Mera Nedir? Merayı Satın Almak Mümkün Mü? Mera Satın Alınabilir Mi?

A. Mera Alanı Nedir? 

Mera, mera alanı ve mera arazisi ifadeleriyle kastedilmek istenen şey aynıdır. Bu ifadelerle, 4342 sayılı Mera Kanun kapsamındaki meralar kastedilmektedir. Dolayısıyla bunların ne olduğunu anlamak için Mera Kanunu’ndaki mera tanımına bakılması gerekir.

4342 sayılı Mera Kanunu kabul edilinceye kadar, münhasıran mera, yaylak ve kışlakları düzenleyen bir kanun mevcut değildi. Mera Kanununun 2. maddesinde anılan kanunun, mera, yaylak ve kışlak alanları ile umuma ait çayır ve otlak alanları kapsadığı ifade edilmiştir. Bu makale, mera, yaylak ve kışlaklarla ilgili olarak yaygın olarak sorulan sorulara cevap verme amacıyla hazırlanmıştır. Merak etiğiniz konuları aşağıdaki “İçindekiler” Tablosunda (göster butonuna tıklayarak) bulabilirsiniz.

1. Mera Arazisi Nedir?

Mera Kanunu’na göre mera “hayvanların otlatılması ve otundan yararlanılması için tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yeri”, yaylak “çiftçilerin hayvanları ile birlikte yaz mevsimini geçirmeleri, hayvanlarını otlatmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yeri”, kışlak ise “hayvanların kış mevsiminde barındırılması ve otundan yararlanılması için tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yeri” ifade eder. 

2. Yaylak Nedir? Kışlak Nedir?

Yaylaklar, çiftçilerin hayvanları ile birlikte yaz mevsimini geçirmeleri, hayvanlarını otlatmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yeri; kışlak ise hayvanların kış mevsiminde barındırılması ve otundan yararlanılması için tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yeri ifade eder.

B. Mera Kanunu Nedir? Köy Merası Kanunu Nedir?

Meraların hukuki statüsü, kamuoyunda köy merası kanunu olarak da bilinen Mera Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu Kanunla ilgili olarak Mera Yönetmeliği yayımlanmıştır.

C. Meraların Hukuki Niteliği Nedir? Meralar Tescil Harici Alan mıdır?

Mera, yaylak ve kışlaklar, en çok tescil harici alanlar ile karıştırılmaktadır. Medeni Kanunun 715. maddesi anlamında tarıma elverişli olmayan tescil harici arazi, üzerinde düzenli bir tarımsal faaliyet yapılmayan, bir tarımsal yararlanma sağlanamayan arazidir. Bu yerler, kural olarak özel mülkiyete konu olabilecek durumda olmakla beraber henüz hiç kimsenin mülkiyetinde olmayan sahipsiz yerlerdir. Yani bu alanların herhangi bir sahibi olmadığı gibi ada ve parsel numarası da bulunmamaktadır. Bu alanlar Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Tescil harici alanlarla ilgili bilgi almak için şu yazımıza bakabilirsiniz: Tescil Harici Alan Nedir? Tescil Harici Alanların Satışı ve Kiraya Verilmesi Nasıl Yapılır?

Buna karşılık mera, yaylak ve kışlakların ada ve parsel numarası bulunmaktadır. Ancak bunlar da tapu siciline kaydedilmezler. 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 16. maddesine göre mera, yaylak, kışlak, otlak, harman ve panayır yerleri gibi paralı veya parasız kamunun yararlanmasına tahsis edildiği veya kamunun kadimden beri yararlandığı belgelerle veya bilirkişi veya tanık beyanı ile ispat edilen orta malı taşınmaz mallar sınırlandırılır, parsel numarası verilerek yüzölçümü hesaplanır ve bu gibi taşınmaz mallar özel siciline yazılır. Dolayısıyla kadastrosu yapılmış meralar, tescil harici alan değildir.

Mera, yaylak ve kışlaklar kamu malı niteliğindeki alanlardır. Bunlar Osmanlı hukukundaki metruk arazinin bir türüdür. Metruk araziler hakkında bilgi almak için şu yazımıza bakınız: Metruk Arazi Nedir? Metruk Arazinin Türleri Nelerdir?

