1. Anasayfa
  2. Gayrimenkul Makaleleri

49 Yıllığına Hazine Arazisi Kiralama Bedelleri


Bu yazımızda 49 yıllığına Hazine arazisi kiralama bedellerinin nasıl belirleneceği, rayiç bedelin nasıl belirleneceği, 49 yıllığına kiralamada özel durumlarda bedelde nasıl indirim yapılacağı konusu değerlendirilecektir. 49 yıllığına Hazine arazisi kiralama konusundaki geniş bir rehber ve diğer sorularınız için şu yazımıza bakınız: 49 Yıllığına Hazine Arazisi Kiralama 

49 Yıllığına Hazine Arazisi Kiralama Ücreti Ne Kadar?

İrtifak hakkı tesisi ve kullanma izni verilmesi rayiç bedel üzerinden olabileceği gibi emlak vergi değerinin belirli bir yüzdesi üzerinden olabilmektedir. Hazine taşınmazlarında irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerinin nasıl tespit edileceği, Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik’in 12. maddesine düzenlenmiştir. Buna göre, bedel tespit ve takdirinde, taşınmazın konumu ve özellikleri göz önünde bulundurulmak suretiyle rayiç bedel esas alınır. Ancak bu bedel kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesis edilmesinde ilk yıl için taşınmazın rayiç bedelinin yüzde ikisidir. Ayrıca Yönetmelik, bazı irtifak hakkı ve kullanma izinlerinde özel bedeller belirlemiştir.

a) Kamu Yararına Çalışan Dernekler İle Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflar Lehine Tesis Edilecek İrtifak Hakkı Bedelleri

Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik‘in 12. maddesine göre, kamu yararına çalışan dernekler ile vergi muafiyeti tanınan vakıflar lehine; yönetim binası ile üyelerinin sosyal ve diğer ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik lokal, sosyal tesis gibi tesisler ile tamamen gelir elde etmek amaçlı tesisler hariç olmak üzere tüzüklerinde veya senetlerinde yer alan asli kuruluş amaçlarında kullanılmak üzere ihtiyaç duydukları taşınmazlar üzerinde tesis edilecek irtifak hakları ile verilecek kullanma izinlerinde, ilk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli taşınmazın rayiç bedelinin binde beşidir.

Kamu yararına çalışan dernekler ile vergi muafiyeti tanınan vakıflara, yönetim binası ile üyelerinin sosyal ve diğer ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik lokal, sosyal tesis gibi tesisler ile tamamen gelir elde etmek amaçlı tesisler hariç olmak üzere tüzüklerinde veya senetlerinde yer alan asli kuruluş amaçlarında kullanılmak üzere yapılacak kiralamalarda, ilk yıl kira bedeli taşınmazın rayiç bedelinin yüzde ikisi, eğitim amaçlı yapılacak kiralamalarda kira süresince, taşınmazın üzerinde yürütülen eğitim faaliyetlerinin toplam faaliyetlerin en az yüzde seksenini oluşturması ve bu faaliyetlerin asli faaliyet niteliği taşıması kaydıyla ilk yıl kira bedeli taşınmazın rayiç bedelinin yüzde biridir.

b) Vakıf Yükseköğretim Kurumlarına Bina ve Tesis Amaçlı İrtifak Haklarında Bedel

Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik‘in 12. maddesine göre, vakıflarca kurulan yükseköğretim kurumlarının kendi kuruluş kanunlarında yer alan asli kuruluş gayelerine uygun olarak kullanılmak üzere bina ve tesis yapılmak amacıyla tesis edilecek irtifak hakları ile verilecek kullanma izinlerinde ilk yıl için; irtifak hakkı veya kullanma izni süresince, bu tesislerin her biriminde verilen her türlü hizmetin yüzde onunun bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine sunulması kaydıyla taşınmazın rayiç bedelinin binde beşidir.

c) Tarım ve Hayvancılık ile Sanayi Amaçlı İrtifak Haklarında Bedel

Tarım ve hayvancılık ile sanayi amaçlı tesis edilecek irtifak hakları ve verilen kullanma izinlerinde ilk yıl için; irtifak hakkı veya kullanma izni süresince, taşınmazın üzerinde yürütülen tarım ve hayvancılık ile sanayi faaliyetlerinin toplam faaliyetlerin en az yüzde seksenini oluşturması ve bu faaliyetlerin asli faaliyet niteliği taşıması kaydıyla, taşınmazın rayiç bedelinin yüzde biri, aynı amaçla yapılan kiralamalarda ise yüzde bir buçuğudur.

