488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun bazıları genel, bazıları da özel olarak Hazine taşınmazlarıyla ilgili maddeleri, (kira, irtifak hakkı ve kullanma izni gibi) Hazine ihalelerinde damga vergisi uygulamalarını düzenlemektedir. Ancak Hazine taşınmazlarıyla ilgili ihalelerde damga vergisinin nasıl alınacağı konusunda bugüne kadar derli toplu bir çalışma yapılmamıştı.
Çalışmamız bu eksikliği tamamlamak üzere hazırlanmıştır. Amacım, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni gibi) Hazine ihalelerinde damga vergisinin nasıl alınacağını derli toplu bir çalışma altında izah etmektir. Bu çalışmada Hazine taşınmazlarının değerlendirilmesi ve ekonomiye kazandırılması amacıyla yapılan işlemlerde damga vergisi konusunu inceledim. Çalışmada ulaşmak istediğiniz konu başlıklarını aşağıdaki içindekiler tablosunda bulabilirsiniz. İçindekiler Tablosunu genişletmek için “Göster” butonuna basınız.
İçindekiler
Hazine (Milli Emlak) İhalelerinde Damga Vergisi Hesaplama
Aşağıdaki tablodan yapılacak işlemin türüne göre, karşısındaki bedel ve sözleşme süresi kısmını doldurunuz. Sarı ile boyalı alan formüller ihtiva etmektedir, değiştirmeyiniz. Yanlış değer girerseniz sayfayı yenilerek eski haline getirebilirsiniz. Bu tablo aşağıdaki varsayımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Kişisel görüşlerimi yansıtmaktadır. Tereddüt halinde Bakanlığımızın görüşlerine göre işlem yapılması faydalı olacaktır. Tabloyu zamanla daha işlevsel hale getirmeyi planlıyorum. NOT: Tablo Office-Online üzerinden çalıştığı için yüklenmesi zaman almaktadır; lütfen biraz bekleyiniz.
Hazine Taşınmazlarının Satışında Damga Vergisi
Hazine taşınmazları gerek 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, gerek 4706 sayılı Kanun ve gerekse özel mevzuatı gereğince satılmaktadır. 4706 sayılı Kanun’un 7. maddesinin 4. fıkrasına göre Hazineye ait taşınmaz malların satış ve devir işlemleri ve bu işlemler sırasında düzenlenen belgeler vergi, resim ve harçtan müstesnadır. Bu nedenle Hazine taşınmazlarının satışında alınan ihale kararları ile düzenlenen sözleşmeler (örneğin taksitli satış sözleşmeleri) damga vergisinden müstesnadır.
Hazine Taşınmazları Üzerinde Tesis Edilen İrtifak Haklarında ve Kullanma İzinlerinde Damga Vergisi
Hazine Taşınmazları Hakkında Düzenlenen Ön İzin Sözleşmelerinde Damga Vergisi
Hazine Taşınmazları Hakkında Düzenlenen Kat/Arsa Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde Damga Vergisi
Hazine Taşınmazlarının Kiraya Verme İşlemlerinde Damga Vergisi
Milli Emlak Okul Kantinlerinin Kiraya Verilmesinde Damga Vergisi
Ortak Hususlar
Kira, İrtifak ve Kullanma İzni Bedel Artışlarında Damga Vergisi
Damga Vergisi Kanunu’nun 14. maddesinde “Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktar aynı nispette vergiye tabidir.” hükmü yer almaktadır. Maliye Bakanlığı tarafından 81 İl Valiliğine yazılan 05.12.2012 tarihli ve 32387 sayılı yazıda; Hazine tarafından daha önce yapılan sözleşme ile ilgili olarak sözleşme bedelinin artırılmasına yönelik karar alındığı takdirde;
Karar sadece bedel artışını ihtiva ediyorsa, artan miktar üzerinden, karar, bedel artışının yanı sıra sözleşme hükümlerinin de değiştirilmesini ihtiva ediyorsa artış da dahil olmak üzere toplam bedel üzerinden, damga vergisi alınması öngörülmüştür.
Kira, İrtifak ve Kullanma İzni Sözleşmelerinin Devrinde Damga Vergisi Tahsilatı
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 66. maddesine göre “Sözleşme, ita amirinin yazılı izni ile başkasına devredilebilir. Ancak, devir alacaklarda ilk ihaledeki şartlar aranır. İzinsiz devir yapılması halinde, sözleşme bozulur ve müteahhit veya müşteri hakkında 62 nci madde hükümleri uygulanır.” Kira, irtifak ve kullanma izni sözleşmeleri, bu madde kapsamında devredilebilmektedir.
488 sayılı Kanun’un 14. maddesinin 2. fıkrasına göre “Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktar aynı nispette vergiye tabidir. Birinci fıkraya göre azami tutardan vergi alınan mukavelenamelerin, diğer hükümlerinde değişiklik olmaksızın sadece bedelinin artması durumunda, artan bedele ilişkin bu hüküm uygulanmaz. Bunların devri halinde aslından alınan verginin dörtte biri alınır.” Buna göre kira, kullanma izni ve diğer sözleşmelerin devredilmesi halinde, devir tarihindeki (bu tarihe kadar) artan sözleşme bedeli ve kalan süre dikkate alınarak hesaplanacak bedelin dörtte birinin damga vergisi olarak alınması gerekmektedir.
