalarına engel teşkil etmemektedir.
Eşlerden her ikisinin de emekli aylığı alması ve tek bir meskenlerinin olması halinde mesken hisseli ise her iki emeklinin de hisseleri nispetinde, hisseli olmayıp emekli olan eşlerden birinin adına kayıtlı olması halinde adına kayıtlı emeklinin indirimli bina vergisi oranından yararlanması gerekmektedir.
Eşlerden her ikisinin de emekli aylığı alması ve her ikisinin de tam veya hisseli birer meskenlerinin olması halinde eşlerin ayrı ayrı indirimli bina vergisi oranından yararlanması gerekmektedir.
Eşlerden yalnızca birinin emekli olması ve emekli olmayan eşin tek meskene sahip olması halinde kendisine ait hiçbir geliri olmadığını taahhüt etmesi durumunda indirimli bina vergisi oranından yararlanması mümkün bulunmaktadır.
Tek meskenleri yanında gelir getirmeyen arsa ve arazileri bulunan ve gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıklardan ibaret bulunan mükelleflerin de indirimli (sıfır) bina vergisi oranından yararlandırılmaları gerekmektedir.
[1] İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 17.05.2006 tarihli ve 2786 sayılı özelgesi
3) Özürlülerin Emlak Vergisi Muafiyeti
5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 22. maddesi ile, Emlak Vergisi Kanununun 8. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan indirimli bina vergisi oranına ilişkin hükme, özürlüler ifadesi eklenmiş, böylece özürlülerin de indirimli bina vergisi oranı uygulamasından yararlanmaları sağlanmıştır.
Özürlülerin indirimli bina vergisi oranından yararlanabilmeleri için bu durumlarını tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınmış olan sağlık kurulu raporu ile ilgili belediyelere belgelendirmeleri gerekmektedir.
İndirimli bina vergisi oranından yararlanacak olan özürlüler tarafından; 47 seri nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğ ekinde yer alan dilekçe (Ek:1) ile birlikte, yine Genel Tebliğ ekinde yer alan “Tek Meskeni Olan (İntifa Hakkına Sahip Olanlar Dâhil) Özürlülere Ait İndirimli Bina Vergisi Formu” (Ek:2) düzenlenerek ilgili belediye başkanlığına verilmesi gerekmektedir.
Dilekçe ve Bildirim Formu’nun internetteki www.gelirler.gov.tr adresinde bulunan örneğinin düzenlenmesi de mümkündür.
İndirimli bina vergisi oranından yararlanmak için gerekli olan özürlülerin özürlü olduklarını belgeleyen tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınan sağlık kurulu raporunun aslı dilekçeye eklenecektir.
4) Şehitlerin Dul ve Yetimleri İle Gazileri Emlak Vergisi Muafiyeti
45 seri nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğine göre, Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen, tek meskeni bulunan (intifa hakkına sahip olunması hali dahil) gaziler ile şehitlerin dul ve yetimlerinin bina vergisi indiriminden yararlanabilmesi için herhangi bir faaliyet veya gelir şartı aranılmayacak, bunlar her hal ve takdirde bina vergisi indiriminden yararlanacaklardır.
b) Tek Mesken Muafiyetinde Süre
Bakanlar Kurulunun 29.12.2006 tarihli ve 26391 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 20.12.2006 tarihli ve 2006/11450 sayılı kararı ile; yukarıda sayılan kişilerin Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskene sahip olmaları halinde (intifa hakkına sahip olunması hali dahil), söz konusu meskene ait bina vergisi oranı, 2007 ve müteakip yıllar için sıfıra indirilmiştir.
Bu nedenle, tek meskeni olan kişilere tanınan muafiyet sürekli olup, ikinci bir Bakanlar Kurulu kararı ile bu kişilerin muafiyeti kaldırılmadığı sürece, yukarıda sayılan kişiler muafiyetten yararlanacaklardır.
c) Tek Mesken Muafiyeti Şartları
Muafiyetten yararlanmanın en önemli şartı, Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskene sahip olmaktır. Ayrıca, 200 m²’yi geçmeyen meskenlere paylı ya da iştirak halinde mülkiyet şeklinde sahip olan kişiler de hisselerine göre bu muafiyetten yararlanacaklardır.
Brüt yüzölçümü 200 m²’yi geçen meskenlere hisse ile malik olunsa dahi, bina vergisinden muafiyet söz konusu değildir.
Birden fazla meskeni olanların veya birden fazla meskende hisseye sahip olanların (hisseleri toplamı 200 m²’yi geçmese dahi) meskenlerine indirimli vergi oranı uygulanmayacaktır.
Ayrıca, muafiyet sadece mesken olarak kullanılan binalara uygulanmaktadır. Mesken dışı kullanılan binaların yüzölçümü ne olursa olsun muafiyetten yararlandırılmaları söz konusu değildir.
8. maddede yer alan bu muafiyetten yararlanması öngörülenlerin, eşlerine ait taşınmazların bulunması bu kişilerin indirimli vergi oranından yararlanmalarına engel teşkil etmemektedir. (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 27.07.2008 tarihli ve 3424 sayılı özelgesi)
d) Bildirim Zorunluluğu
Kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup on sekiz yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenlerin, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanların, gazilerin, özürlülerin, şehitlerin dul ve yetimlerinin tek mesken muafiyetinden yararlanabilmeleri için 38, 44 ve 47 seri nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğleri ekinde yer alan formları doldurmaları ve ilgili belediyeye vermeleri gerekmektedir.
Mükelleflerin indirimli bina vergisi oranından faydalanmak için ilgili Genel Tebliğler ekindeki formlardan durumlarına uygun olanlarını düzenleyip vermeleri esastır. Ancak form yerine bu yönde verdikleri dilekçenin de kabul edilmesi gerekmektedir.
Gerekli şartları taşıyan mükelleflerin söz konusu formu veya emlak vergisi bildirimini süresinde vermemeleri indirimli (sıfır) bina vergisi oranının uygulanmasına engel teşkil etmemektedir.
Kanunun mükerrer 8. maddesindeki indirimden faydalanabilmek için mükelleflerin zamanında bildirimde bulunması şartı öngörülmediğinden mükelleflerin emekli indiriminden geriye dönük olarak faydalandırılmaları gerekmektedir.
Buna göre, emlak vergisi bildirimini vermemiş ve sıfır oranlı bina vergisi indiriminden yararlanma talebinde bulunmamış mükelleflerin, daha sonra indirimli bina vergisi oranından faydalanmak için gerekli formları vermeleri halinde, ilgili yıllarda (sıfır) bina vergisi oranının uygulanması ve mesken binalarına ilişkin vergileri hakkında, düzeltme zamanaşımı süresi göz önünde bulundurulmak suretiyle geçmişe dönük düzeltme yapılması mümkün bulunmaktadır. (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 26.03.2007 tarihli ve 1655 sayılı özelgesi)
