Milli Emlak’tan (Hazine’den) Hazine arazisi kiralama için bu Rehberimizi inceleyebilirsiniz. Bilmek istediğiniz her şeyi bu yazıda bulacaksınız. Bu yazımızda milli emlak arazisi kiralama ve devletten nasıl arazi kiralanır konusunu açıklayacağız.
Bu yazımızda Hazine arazilerinin nasıl kiralanacağı ile ilgili bir rehber hazırlamak istedim. Mümkün olduğunca tüm konulara değinmeye çalıştığım. İlgilendiğiniz konuları aşağıdaki içindekiler tablosundan bulabilirsiniz. İçindekiler tablosunu genişletmek için “Göster” butonuna tıklayınız.
İçindekiler
1) Hazineden Yer Kiralama Nasıl Yapılır?
Hazine taşınmazları, Milli Emlak Genel Müdürlüğü ve bu Genel Müdürlüğün taşra teşkilatı tarafından yönetilmektedir. Bu taşınmazlardan talep olanlar veya idare tarafından uygun görülenler, kiralama ihalesine çıkarılabilmektedir. Hazine’den yer kiralamada kural olarak ihaleli yöntem uygulanmaktadır. Ancak bazı durumlarda pazarlık usulüyle veya doğrudan (herhangi bir ihale olmadan) kiralama yapılabilmektedir.
a) Milli Emlak’tan Yer Kiralama: Hazine Arazisi Nasıl Kiralanır?
Hazinenin özel mülkiyetindeki veya tescil harici taşınmazların kiraya verilmesi amacıyla 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik’e göre yapılacak ihalelerde kapalı teklif usulü, açık teklif usulü, pazarlık usulü uygulanır.
b) Hazine Arazisini Ecrimisille Kiralama
Hazine taşınmazları için “ecrimsil yöntemi ile kiralama” diye bir kiralama yöntemi bulunmamaktadır. Ecrimisil Hazine taşınmazlarının şahıslar tarafından işgal edilmesi durumunda Milli Emlak tarafından istenilen bir kullanım bedelidir. Dolayısıyla (ecrimisil 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75. maddesine göre alınsa da) Hazine taşınmazına ecrimisil ödemek kiralamak anlamına gelmemektedir. Bu anlamdan ecrimisil Hazine taşınmazı üzerinde herhangi bir hak vermemektedir.
2) Hazine Arazisi Kiralama İçin Nereye Başvurulur?
Bu kısımda Hazine arazisi kiralamak için yapılacak başvuruya dair detaylar yer alıyor. Örneğin Hazine arazisi kiralamak için başvuru nereye yapılır, başvuru dilekçesi nereye verilir, başvuru dilekçesinde hangi bilgiler yer alır?
a) Hazine Arazilerinin Kiralanması İçin Başvuru
Hazine taşınmazını mevzuata uygun şekilde kiralamak istiyorsanız bulunduğunuz yerdeki milli emlak teşkilatına bir dilekçe ile başvurmanız yeterlidir. Tarımsal, ticari, spor ve sosyal nitelikli vb. diğer amaçlarda kullanılmak amacıyla, talep sahibi tarafından; kiralama amacını içeren bir dilekçeyle taşınmazın bulunduğu yerdeki Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne (Emlak Müdürlükleri, Millî Emlak Müdürlükleri, Millî Emlak Şeflikleri) müracaat edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca kiralama amacıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğüne de dilekçe verilmesi mümkündür. Milli Emlak Genel Müdürlüğüne verilen dilekçeler, taşınmazın bulunduğu yerdeki Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne (Emlak Müdürlükleri, Millî Emlak Müdürlükleri, Millî Emlak Şeflikleri) gönderilmektedir.
b) Hazine Arazisi Kiralama Dilekçesi
……………… ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜNE/……………. MİLLÎ EMLAK MÜDÜRLÜĞÜNE / MİLLÎ EMLAK ŞEFLİĞİNE
… İli, …. İlçesi, ….. Mahallesinde/Köyünde bulunan Hazineye ait …. ada ……….. parsel numaralı / Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki………….. m2 yüzölçümlü taşınmazın üzerinde …… amacıyla tarafıma kiraya verilmesi hususunda gereğini arz ve talep ederim. …/…/…
İmza, Adı ve Soyadı, ADRES:
c) E-Devlet’ten Hazine Arazisi Kiralama
E Devlet’ten Hazine arazisi kiralama için başvuru yapmak mümkün değildir. E-devletten sadece Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından kiralama ihalesine çıkarılanlar ve kiralama ihalesine çıkarılmaya hazırlananlarla ilgili bilgiler yer almaktadır. Bu işlemlerin linkleri aşağıda yer almaktadır.
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı/Kiralama İlanları – İhaleye Çıkanlarhttps://www.turkiye.gov.tr/csb-kiralama-ilanlari-ihaleye-cikanlar
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı/Kiralama İlanları – Kiralamaya Hazırlananlarhttps://www.turkiye.gov.tr/csb-kiralama-ilanlari-kiralamaya-hazirlananlar
d) Hazine Arazileri Kiralama Son Başvuru Tarihi
Hazine arazilerinin ihale yoluyla veya pazarlık usulüyle kiraya verilmesi için herhangi bir başvuru tarihi bulunmamaktadır. Bu konuda genel bir yanlış anlama söz konusudur. Hazine Arazilerinin Kullanıcılarına Doğrudan Kiralanması nda bile son başvuru tarihi bulunmamaktadır.
