2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu 31/b Maddesine Göre Şerh Nedir?

2942 Sayılı Kamulaştırma Kanununun 31/B Maddesine Göre Şerh (Hisse) Nedir?

Özel mülkiyette bulunan taşınmazların kamulaştırılması 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’na göre yürütülmektedir. Kamulaştırmanın nasıl yapılacağı konusunda bilgi almak için şu yazımıza bakınız: Kamulaştırma Nedir? Kamulaştırma Nasıl Yapılır? Kamulaştırmanın Aşamaları Nelerdir? 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu‘nun 8. maddesine göre idareler, tapuda kayıtlı olan taşınmazlar hakkında yapacakları kamulaştırmalarda satın alma usulünü öncelikle uygularlar. 

Satın alma yoluyla kamulaştırmada pazarlık görüşmelerinden sonuç alınamazsa idare kamulaştırma davası açar. Yani satın alma usulünde anlaşma olmaması durumunda idare kamulaştırma bedelinin tespit edilerek taşınmazın idare adına tescili için asliye hukuk mahkemesinde dava açar ki buna kamulaştırma davası (kamulaştırma nedeniyle cebri tescil davası) denilir.

Açılan bu davada önce taşınmaz maliklerine tebligat yapılmaktadır. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu‘nun 31. maddesinin (b) bendine göre “Mahkemece 10 uncu madde uyarınca yapılan tebligat, davet veya ilanen tebliğden sonra taşınmaz malın başkasına devir ve ferağ veya temliki.” yasaktır. Kamulaştırma davasını açan idare, dava açıldığını tapu müdürlüğüne bildirir. Bildirimi alan tapu müdürlüğü tapu kütüğüne şerh koyar. İşte konulan bu şerhe 31/b şerhi denilmektedir.

Ancak peşinen belirtmek gerekir ki 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanununun 31. maddesine göre konulan belirtmeleri, Kamulaştırma Kanunu’nun 7 maddesi kapsamında konulan belirtmelerle karıştırmamak gerekir. Kamulaştırma Kanunu’nun 7 maddesi kapsamında konulan belirtmeler için şu yazımıza bakınız:  2942 Sayılı Kamulaştırma Kanununun 7. Maddesine Göre Belirtme Ne Demek?

2942 sayılı Kanun’un 31/b Şerhi ile 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanununun 7. Maddesine Göre Belirtme Aynı mı?

İdare, kamulaştırma kararı verdikten sonra kamulaştırmanın tapu siciline şerh verilmesini kamulaştırmaya konu taşınmaz malın kayıtlı bulunduğu tapu idaresine bildirir. İşte bu bildirim Kamulaştırma Kanunu’nun 7. maddesi gereğince yapıldığı için bu belirtmeye “2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 7. maddesine göre belirtme” denilmektedir. Yani 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 7. maddesine göre belirtme, kamulaştırma işlemine başlandığını gösterir.

Oysa ki 31/b şerhi, taşınmazın kamulaştırılması için asliye hukuk mahkemesinde dava açıldığını gösterir. Dolayısıyla “2942 sayılı Kanun’un 31/b şerhi” ile “2942 Sayılı Kamulaştırma Kanununun 7. Maddesine Göre Belirtme” aynı şey değildir.

2942 Sayılı Kamulaştırma Kanununun 31/B Maddesine Göre Şerh (Hisse) Satışa Engel mi?

31/b şerhi, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 31. maddesinin (b) bendi gereğince konan bir şerhtir. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu‘nun 31. maddesinin (b) bendine göre “Mahkemece 10 uncu madde uyarınca yapılan tebligat, davet veya ilanen tebliğden sonra taşınmaz malın başkasına devir ve ferağ veya temliki.” yasaktır. Dolayısıyla tapu kütüğüne 31/b şerhi konulan taşınmazların başkasına satışı veya başka suretle devri yasaktır.

4721 Sayılı Türk Medeni Yasanının 705. (önceki Medeni Yasanın 633.) maddesi hükmü, taşınmaz malın kamulaştırma işleminin kesinleşmesi ile mülkiyetin tescilinden önce de kazanılacağı ve mülkiyetin kamulaştıran idareye geçeceğini öngörmektedir. Bu bağlamda 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 31. maddesinin (b) bendi hükmü uyarınca da kamulaştırma kararının tebliğinden sonra taşınmaz malın başkasına devir ve ferağı veya temliki yasaktır.

Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma için asliye hukuk mahkemesinde dava açtığında, dava konusu taşınmazın başkasına satışını önlemek için bu şerhi koydurur. Dolayısıyla bu şerhin konulması, bedelin ödendiğini değil, kamulaştırma davasının açıldığını gösterir. Her ne kadar uygulamada bu şerh, kamulaştırmanın tamamlandığı anlamında değerlendirilse de Kanun’daki ifadeye baktığımızda şerhin “Mahkemece 10 uncu madde uyarınca yapılan tebligat, davet veya ilanen tebliğden” sonra konulacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla kamulaştırma nedeniyle Kanun’un 10. maddesine göre tescil davası açıldıktan sonra bu şerh konulmaktadır. Ancak bu şerh, Kanun’un 10. maddesine göre açılan tescil davasının sonuçlandığı ve bedelin ödendiği anlamına gelmez. 

Kamulaştırma Kanunu 31/b Şerhi Kamulaştırma Bedelinin Ödendiği Anlamına Gelir mi?

31/b şerhi 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 31. maddesinin (b) bendi gereğince konan bir şerhtir. Kamulaştırılacak taşınmazın devrini engelleme amacı taşır. Kanun’un 31. maddesinin (b) bendine göre “Mahkemece 10 uncu madde uyarınca yapılan tebligat, davet veya ilanen tebliğden sonra taşınmaz malın başkasına devir ve ferağ veya temliki.” yasaktır.

Bu şerhin etkisini anlamak ve konuya hukuki açıdan bakmak gerekir. Şerh, Kanun’un 10. maddesine göre açılan tescil davasının sonuçlandığı ve bedelin ödendiği anlamına gelmeyeceğine göre, ilgili idarenin bu konuda açması gereken davayı açıp açmadığı, bu davanın neticelenir neticelenmediği, neticelenmiş ise eski malike ödeme yapılıp yapılmadığı tespit edilmelidir. 

Eğer idare 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu‘nun 10. maddesine göre kamulaştırma nedeniyle tescil davası açmış, fakat dava neticelenmemiş se ortada malike yapılmış bir ödeme olmayacaktır. Buna karşılık idare Kanun’un 10. maddesine göre kamulaştırma nedeniyle tescil davası açmış, dava neticelenmiş ve malike ödeme yapılmış ise malikin o taşınmaz üzerinde herhangi bir hakkı kalmamıştır.

Kamulaştırma Kanunu 31/b Şerhi Süresi Var mı?

Kamulaştırma Kanunu’nun 7. maddesinde “İdare tarafından, şerh tarihinden itibaren altı ay içinde 10 uncu maddeye göre kamulaştırma bedelinin tespitiyle idare adına tescili isteğinde bulunulduğuna dair mahkemeden alınacak belge tapu idaresine ibraz edilmediği takdirde, bu şerh tapu idaresince resen sicilden silinir.” Yani 7. madde belirtmeleri altı aylık süreye tabidir. Fakat 31/b şerhleri konusunda Kanun’da herhangi bir hüküm yer almamaktadır.

Kamulaştırma Kanunu 31/b Şerhinin Nasıl Kaldırılır? 31/b Şerhi Kaldırılabilir mi?

Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre konulan 31/b şerhlerinin idare tarafından konulan kamulaştırma şerhlerinin kaldırılmasında idarenin onayı gerekir. Tapu müdürlüğü mülk sahibinin tek taraflı iradesine dayanarak şerhi kaldırmaya yetkili değildir. Tapu müdürlüğü sadece taşınmaz malikinin talebi ile 31/B şerhini taşınmaz üzerinden kaldıramaz. mülk sahiplerinin şerhin kaldırlıması için idareye dava açma hakları da saklıdır.

Kamulaştırma Kanunu 31/b Şerhi Terkini

Terkin bir işlemi sonlandırmak ya da düzeltmek için tapu müdürlüğünce yapılan bir işlemdir. Kamulaştırma Kanuna göre 31/b şerhi terkini idarenin yazılı onayı ile yapılır.

6830 Sayılı Kanunun 32/B Maddesi Şerhi Nedir?

6830 sayılı İstimlâk Kanununun 32. maddesi de kamulaştırma ile ilgili bazı yasakları düzenlemekteydi. Bu madde, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 31. maddesiyle aynı işlevi görmekteydi. 6830 sayılı Kanun’un 32. maddesinin birinci fıkrasının B bendine göre, istimlâk kararının tebliğinden sonra istimlâk bedelinin veya gayrimenkulün başkasına devir ve ferağ veya temliki yasaktır. Bu husus tapuya şerh edilmekteydi. Bu şerhe de 6830 sayılı Kanun’un 32/B şerhi denilmektedir.