ç) Deniz Turizmi Araçlarına Hizmet Eden Tesislerde İrtifak Hakkı

Deniz turizmi araçlarına güvenli bağlama, karaya çekme, bakım, onarım ve sosyal hizmetlerden birkaçını veya tamamını sunan deniz turizmi tesisleri yapılmak amacıyla, kullanma izni veya irtifak hakkı verilmesi talep edilen alanda projelendirilmiş veya mendireklerle çevrilmiş deniz yüzeyinin de bulunması hâlinde, ilk yıl için deniz yüzeyinin kullanma izni metrekare birim bedeli; proje sahasındaki kara parçası için Yönetmelik hükümlerine göre tespit edilen kullanma izni veya irtifak hakkı beher metrekare bedelinin yüzde onudur.

e) Savunma, Havacılık ve Uzay Sanayii Alanlarında Faaliyet Gösteren Yatırımcılar Lehine Tesis Edilen İrtifak Haklarında Bedel

Yurtiçi özgün geliştirme ve ileri teknoloji gerektiren savunma, havacılık ve uzay sanayii alanlarında faaliyet gösteren ve Savunma Sanayii Müsteşarlığınca bildirilen yatırımcılar lehine tesis edilecek irtifak hakları ile verilecek kullanma izinlerinde ilk yıl bedeli, taşınmazın emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri toplamının binde biridir.

f) Sabit ve Mobil Haberleşme Altyapısı İçin Tesis Edilen İrtifak Haklarında Bedel

324 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği‘ne göre, Sabit ve Mobil Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmelik uyarınca Hazine taşınmazları üzerinde tesis edilecek olan mecra irtifak haklarında irtifak hakkı bedeli adı geçen Yönetmelik hükümlerine göre belirlenecektir.

g) Bedeli Yatırımcı Tarafından Ödenerek Kamulaştırılan Taşınmazlarda

324 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği‘ne göre kanunları gereğince bedeli yatırımcı tarafından ödenerek kamulaştırılan ve Hazine adına tescil edilen taşınmazların üzerinde tesis edilecek irtifak hakkı veya verilecek kullanma izinlerinden bedel alınmayacaktır.

h) 2634 Sayılı Kanuna Tabi Yerlerde Kamulaştırma Bedeli Yatırımcı Tarafından Ödenen Alanlarda İrtifak Hakkı Bedeli Nasıl Hesaplanır?

Kamu Taşınmazlarının Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelik bu konudaki özel hüküm olduğu için alınması gereken beden bu Yönetmeliğe göre hesaplanır. Buna göre bu tür yerlerde “kamulaştırma bedeli yatırımcı tarafından karşılanarak Hazine adına tescil edilen taşınmazlar üzerinde, yatırımcı lehine kamulaştırılan kısma isabet eden toplam yatırım maliyeti bedelinin on binde beş oranında bedelle” irtifak hakkı tesis edilir.

Toplam yatırım bedeli, kamulaştırma bedeli yatırımcı tarafından ödenen alanın toplam alana oranı ile çarpılarak bedeli yatırımcı tarafından ödenen alanın toplam maliyet bedeli hesaplanır. Bunun on binde beşi yıllık irtifak hakkı bedelidir.

i) Deniz Zemininde Tesis Edilecek Kullanma İzni İçin Kıymet Takdiri Nasıl Yapılır?

324 sayılı Milli Emlak Genel tebliğine göre;  (3) 4646 sayılı Kanunun 12 inci maddesinin (a) ve (b) bentleri hükümleri uyarınca, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca düzenlenmiş üretim lisansına ve bu Kurumun uygun görüşüne istinaden Hazine taşınmazları üzerinde doğal gazın iletimi, dağıtımı, depolanması, pazarlanması amacıyla irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde;

a) Yönetmeliğin 12. maddesine göre takdir edilecek bedel üzerinden boru hatları için kullanma izni verilecek veya irtifak hakkı tesis edilecektir. b) Ancak, BOTAŞ lehine doğalgaz boru hattı geçirilmek amacıyla tesis edilecek irtifak hakkı ve kullanma izinlerinin süresi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca düzenlenmiş lisans süresinin sona ereceği tarih olarak belirlenecek ve irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, boru hattının geçmesi nedeniyle taşınmazın değerinde meydana gelen azalma dikkate alınmak suretiyle hesaplanarak bir defaya mahsus olmak üzere tahsil edilecektir.

Burada esas mesele irtifak hakkına esas rayiç bedelin ne olacağıdır. Bildiğim kadarıyla deniz zemini konusunda özel bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle irtifak hakkına esas bedelin “tahmini” olarak belirlenmesi zorunluluk gibi durmaktadır. Çünkü bir şeyin rayiç bedeli olabilmesi için mübadeleye konu olabilmesi, yani alınıp satılabilmesi gerekir. Deniz zemini böyle olmayacağına göre tahminen (en yakın kara zemininin belirli bir yüzdesi gibi)  belirlenmesi gerekir.