3) Milli Emlakta Kiralama Kaç Yıllık Yapılıyor?
Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik’in 68. maddesine göre, kiraya verilecek taşınmazların kira süresi on yıldan çok olamaz. Ancak, turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin, enerji üretimi tesisleri ile iletim ve dağıtım, doğal gaz iletim, dağıtım ve depolama tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin on yıldan fazla süreyle kiraya verilmesi mümkündür. Ancak burada da bir maximum süre belirlenmemiştir.
4) Hazine Arazisi Kiralama Nasıl Olur?
Şimdi Hazine arazilerinin veya diğer deyişle milli emlak arazi ve arsalarının nasıl kiralanacağını adım adım açıklayalım.
a) Başvuru
Hazine malı kiralamanın ilk aşaması kiralama için başvurudur. Kiralama için gerekli başvurunun detaylarını şurada açıklamıştım.
b) Milli Emlak Tarafından Gerekli Araştırmanın ve Kıymet Takdirinin Yapılması
Kiralama talebi olan parsellerde milli emlak teşkilatı yani Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (Emlak Müdürlükleri, Millî Emlak Müdürlükleri) veya Kaymakamlık, Millî Emlak Şeflikleri gerekli araştırmayı yaparlar. Burada temel olarak taşınmazların 300 Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği kapsamında kiraya verilmesinde sakınca olup olmadığı konusunda diğer kamu idarelerinden görüş sorulmaktadır. Ayrıca kiralanması talep edilen Hazine taşınmazlarının gerekli şartları taşıyıp taşımadığı değerlendirilir. Kiralama şartları konusunda şu yazımıza bakınız: Hazine Arazisi Kiralama Şartları Kiraya verilmesinde sakınca olmayan Hazine parselleri, milli emlak teşkilatı tarafından kira bedelleri belirlenerek kira işlemi tamamlanmaktadır. Kira bedelleri konusunda bilgi almak için şu yazımıza bakınız: Hazine Arazisi Kiralama Ücretleri
c) İhalenin Yapılması
Kural olarak Milli Emlak arazi ve arsalarının kiraya verilmesi, Devlet İhale Kanunu ve Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik kapsamında ihale ile olabilmektedir. Ancak bazı durumlarda Hazine arazi ve arsalarının pazarlık usülüyle kiraya verilmesi veya doğrudan kiralanması mümkün olmaktadır. Bu durumlar hakkında bilgi almak için şu linke tıklayınız: İhalesiz Hazine Arazisi Kiralama Mümkün mü?
5) İhaleden Sonra İhaleyi Kazanan Kişinin Yükümlülükleri
İhale yapıldıktan sonra ita amirince onaylanması gerekir. İta amirlerince onaylanan ihale kararları onaylandığı günden itibaren en geç beş işgünü içinde, müşteriye veya vekiline imzası alınmak suretiyle bildirilir veya iadeli taahhütlü mektupla tebligat adresine postalanır.
Onaylanan ihale kararlarının yukarıda açıklanan şekilde tebliğinden itibaren 15 gün içinde kesin teminatı yatırmak, sözleşmeyi düzenlemek ve notere tescil ettirmek, ihaleyle ilgili müşteriye ait vergi, resim, harç ve diğer giderleri ödemek zorundadır. Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale bozulur ve geçici teminat hazineye irat kaydedilir.
Topraksız ve az topraklı çiftçilere kiraya verilecek tarıma elverişli arazilerin, büfe, kantin, çay ocağı gibi yerlerin, geçici iş ve hizmetler için kullanılacak taşınmazların kiraya verilmesinde düzenlenecek sözleşmelerin notere tescili zorunlu değildir.
İdare de aynı süre içerisinde taşınmazı müşteriye mahallinde tanzim edilecek tutanakla şartnamede belirtilen sınır ve evsafa göre teslim eder. Tutanakta, taşınmaz bina ise müştemilatı, değilse üzerindeki muhdesat ve dikili şeyler değerleri itibariyle gösterilir, teslim tutanağı ilgili memur ve kiracı tarafından imzalanır. Kira müddeti, mahallinde yapılan yer teslimi tarihinde başlar.
a) Hazine Arazilerinde Kiralama Ücreti Nedir?