Meralar Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bu nitelikleri gereği meralar aynı zamanda kamu malı niteliğindeki alanlardır. Kamu malları hakkında bilgi almak için şu yazımıza bakabilirsiniz: İslam Hukuku ve Osmanlı Uygulamasında Kamu Malları

1. Mera Tapuya Tescil Edilir mi?

Mera, yaylak ve kışlak olarak tespit ve tahdit edilen yerlerin haritalarının birer örneği, ilgili Tapu Sicil Müdürlüğüne gönderilir. Kadastro gören yerler, Kadastro Kanununun 16. maddesinin (B) bendine göre düzenlenen özel siciline kaydedilir. Birden fazla il veya ilçenin sınırları içinde kalan mera, yaylak ve kışlaklar, idari sınırlar içerisinde kaldığı yerin Tapu Sicil Müdürlüğündeki özel sicile kaydedilir.

Buna karşılık, kadimden beri mera olarak kullanılan ve henüz kadastrosu yapılmayan meralardan bir kısmının ada ve parsel numarası dahi yoktur. İşte bu tür meralar aynı zamanda tescil haricidir.

2. Mera Kime Aittir? Mera Alanları Kime Aittir?

Mera arazisi kime aittir sorusuna verilecek en doğru cevap şudur: Mera Kanunu’nun 4. maddesine göre meralar, Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Yani bu yerler, kimsenin malı değildir. Mera, yaylak ve kışlaklar, devletin yönetimi altındadır. Mera, yaylak ve kışlaklar; özel mülkiyete geçirilemez, amacı dışında kullanılamaz, zaman aşımı uygulanamaz, sınırları daraltılamaz.

3. Köy Merası Kime Aittir

Meralar üzerinde Devletin ve köy tüzel kişiliğinin müşterek hak ve yükümlülükleri bulunmaktadır. Kural olarak, meraların kuru mülkiyeti Hazineye, yararlanma hakkı köy ve belediyelere aittir. Köyler meraların kullanma hakkının sahibi, Devlet ise bu mülkün sahibidir.

4. Meranın Kullanım Hakkı Kime Aittir?

4342 sayılı Kanun’un 4. maddesine göre mera, yaylak ve kışlakların kullanma hakkı bir veya birden çok köy veya belediyeye aittir. Yani mera arazisinin yönetimi devlete ait olmakla birlikte kullanma hakkı bir veya birden çok köy veya belediyeye aittir. Evvelce çeşitli kanunlar uyarınca yapılmış olan tahsislere ve teessüs etmiş teamüllere göre; mera, yaylak ve kışlakların köy veya belediye halkı tarafından kullanılmasına devam olunur.

Bu kullanım hakkının hangi köy veya belediyeye ait olduğu mera komisyonu kararıyla belirlenir. Komisyonun henüz görevine başlamadığı yerlerde, evvelce çeşitli kanunlar uyarınca yapılmış olan tahsislere ve teessüs etmiş teamüllere göre; mera, yaylak ve kışlakların köy veya belediye halkı tarafından kullanılmasına devam olunur.

Hiç kuşkusuz o köy ve belediye halkından olan kişi mera olarak bu yerlerden yararlanabilir. Ancak; yasa meraların kullanım hakkını tüzel kişiliği olan köy yada belediyeye tanıdığından bir yerin kendilerine tahsis edilen veya kadimden beri kullanılan mera olduğu iddiasını o köy yada belediye ileri sürebilir.

Ayrıca mera yerleri üzerinde mandıra, ağıl ve sair binalar yapılamayacağı gibi ağaç dikilerek, bağ bahçe veya tarla haline de getirilemez. Herhangi bir kimse bu yasak tasarruflarda bulunmuş, ağaç dikmiş veya bina yapmış ise, binalar yıkılır ve ağaçlar sökülür.

5. Tapulu Mera Olabilir mi? Tapuda Mera Ne Demektir?

Bazen meraların özel sicile kayıt edilmek yerine, tapuda ilgili köy veya belediye adına tescil edildiği de görülmektedir. Fakat bu durum, bu meraların ilgili köy veya belediye mülkiyetinde olduğunu göstermez.

6. Meralar Hangi Kuruma Bağlı?

Mera Kanunu’na göre mera, yaylak ve kışlakların tespit, tahdit ve tahsisi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca yapılır. Ayrıca meraların tahsis amacı değişikliği de bu Bakanlık tarafından yapılmaktadır.