Notere Tasdiki Zorunlu Sözleşmelerde Damga Vergisinin Kim Tarafından Tahsil Edilir?
a) Notere Tasdiki Zorunlu Sözleşmelerde Damga Vergisi
1512 sayılı Noterlik Kanununun 118. maddesinde “Noterliklerde yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar dolayısıyla özel kanunları uyarınca ödenmesi gereken vergi, resim ve harçlar ile değerli kağıt bedelleri makbuz karşılığında tahsil olunur.” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm damga vergisinin noterler tarafından tahsil edileceğini düşündürebilir.
Ancak 488 sayılı Kanun’un 22. maddesinin son fıkrasında “Maliye Bakanlığı, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları belirlemeye, lüzum göreceği işlemlere ilişkin kâğıtlara ait verginin yukarıdaki sürelere bağlı kalmaksızın ve beyanname aranmaksızın kâğıdın düzenlenmesinden önce veya noterlerce işleme tâbi tutulması sırasında ödenmesi zorunluluğunu getirmeye, vergiyi işlem anında ilgili kamu kurum veya kuruluşuna makbuz karşılığı ödettirmeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
b) Notere Tasdiki Zorunlu Sözleşmelerde Damga Vergisinin Tahsil Yükümlülüğü
44 seri nolu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliğinin 1. nolu bölümünde ise “Genel bütçeli daireler ile kişiler arasında düzenlenen kağıtlara (ihale kararları hariç) ait damga vergisi, anılan dairece kağıdın mahiyeti ve nispi veya maktu vergi tutarını gösteren formüle edilmiş bir yazıyla, kişinin tabi olduğu ödeme usulüne bakılmaksızın, kişiler tarafından, kağıdın düzenlenmesinden önce peşin olarak, genel bütçeli idarelere hizmet veren saymanlıklara veya mükellefin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine makbuz karşılığı ödenir. Ayrıca, verginin ödendiğine dair mükellefçe getirilecek makbuzun aslının ilgili iş kağıdına bağlanması, makbuzun onaylı bir örneğinin ilgiliye verilmesi ve düzenlenen makbuza da verginin hangi işe ve kağıda ait olduğuna dair bilginin yazılması gerekmektedir.
Söz konusu kağıtların noterliklerde düzenlenmesi halinde, bu kağıtlara ait damga vergilerinin 1512 sayılı Noterlik Kanunu çerçevesinde noterler tarafından makbuz karşılığı tahsil ve beyan edilmesi uygulamasına devam edilecektir.
Genel bütçeli daireler tarafından alınan ihale kararlarına ait damga vergisinin, ihale kararının müteahhide tebliğinden itibaren en geç 15 gün içinde, verginin mükellefi olan müteahhitlerce, genel bütçeli idarelere hizmet veren saymanlıklara veya mükellefin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine, ihale kararının tebliğinden itibaren en geç 15 gün içinde, beyanname verilmeksizin, makbuz karşılığı ödenmesi gerekmektedir.” hükmü yer almıştır.
Buna göre, Hazine tarafından yapılan ihalelerde sözleşmeler idare tarafından düzenlendiği ve noter tarafından tasdik edildiği için, notere tasdik ve tescili zorunlu sözleşmelerde damga vergisi Milli Emlak birimleri tarafından tahsil edilmelidir. Buna göre damga vergisinin ihale kararının veya sözleşmenin düzenlenmesinden önce peşin olarak, genel bütçeli idarelere hizmet veren saymanlıklara veya mükellefin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine makbuz karşılığı ödenmesi gerekmektedir. Ayrıca, verginin ödendiğine dair mükellefçe getirilecek makbuzun aslının ilgili iş kağıdına bağlanması, makbuzun onaylı bir örneğinin ilgiliye verilmesi ve düzenlenen makbuza da verginin hangi işe ve kağıda ait olduğuna dair bilginin yazılması gerekmektedir.
Birden Fazla Nüsha Düzenlenen Sözleşmelerde Her Nüshanın Ayrı Ayrı Damga Vergisinin Alınıp Alınmayacağı
488 sayılı Kanun’un 5. maddesinde 6728 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle “Bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kâğıtlardan, maktu vergiye tabi olanların her bir nüshası ayrı ayrı aynı miktarda; nispi vergiye tabi olanların ise sadece bir nüshası damga vergisine tabidir.” hükmü benimsenmiştir. Bu nedenle kullanma izni sözleşmelerinin damga vergisinin nispi olduğu dikkate alındığında sadece bir nüsha için damga vergisi alınması gerekmektedir.
Milli Emlak İhalelerinde Karar Pulu Bedeli (Damga Vergisi) Uygulaması