Yıllık kira bedeli üçer aylık dönemler hâlinde peşin olarak tahsil edilecektir. Ancak, tarım arazilerinin kiraya verilmesinde peşinatın dışında kalan kira bedelleri, aynı yıl kira dönemi içinde olmak kaydıyla, dönemin son ayında ve tek seferde ödenebilir. Vadesinde ödenmeyen kira bedellerine, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesi gereğince belirlenen oranda gecikme faizi uygulanır. Bu konuda şu yazımıza bakınız: Hazine Arazisi Kiralama Ücreti
b) Kiralanan Yerin Korunması İçin Gerekli Tedbirlerin Alınması
Kiraya verilen yer; bina ise kiracı sabotaj, yangın gibi tehlikelere karşı her türlü tedbirleri almak, gerektiği takdirde binanın genel görünüm ve ahengine uygun biçimde boya, badana gibi onarımını yapmak, arsa veya arazi ise değerini düşürmeyecek, özelliğini, verim gücünü bozmayacak önlemleri almak, tedbirsizlik, dikkatsizlik, ihmal, kusur gibi nedenlerle vuku bulacak zarar ve ziyanı Hazineye ödemek zorundadır.
Ayrıca kiracı taşınmazı teslim aldığı tarihten, Hazineye teslim ettiği güne kadar çevreye veya üçüncü kişilere vereceği her türlü zarar ve ziyandan (kaza dâhil) sorumlu olacaktır.
c) Kiralanan Hazine Arazisine Ev Yapmak Mümkün mü?
300 sıra sayılı Milli Emlak Genel Tebliğine göre, kiraya verilecek taşınmazlar üzerinde sabit tesis yapılamaz. Dolayısıyla kiralanan Hazine arazisine ev yapmak mümkün değildir. Ancak kiralama süresi sonunda kaldırılmak ve kiralama amacına matuf olmak kaydıyla takılıp sökülebilir malzemelerle kapalı alan oluşturulabilir.
d) Hazine Arazisinde Kira Bedelinin Değiştirilmesi İstenebilir mi?
Tabii afetler (yangın, deprem, su baskını vs.), ülkede genel veya tesisin bulunduğu yerde kısmi seferberlik ilanı, genel veya kısmi grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi, bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması ve benzeri hâller gibi mücbir sebepler ile sözleşmenin düzenlenmesinden sonra ortaya çıkan ve kamudan kaynaklanan hakkın kullanımını engelleyen sebepler hariç olmak üzere, kiracı sözleşmenin devamı süresince, kira süresinin uzatımı, kira bedelinin indirilmesi, ödeme tarihi ve miktarlarının, kiralanan alanın yüzölçümünün değiştirilmesi vb. talebinde bulunamaz.
6) Hazine Arazilerindeki Kira Sözleşmeleri Nasıl Devredilir?
Normal koşullarda kiracı, idarenin izni olmadan sözleşmenin bir kısmını veya tamamını devredemez, sözleşmeye ortak alamaz (kiracının şirket olması halinde hisse devirleri hariç), kiraya verilen yeri genişletemez, değiştiremez ve amacı dışında kullanamaz. Ancak bazı durumlarda kira sözleşmesinin devredilmesi mümkündür. Milli Emlaktan kiralanan arazi ve arsaların nasıl devredileceği konusunda şu yazımıza bakınız: Milli Emlaktan Kiralanan Yer Devredilebilir mi?
7) Hazine Arazisi Kira Süresinin Sona Ermesi
Kiracı kira süresinin bitiminde derhâl, sözleşmenin feshi halinde ise tebligatı müteakip on beş gün içinde taşınmazı tahliye etmek zorundadır.
Kira süresi sona erdiğinde veya sözleşme feshedildiğinde taşınmaz bir tutanakla teslim edilir. Bu tutanakta, sözleşme ile teslim edilen ve kiracının kullanımına bırakılan ve teslim tutanağında belirtilen müştemilat ve muhdesat ile dikili şeylerin de tam ve sağlam olup olmadığı yazılır.
Noksan olan, kırılan, kaybolan veya bozulan maddeler kiracı tarafından ya aynen temin edilerek teslim ya da idareye teslim edildiği tarihteki rayiç değeri üzerinden başkaca hükme gerek kalmaksızın tazmin edilir. Kiracı tarafından şartnameye uygun olarak yapılan her türlü yatırım en son hali ile idareye aynen teslim edilir ve bu da yukarıda belirtilen tutanakta yer alır.
Kiracı taşınmazı tahliye etmezse, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75 inci maddesine göre kiracının tahliyesi sağlanacaktır.
8) Hazine Arazisi Kiracısının Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi ve Sözleşmenin Feshi
Kiracının; fesih talebinde bulunması, kira dönemi sona ermeden faaliyetini durdurması, kiralananı amacı dışında kullanması, taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi, işletme ruhsatı alamaması, her ne sebeple olursa olsun işletme ruhsatının iptal edilmesi veya üst üste iki taksitin vadesinde ödenmemesi hâllerinde kira sözleşmesi, idarece feshedilir.
Bu durumda kiracının kesin teminatı gelir kaydedilir ve tarım arazilerinin kiraya verilmesine ilişkin sözleşmeler hariç cari yıl kira bedelinin yüzde yirmi beşi tazminat olarak tahsil edilir. Sözleşmenin feshedildiği tarihten sonraki döneme ilişkin varsa kira bedeli öncelikle kiracıdan alınacak tazminata mahsup edilir.
Ayrıca, sözleşme yapıldıktan sonra taahhüdünden vazgeçen ve mücbir sebepler dışında taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmeyen kiracı ihaleden yasaklanır.