D. Çayır Vasıflı Arazi Nedir? 

Mera Kanunu’na göre çayır, taban suyunun yüksek bulunduğu veya sulanabilen yerlerde biçilmeye elverişli, yem üretilen ve genellikle kuru ot üretimi için kullanılan yeri ifade eder.

1. Çayır Vasıflı Arazi Mera mıdır?

Çayır nitelikli bir yerin aynı zamanda mera özelliği taşıyabileceği kuşkusuzdur. Nitekim anılan Kanunun 3. maddesinin (i) bendinde çayır, mera, yaylak ve kışlak arazisinin sınırlandırmaya tabi olduğu kabul edilmiştir.

Bununla birlikte çayır ve mera aynı şey değildir. Zaten Kanundaki tanımları da farklıdır. Fakat umuma (kamuya) ait çayır ve otlak yerlerinin kullanılmasında ve bunlardan faydanılmasında mera yaylak ve kışlaklara ilişkin hükümler uygulanır. Yani bunların tahsisi, köyler tarafından kullanılması da meraların tabi olduğu kurala tabidir.

2. Çayır Alınır mı?

Çayır vasıflı alanların özel mülkiyete konu olabilmesi, bir başka ifadeyle şahıslar arasında alınıp satılabilir. Bu nedenle, biçilmeye elverişli, yem üretilen ve genellikle kuru ot üretimi için kullanılan çayırların, bu amaçla kullanılmak üzere satın alınması mümkündür.

E. Delicelik Arazi Ne Demek?

1. Delicelik Ne Demek

Delicelik arazi, kural olarak, yabani zeytin ağaçlarının bulunduğu arazileri ifade etmektedir. Deliceliklerin aşılanmak suretiyle kültür bitkisi haline dönüştürülmesi de, yeni ve evvelce mevcut olmayan bir olgudur. Zira deliceliklerin iktisadi değeri yok denecek kadar azdır. Zeytinliklerin bulunduğu arazi genelde tarıma elverişli olmayan, verimsiz topraklardır. Bu tür topraklar deliceliklerin aşılanması ile değer kazanır ve bu suretle yurt ekonomisine katkı sağlanır.

Deliceliklerin aşılanmasıyla niteliği tamamen değişmekte, verimsiz bitki, ürün veren hale dönüşmekte, kalıcı bir olgu ortaya çıkmaktadır.

2. Delicelik ve Mera Aynı Şey mi?

Kural olarak delicelik ve mera aynı şey değildir. Delicelik alanları, yabani zeytin ağaçlarının bulunduğu alanlardır. Bu alanlarda bulunan yabani zeytinlerin aşılanarak geliştirilmesi mümkündür. Bu alanlar imar ve ihya yoluyla kazanılabilir.  11.06.1958 gün ve 8/7 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararına göre; deliceliklerin para ve emek harcanarak zeytinlik haline getirilmesi ihya sayılır.

F. Mera Mevzuatı

G. Hazine Arazisinin Meraya Dönüştürülmesi Mümkün müdür? 

Meraların Hazine arazisine çevrilmesi mümkün olduğu gibi Hazine arazisinin meraya dönüştürülmesi de mümkündür. Mera Kanununun 5. maddesine göre, devletin hüküm ve tasarrufunda veya Hazinenin mülkiyetinde bulunan arazilerden etüt sonucu mera, yaylak ve kışlak olarak yararlanılabileceği anlaşılan yerler, Mera Komisyonunca tespit edilecek ihtiyaca göre mera, yaylak ve kışlak olarak, köylere veya belediyelere tahsis edilir.

H. Mera Nasıl Satın Alınır? Mera Satın Alınabilir Mi?

Bu konuda şu yazımıza bakabilirsiniz: Mera Nasıl Satın Alınır?

İ. Meralar Konusunda Sıkça Sorulan Sorular

1. Müfrez Mera Ne Demek?

Müfrez kelimesi, kelime anlamı olarak ifraz edilmiş demektir. Bu nedenle müfrez mera, bir başka meradan ifraz edilmiş mera demektir.

2. Nitelik Mera Ne Demek? Tapuda Mera Ne Demek?

Bir taşınmazın tapu kütüğünde “Nitelik: Mera” ifadesi, bu arazinin niteliğinin mera olması anlamına gelir. Bu parseller, hukuki nitelik olarak meradır. Bu parseller, eğer Hazine mülkiyetinde ise herkese ait meradır. Bu parseller şahıslara ait ise özel meradır.

3. Otlakiye Tapu Nedir? Tapuda Otlakiye Ne Demek

Yargıtay kararlarında otlakıye kavramı, mera ile aynı anlamda kullanılmaktadır. Yani otlakıye mera demektir. Tapudaki cinsi otlakıye olan bu parseller, eğer Hazine mülkiyetinde ise herkese ait meradır. Bu parseller şahıslara ait ise özel meradır.

J. Köy Merası İşgali Suç mu?

Köy merası işgali, yukarıda anlatıldığı üzere suç teşkil etmektedir. Ayrıca köy merası işgaline karşı 3091 sayılı Taşınmaz Mal Zilyedliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanun veya 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75. maddesi kapsamında işlem yapılması mümkündür. Bu konuda şu yazımıza bakınız: Köy Merası İşgali Suç mu?

K. Meraya Yapılan Ev İmar Affından Yararlanabilir mi? Meralarda Yapı Kayıt Belgesi Geçerli mi?

1. Meralarda İmar Barışı Olur mu? Meralarda Yapı Kayıt Belgesi Geçerli Mi?

Mera Kanunu’na tabi yerlerde bulunan yapılar için Yapı Kayıt Belgesi alınabilir. Buna karşılık Mera Kanunu, Orman Kanunu gibi özel kanunları uyarınca verilen yıkım kararları, imar barışı kapsamına girmemektedir. Bu nedenle bu alanlarda yapı kayıt belgesi alınmış olsa dahi Mera Kanunu veya Orman Kanunu uyarınca yıkım kararı verilmesi ve yapıların yıkılması mümkündür. Bu konuda şu yazımıza bakabilirsiniz: Merada Bulunan Yapılara İmar Barışı Başvurusu Yapılır mı? Meralarda Yapı Kayıt Belgesi Geçerli mi?

2. Yapı Kayıt Belgesi Alınan Mera Satılır mı?

3194 sayılı İmar Kanununun geçici 16. maddesi kapsamında Yapı Kayıt Belgesi alınan yapıların bulunduğu Hazineye ait taşınmazların, Yapı Kayıt Belgesi sahiplerine satışına ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere çıkarılan 396 sayılı Milli Emlak Genel Tebliğine göre 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında kalan taşınmazlar imar barışı kapsamında satılmayacaktır. Bu konuda şu yazımıza bakabilirsiniz: Merada Bulunan Yapılara İmar Barışı Başvurusu Yapılır mı? Meralarda Yapı Kayıt Belgesi Geçerli mi?

L. Mera Kiralama Nasıl Yapılır, Mera Arazisi Nasıl Kiralanır?

En baştan hemen belirtelim ki Mera Yönetmeliği ile ihtiyaç fazlası mera, yaylak ve otlakların kiraya verilmesi mümkündür. Mera nasıl kiralanır, mera kiralamak için nereye başvurulur, mera kiralama ücretleri, mera kiralama şartları, mera kiralama nasıl yapılır, mera arazisi nasıl kiralanır gibi konularda bilgi almak isterseniz şu yazımızı inceleyiniz: Meralar Kiralanabilir Mi? Mera Kiralama Nasıl Yapılır?

M. Merada Geçit Hakkı Kurulabilir mi? Meradan Yol Hakkı Olur mu?

4342 sayılı Mera Kanununun 4. maddesi gereğince meralar özel mülkiyete konu olamaz, amacı dışında kullanılamaz. Bu nedenle özel mülkiyete konu taşınmazların malikleri adına tescili gerekirken, meraların kadastro çalışması sırasında sadece sınırlandırılması ile yetinilir.

Ayrıca geçidin taşınmazların leh ve aleyhine kurulması ve tapu kütüğündeki özel siciline tescili gerektiğinden, dolayısıyla tapu siciline tescil edilmeyen mera vasfındaki taşınmazlarda bu hükümler uygulanamayacağından mera niteliğindeki taşınmazlar aleyhine geçit kurulması mümkün değildir (Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi, E: 2015/3214, K: 2016/5419, 03.05.2016).

N. Meralar İmara Nasıl Açılır?

Bu konuda şu yazımıza bakınız: Meralar İmara Nasıl Açılır?

O. Meralarda İmar Uygulaması (Parselasyon) İşlemleri

Bu konuda şu yazımıza bakınız: Meralarda İmar Uygulaması (Parselasyon) İşlemleri